1392/4/11 ۱۵:۱۸
کتاب سفید جدید فرانسه روز 30 می 2013 در موسسه روابط بین الملل فرانسه ( ایفری) در حضور ژنرال ژیل روبی رئیس نمایندگی نظامی فرانسه نزد ناتو و اتحادیه اروپا، اتیین دو دوران مدیر مرکز مطالعات امنیتی در ایفری و همچنین لوئی سیمون محقق موسسه مطالعات اروپا در دانشگاه آزاد بروکسل، ویویان پرتوسو مسئول موسسه ایفری در شعبه بروکسل، رونمایی شد.
کتاب سفید فرانسه در حالی منتشر می گردد که با وجود بحران اقتصادی، موضوع دفاع اروپایی مهم ترین مسئله در تعیین بودجه اروپا محسوب می شود. در کتاب حاضر سعی شده تا اهداف و ابزار های نظامی تعریف شود، میزان تهدیدات و سنگینی بحران ها برآورد شده و به نقش فرانسه در دفاع اروپایی پرداخته شود و اینکه اتحادیه اروپا و ناتو چه نقشی را می توانند برای همکاری مشترک ایفا کنند؟
کتاب سفید شامل یک پیش گفتار به قلم فرانسوا اولاند رئیس جمهور فرانسه، یک مقدمه، 7 فصل و یک نتیجه گیری بعلاوه ضمائم است و در 140 صفحه تنظیم شده است که با ضمائم به 160 صفحه می رسد. عناوین فصول این کتاب به شرح زیر است: فصل یک: فرانسه در صحنه جدید استراتژیک الف) فرانسه قدرت اروپایی در پرتو جهانی ب) فرانسه متعهد به نهادینه سازی است که سبب افزایش امنیت آن می شود ولی از سویی مسئولیت های آن را بالا می برد. فصل دوم: اصول استراتژی دفاعی و امنیت ملی الف) حفظ استقلال خود و اقتدار ارضی ب) تضمین قانونی عملکردهای ملی و بین المللی فرانسه فصل سوم: وضعیت جهانی الف) ازهم گسیختگی ها و انقلاب ها ب) تهدیدهای جدی ج) خطرات و نقاط ضعف د) تهدیدات و خطراتی که به واسطه جهانی شدن گسترش می یابد. فصل چهارم: اولویت های استراتژیک الف) حمایت از اراضی ملی و اتباع فرانسوی و تضمین ادامه عملکردهایی که به منافع " ملت" باز می گردد. ب) تضمین مشترک امنیت اروپایی و فضای شمال آتلانتیک ج) تثبیت مشترک همجواری اروپایی د) مشارکت در ثبات خاورمیانه و خلیج عربی- فارسی ه) گسترش صلح جهانی فصل پنجم: تعهد فرانسه در پیمان آتلانتیک شمالی و اتحادیه اروپایی الف) فرانسه در ناتو ب) فرانسه در اتحادیه اروپا فصل ششم: بکارگیری استراتژی الف) شناخت و آینده نگری ب) بازدارندگی ج) پشتیبانی (حمایت) د) پیشگیری ه) مداخله فصل هفتم: ابزارهای استراتژی الف) قرارداد عملیاتی و الگویی از یک ارتش سازگار در چارچوب مفاهیم و شرایط جدید ب) نزدیکی جهانی جهت مدیریت بحران های خارجی ج) ابزارهای پیشگیری و مدیریت بحران د) زنان و مردان در خدمت دفاع و امنیت ملی ه) صنعت، دفاع و امنیت و در آخر کتاب، نتیجه گیری اجمالی آمده است.
