یادی از استاد صادق همایونی/ دکترجعفری قنواتی

1392/3/21 ۱۵:۰۱

عشق عمیق به فرهنگ ایران از وی‌ژگیهای بارز استاد همایونی بود هم از این رو از هر گونه یاری به پژوهشگران بویژه پژوهشگران جوان دریغ نمی‌ورزید.استاد همایونی از آغاز به کار طرح دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران با این دانشنامه همکاری فعالی داشت. و عضو شورای علمی این دانشنامه بود و معمولاً در جلسات آن فعالانه اشتراک می‌ورزید.

استاد صادق همایونی، پژوهشگر پیشکسوت فرهنگ مردم ایران در گذشت.

ای‌دریغا ای‌دریغا ای‌دریغ                کآن چنین ماهی نهان شد زیر میغ
چون زنم دم کاتش دل تیز شد        شیر هجر آشفته و خونریز شد

استاد همایونی در تیر ماه 1313 در خانواده‌ای اهل علم در سروستان فارس دیده به جهان گشود. تحصیلات دورۀ ابتدایی را در همین شهر گذراند و تحصیلات دورۀ دبیرستان را، در رشتۀ ادبی، در شیراز به پایان رساند.

پس از آن در رشتۀ حقوق دانشگاه تهران به ادامۀ تحصیل پرداخت و در سال 1337 از این دانشگاه لیسانس حقوق و علوم قضایی را اخذ کرد. وی تا سال 1369 که بنا به درخواست خود بازنشست شد عهده دار مسئولیت‌های متفاوت از جمله امر قضاوت در دستگاه قضایی بود.

استاد همایون از دورۀ جوانی اقدام به گردآوری و ثبت اجزای فرهنگ مردم کرد و نخستسن کتاب خود را در این زمینه با عنوان «ترانه‌هایی از جنوب» در سال 1345 منتشر کرد. این کتاب مورد استقبال و تقدیر بسیاری از پژوهشگران داخلی و ایران‌شناسان خارجی قرار گرفت. ترانه‌هایی از جنوب سالها بعد با افزوده‌های فراوان با عنوان ترانه‌های محلی فارسی تجدید چاپ شد.

استاد همایونی در سال 1349 کتاب فرهنگ مردم سروستان را منتشر کرد. این کتاب نخستین پژوهشی بود که بر اساس شیوه‌نامۀ صادق هدایت تدوین شده بود. دقت عمل وی و ارزش کتاب به حدی است که پرفسور بگلی، استاد وقت دانشگاه دورهام انگلستان، به درستی از آن به عنوان «دایرة‌المعارفی از عقاید ایرانیان» یاد کرد. استاد در سال 1352 کتاب افسانه‌های ایرانی را منتشر کرد. این کتاب مجموعه‌ای است مشتمل بر 18 افسانه که خود وی در منطقۀ فارسی به صورت علمی گردآوری کرده است.

اما پژوهش‌های اصلی استاد همایونی در زمینۀ تعزیه و تعزیه خوانی است. کتاب تعزیه و تعزیه‌خوانی، که در سال 1353 چاپ شد، نخستین پژوهش جامعی است که به زبان فارسی منتشر شده است. این کتاب نیز مانند سایر آثار استاد مورد استقبال اهل علم قرار گرفت. وی از آن زمان به بعد کتابها و مقالات فراوان دیگری در حوزه تعزیه پژوهشی منتشر کرد. آخرین کتاب وی در حوزۀ تعز پژوهی، تعزیه در ایران نام دارد که مشروح ترین و دقیق‌ترین پژوهش به زبان فارسی در این حوزه است.

استاد همایونی در بسیاری از همایش‌های ایران‌شناسی، چه در داخل ایران و چه در خارج از ایران، شرکت کرد و به سخنرانی پرداخت. وی با بسیاری از ایران‌شناسان خارجی ارتباط علمی فعال داشت.

عشق عمیق به فرهنگ ایران از وی‌ژگیهای بارز استاد همایونی بو،د هم از اینرو از هر گونه یاری به پژوهشگران بویژه پژوهشگران جوان دریغ نمی‌ورزید.

استاد همایونی از آغاز به کار طرح دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران با این دانشنامه همکاری فعالی داشت. وی عضو شورای علمی این دانشنامه بود و معمولاً در جلسات آن فعالانه اشتراک می‌ورزید.

از استاد همایونی علاوه بر حوزۀ فولکلور آثار دیگری شامل سفرنامه، داستان، شعر و نقد ادبی نیز منتشر شده است. بی‌تردید در گذشت وی ضایعه‌ای بزرگ برای حوزه پژوهش‌های فرهنگ مردم ایران خواهد بود. فقدان این پژوهشگر بزرگ و انسان وارسته را به عمرم دوستداران فرهنگ ایران تسلیت می‌گویم.