در پیش گفتاری که به قلم فرانسوا اولاند رئیس جمهور فرانسه نوشته شده، وی اظهار داشته است که از فردای روزی که به عنوان رئیس جمهور انتخاب شده است، تصمیم گرفته است تا کتاب جدیدی درخصوص دفاع و امنیت ملی به چاپ رساند چراکه وضعیت دنیای کنونی، تحولات تازه ای را در فضای استراتژیک می طلبد. اروپا به سوی همبستگی اقتصادی و مالی پیش می رود که به قیمت مدیریت قوی در دفاع مشترک اعضاء آن تمام می شود. آمریکا نزدیک به یک دهه است که سعی دارد خود را از تعهدات نظامی عقب بکشد و اولویت خود را متوجه سرمایه گذاری های دولتی نماید. قدرت های نوظهور مانند چین نیز در صدد ایجاد تعادل در اقتصاد خود به منظور پاسخگویی به نیازهای طبقه متوسط جامعه خود است. از سویی دیگر، جهان عرب به فضای جدیدی وارد شده است ، فضایی سرشار از امید ولی همراه با خطر و تراژدی مانند آنچه در سوریه شاهد آنیم.
از سال 2008، تهدیداتی نظیر تروریسم، تهدیدات سایبری و اشاعه هسته ای در حال گسترش است. از این رو، لزوم ایجاد هماهنگی بین المللی برای پاسخ موثر به این تهدیدات هر روز بر ما واجب تر می شود. چنین شرایطی، فرانسه را غافلگیر نمی کند زیرا تاریخ نشان داده است که فرانسه همواره به واسطه شرایط اقتصادی، نقطه نظرات، زبان، توانایی دیپلماتیک و نظامی و جایگاهی که در شورای امنیت دارد، در صحنه بین المللی به واسطه منافع و ارزش های خود، فعال بوده است.
حال کتاب سفید، برای شفاف سازی انتخاب های فرانسه است و بر سه اولویت در استراتژی دفاعی فرانسه تاکید می ورزد: 1) پشتیبانی ، 2) بازدارندگی 3) مداخله . این امر به امنیت فرانسه کمک می کند و زمینه ای برای ساخت سیستم دفاعی کارا در اروپاست. کتاب سفید جدید، تحولی در شیوه سیستم دفاعی فرانسه و نحوه تنظیم بودجه آن ایجاد کرده و نشان می دهد که فرانسه به مسئولیت و تعهدات خود پایبند است همان طور که در کشور مالی آن را نشان داده است. در حقیقت، کتاب سفید، تصویری از آینده را برای سیستم دفاعی فرانسه ترسیم می نماید.
در مقدمه کتاب حاضر آمده است: نسخه قبلی کتاب سفید مربوط به سال 2008 بوده است. هدف از چاپ آن ترسیم چشم انداز درازمدت برای استراتژی دفاعی و امنیت ملی فرانسه است. در نسخه جدید، با توجه به اینکه در سال های اخیر جهش های سیاسی با سرعت صورت می گیرد، فرانسه نیز باید از نظر استراتژیکی چابک تر پیش رود. از طرفی همان گونه که فرانسوا اولاند اشاره کرده است، با توجه به تغییر سیاست های آمریکا در تعیین بودجه نظامی این کشور و تحمل فشار بیشتر توسط اروپا در قبال تهدیداتی که مستقیم متوجه اروپاست، اروپا باید بیش از پیش به سوی همگرایی قوی برای یک چشم انداز تازه سیاسی پیش رود. در این میان بروز انقلاب های عربی در همسایگی اروپا، به این موضوع دامن زده است. از آنجا که فرانسه از نظر تاریخی با جهان عرب مرتبط است، ایجاد تحولات مسالمت آمیز در این منطقه یکی از اهداف اصلی فرانسه به حساب می آید. همچنانکه پس از پایان جنگ سرد، شاهد بازگشت کشورهای کمونیستی قدیم به فضای دموکراتیک اروپایی بودیم.
باید توجه داشت که تهدیدات نظامی هیچگاه از بین نمی رود. افزایش بودجه نظامی برخی کشورها به ویژه در آسیا، بر این امر گواهی می دهد. از سویی نوع تهدیداتی که متوجه " ملت" می شود، روز بروز متفاوت می گردد. تروریسم، تهدیدات سایبری، جنایت های سازمان یافته ، اشاعه سلاح های متعارف، گسترش سلاح های کشتار جمعی، خطرات تکنولوژیکی و طبیعی که همه و همه می تواند امنیت " ملت" را تحت تاثیر قرار دهد. کتاب سفید راهی برای گفتگویی عمیق تر بین فرانسه با اعضاء اتحادیه اروپا می گشاید تا مشترکا به آن بپردازند و از نظر جهانی نیز نشان می دهد که فرانسه آمادگی برای حضور بیشتر در صحنه بین الملل جهت ایجاد صلح، عدالت و قانون را دارد. کتاب سفید تاییدی بر اعتبار و درستی مفهوم امنیت ملی دارد و اینکه باید " ملت" را از خطراتی که به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم متوجه آنها می شود، در امان داشت. کتاب سفید ترکیبی از 5 عملکرد استراتژیکی است: 1) شناخت و آینده نگری 2) پشتیبانی 3) پیشگیری 4) بازدارندگی 5) مداخله استراتژی دفاعی فرانسه خارج از چارچوب پیمان آتلانتیک شمالی ( ناتو) و تعهدات آن در اتحادیه اروپا نیست. در بخش " پشتیبانی" فرانسه قصد دارد سطح امنیتی خود را به واسطه سیستم های اطلاعاتی بالا ببرد. در بخش " مداخله" فرانسه از اتباع خود در خارج از کشور حمایت می کند و حتی از توانایی نظامی خود در جایی که لازم ببیند، استفاده خواهد کرد. مناطقی که در اولویت فرانسه قرار دارد: سواحل دریای مدیترانه، بخش هایی از آفریقا از ساحل تا آفریقای استوایی ، خلیج عربی- فارسی و اقیانوس هند است. کرانه های مدیترانه شرقی که در امتداد خلیج عربی- فارسی است، برای فرانسه در اولویت قرار دارد. کشمکش های مختلفی که سبب از هم گسیختگی در این منطقه می شود، هر کدام پتانسیل خاص خود را دارد ولی از سویی نمی توان هر یک از آنها را به تنهایی در نظر گرفت چراکه این کشمکش ها به هم مرتبط است. امنیت این منطقه باید در ابعاد جهانی مد نظر قرار گیرد. خلیج عربی- فارسی، استراتژی خاص خود را می طلبد. ثبات در این منطقه، نه تنها از اهداف اصلی فرانسه و سایر کشورهای اروپایی است، بلکه جزو اهداف آمریکا و قدرت های بزرگ نوظهور نیز به حساب می آید. در این منطقه، ایران را داریم با توانایی انرژی هسته ای نظامی که خطر اشاعه هسته ای را با خود به همراه دارد. خطراتی که موجب رویارویی های شدید شده و بر کل جهان تاثیر خواهد گذاشت. علاوه بر ذخایر انرژی قابل توجهی که در این منطقه وجود دارد، خلیج عربی- فارسی، یکی از راه های اصلی ترانزیت اقتصاد جهانی محسوب می شود. حدود 30 درصد صادرات جهانی نفت از طریق تنگه هرمز صورت می گیرد. بروز کشمکش در خلیج عربی- فارسی، پیامد و عواقب شدید و متفاوتی را به دنبال دارد. بروز هرگونه خدشه به آزادی دریانوردی در تنگه هرمز و حمل موشک های بالستیک سبب عدم ثبات در کشورهای منطقه می گردد. از این رو، تصمیم بر آن است تا از بعد بین المللی به این موضوع نگریسته شود و حتی فرانسه مستقیما وارد عمل شود. نفوذ و تاثیر استراتژی آمریکا در این منطقه مشهود است، فرانسه نیز حضور و همکاری دفاعی خود را با امضای موافقتنامه دفاعی با سه کشور ( امارات متحده عربی، کویت و قطر) و با ایجاد پایگاه مشترک سه گانه در 26 مه 2009 در جزیره سعدیات در نزدیکی ابوظبی میسر ساخت. یک موافقتنامه همکاری نظامی بین بحرین و عربستان سعودی نیز به امضاء رسیده است. در صورت بروز کشمکش و یا تهدید بالستیکی ایران، تبعات آن بلافاصله متوجه تمام کشورهای منطقه و حتی نقاط اتکاء فرانسه می شود. بدین ترتیب، توانایی فرانسه با عقد موافقتنامه های همکاری تنگاتنگ با متحدین لازم و ضروری می باشد. در خصوص 5 عملکرد استراتژی فرانسه آمده است: 1) آینده نگری: سبب شفاف سازی و عملی کردن استراتژی می گردد و توانایی اجرایی نیروهای فرانسوی را در ماموریت هایی که به عهده خواهند داشت، روشن می سازد. 2) پشتیبانی: استراتژی دفاع و امنیت ملی باید ضامن همگرایی سرزمینی باشد و به فرانسویان در برابر خطرات و تهدیدات اطمینان خاطر دهد. این پشتیبانی در وهله نخست شامل پشتیبانی از اراضی ملی و جامعه فرانسوی و اتباع آن در خارج از کشور است. مرحله بعد، پشتیبانی از اراضی دولت های عضو اتحادیه اروپاست. از این رو، طبیعی است که حفظ اراضی به مداخلات واکنشی منجر می شود، چراکه بروز یک بحران کوچک یا متوسط می تواند به سرعت به یک بحران شدید تبدیل شود. بنابراین، قدرت های دولتی باید بدون اتلاف وقت به مداخله برای کمک به قربانیان و برقراری شرایط طبیعی اقدام ورزند. در حیطه حفاظت از اراضی ملی، ماموریت به عهده پلیس ملی، ژاندارمری، گمرک و ماموران شهرداری است. این حفاظت شامل محافظت از " ملت" در برابر هرگونه تهدیدی است که ریشه نظامی داشته باشد. ارتش وظیفه حفاظت زمینی، دریایی و هوایی را به عهده دارد. برای رسیدن به نتیجه مطلوب، همکاری تنگاتنگ بین نیروهای نظامی و غیر نظامی ضروری است. فرانسه در چارچوب ناتو، برنامه توسعه مشترک دفاع علیه موشک های بالستیکی را عهده دار است. این توانایی دفاعی، جایگزین بازدارندگی نمی شود بلکه عملیات تکمیلی به حساب می آید. از این رو، فرانسه دفاع موشکی را در اولویت قرار داده است. 3) پیشگیری: در سطح ملی، پیشگیری شامل محدوده اراضی ملی و مرزهای فرانسه می شود. این استراتژی برای مبارزه با انتقال مواد مخدر و هرگونه قاچاق و ممانعت از حمل سلاح برای تحکیم ثبات و صلح است. پیشگیری، کشور را از خطرات چه طبیعی و چه تکنولوژیکی محافظت می نماید. در سطح بین المللی، بحران های دهه 90 سبب شد تا کنترل و مدیریت تسلیحاتی صورت گیرد. ابتکار گروه 8 در زمینه امنیت که برای جلوگیری از گسترش تسلیحاتی و سلاح های کشتار جمعی انجام شد، کمکی به جامعه بین الملل محسوب می شود. لازمه پیشگیری، آینده نگری و پیش بینی خطراتی است که می تواند متوجه یک دولت باشد، قبل از اینکه به تهدید تبدیل شود. پیشگیری برای دولت هایی که در معرض بحران قرار دارند، ضروری است همچنین برای اتخاذ سیاست های ایجاد ثبات در برابر دولت هایی که با بحران مواجهند. طبیعی است حفظ ثبات در کشوری که دچار جنگ داخلی نیست و ایجاد ثبات در کشوری که تجربه جنگ داخلی را داشته، با استراتژی پیشگیری بسیار کم هزینه تر و آسان تر صورت می گیرد. زیرا دخالت خارجی در شرایط وجود کشمکش، پیامدهای غیر قابل پیش بینی به دنبال دارد. از این رو، فرانسه در اولویت های استراتژیک خود، کمک به دولت های ضعیف برای حفظ امنیت آنان را در نظر گرفته است. با توجه به اینکه بر هر دولتی واجب و قانونی است تا امنیت مردم خود را تضمین نماید. فرانسه استراتژی پیشگیری را همراه با حق ایجاد اصلاحات در نظام امنیتی در نظر دارد چراکه باور دارد این امر تلاش های سیاسی سازمان ملل را تسهیل می نماید. به ویژه در کشورهایی که ارتش نقش کلیدی دارد، این اصلاحات در دستگاه نظامی از اهمیت خاصی برخوردار است. فرانسه در این زمینه تجربه زیادی دارد. استراتژی پیشگیری، سبب نزدیکی کشورهای اروپایی برای مدیریت بحران ها می شود. برای داشتن آگاهی و شناخت از شرایط و آینده نگری توسط متخصصین و بازیگران محلی، فرانسه اقدام به استقرار یک یا دو پایگاه دائمی در خلیج عربی- فارسی نزدیک به امارات متحده عربی می کند و چندین پایگاه در آفریقا مستقر خواهد کرد. این امر هم به بالا بردن توانایی آفریقا کمک می کند و هم مدیریت بحران هایی نظیر کنترل عملیات تروریستی و قاچاق را توسط خود آفریقایی ها را ارتقاء می بخشد. 4) بازدارندگی: بازدارندگی هسته ای یکی از موضوعات مهم جهت حفاظت از فرانسه در برابر تهاجماتی است که ریشه در تصمیمات دولتی علیه منافع حیاتی فرانسه دارد. بازدارندگی فرانسه درچارچوب ناتو و اتحادیه اروپا به امنیت این کشور کمک می کند. مسئولیت بازدارندگی هسته ای به عهده رئیس جمهور است. بازدارندگی برای کشور فرانسه کاملا جنبه تدافعی دارد. استفاده از سلاح هسته ای فقط در شرایط خاص قانونی که جنبه دفاعی داشته باشد، بکار برده می شود. از این رو، بازدارندگی ضامن امنیت، حفظ و استقلال " ملت" محسوب می گردد. بازدارندگی استقلال فرانسه و آزادی عمل آن را در چارچوب مسئولیت های بین المللی این کشور حفظ می نماید. بدین ترتیب، بازدارندگی در استراتژی دفاعی و امنیت ملی فرانسه تعریف شده است و به ماده 6 NPT درخصوص عدم گسترش سلاح های هسته ای پایبند است. فرانسه تلاش دارد تا زرادخانه های خود را از نظر کیفیت ارتقاء بخشد و با گسترش سلاح های کشتار جمعی مبارزه نماید. در حال حاضر، فرانسه در زرادخانه های خود کمتر از 300 کلاهک هسته ای داردو اولین کشوری است که در راه خلع سلاح هسته ای گام برداشته است. از این رو، بازدارندگی را از اصول استراتژی خود تعریف کرده است. بازدارندگی تضمینی برای محافظت از منافع حیاتی است. 5) مداخله: مداخله در سه حالت صورت می گیرد: - تضمین امنیت اتباع فرانسوی در خارج از کشور - دفاع از منافع استراتژیک، منافعی که متحدان و شرکای فرانسه هم در آن سهیم هستند - انجام مسئولیت های بین المللی استراتژی مداخله که یا از تشدید بحران جلوگیری می کند و یا به یک موقعیت بحرانی پایان می بخشد، منافع امنیتی فرانسه را تامین می نماید. فرانسه توانایی اعزام نیروی نظامی در حیطه اروپا، کرانه دریای مدیترانه، بخشی از آفریقا ( از ساحل تا آفریقای استوایی) خلیج عربی- فارسی و اقیانوس هند را دارد. این توانایی به فرانسه کمک می کند تا صلح و امنیت بین المللی را در اقصی نقاط جهان برقرار نماید. نیروهای نظامی فرانسه در مناطق ذکر شده ، می توانند سه نوع عملیات انجام دهند: - خارج ساختن اتباع فرانسوی و اروپایی با انجام عملیات ضدتروریستی و یا ضد حمله - انجام عملیات مشارکتی در قالب ناتو و اتحادیه اروپا - انجام عملیات مشترک به طوری که یکی از متحدین که غالبا می تواند آمریکا باشد، فرماندهی عملیات را به عهده داشته باشد.
اغلب عملیات های خارجی با ائتلاف و مشارکت صورت خواهد گرفت. فرانسه قادر است در عملیات های خارجی از ابزارهای نظامی نظیر زیردریایی، هواپیماهای شکاری، سامانه دفاعی خورشیدی پیشرفته، موشک های کروز، هواپیماهای بدون خلبان( پهپاد) استفاده نماید. عملیات نظامی می تواند از چند هفته تا چند ماه به طول انجامد.
در حقیقت فرانسه توانایی آن را دارد تا در 5 نقطه : زمینی، دریایی، هوایی، ماوراء جو و فضای سایبری عملیات انجام دهد و هدف از آن: 1) حفظ صلح، 2) وساطت،3) اطمینان خاطر بخشیدن به دولت های ضعیف، 4) مبارزه با قاچاق مواد مخدر، 5) مبارزه با تروریسم و دزدان دریایی،6) حمایت از یک دولت یا به عبارتی برای مقابله با شورش و قیام تعریف شده است. هدف سیاسی فرانسه، حفظ شرایط امنیتی لازم برای داشتن یک زندگی طبیعی است. نیروهای فرانسه در مناطقی که وارد عملیات می شوند، توانایی آن را دارند که بین چند ماه تا چند سال در آن منطقه مستقر بمانند.
در نتیجه گیری کتاب می خوانیم: کتاب سفید دفاع و امنیت ملی فرانسه با تمرکز بر دو اصل کلی نگارش شده است: 1) فرانسه اقتدار خود را حفظ خواهد کرد. 2) فرانسه امنیت بین المللی را توسعه می دهد. خطرات و تهدیداتی که فرانسه با آن مواجه می شود سبب شده تا فرانسه تنوع و تغییراتی در استراتژی دفاعی خود ایجاد نماید. برخی از خطرات به واسطه جهانی شدن پیش آمده است.
فرانسه، تعداد 5000 سرباز به صورت آماده باش دارد. این در حالی است که نیروی زمینی این کشور شامل 66000 سرباز است. فرانسه توانایی استقرار نیرو دریایی دائمی در دو نقطه نزدیک به امارات متحده عربی را دارد. همچنین توانایی استقرار نیرو در نقاط متعدد در آفریقا را داراست. نیروهای فرانسوی قادرند در دو سه نقطه مختلف جهان به طور همزمان، عملیات انجام دهند. فرانسه بودجه نظامی خود را 364 میلیارد یورو برای مقطع زمانی 2025-2014 تعیین نموده که 179 میلیارد یورو آن برای سال 2019-2014 در نظر گرفته شده است. استراتژی نظامی فرانسه بر 4 اصل که در واقع الگوی ارتش این کشور را تعریف می کند، استوار می باشد: - حفظ اقتدار استراتژیک که امکان عملیات های ابتکاری احتمالی را می دهد. - یکپارچگی آرایش ارتش در درگیری ها و بحران هایی که پیش می آید. - تمایز نیروها در ماموریت های مختلف بر حسب نوع عملیات که جهت بازدارندگی باشد یا جهت حمایت یا جهت مدیریت بحران. - مشارکت که امکان بهره برداری از توانایی های موجود در چند ماموریت را فراهم می آورد.
در پایان لازم به ذکر است که وزارت دفاع فرانسه، تعداد 54900 سمت و عنوانی را که در کتاب سفید سال 2008 تعریف شده بود، به 40 هزار سمت تقلیل داده است تا بتوان به صورت موثر تر و با آرایش جدید تر به اهداف نائل آمد و چنانچه سیاست کنونی مثبت جواب دهد، تعداد پست ها برای سال های آینده کمتر نیز خواهد شد. معصومه سیف افجه ای مرکز مطالعات اروپا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید