مناظره انتخاباتی در سرزمین فلسفه و هنر / محمود فاضلی

1392/3/19 ۱۰:۳۸

دموکراسی نوین یونان در چهار دهه اخیر و پس از پایان دیکتاتوری سرهنگ‌ها بارها مورد آزمون قرار گرفته است. چه شخصیت‌هایی بوده‌اند که از سال 1974 برای به قدرت رسیدن در کشوری که با نام‌های فیلسوفان و افسانه‌های خود زنده است هر چهار سال یک بار و برای انتخاب حزب برتر و سپس تشکیل پارلمان، سخنان امیدبخشی را به مردم خود تحویل دادند.

دموکراسی نوین یونان در چهار دهه اخیر و پس از پایان دیکتاتوری سرهنگ‌ها بارها مورد آزمون قرار گرفته است. چه شخصیت‌هایی بوده‌اند که از سال 1974 برای به قدرت رسیدن در کشوری که با نام‌های فیلسوفان و افسانه‌های خود زنده است هر چهار سال یک بار و برای انتخاب حزب برتر و سپس تشکیل پارلمان، سخنان امیدبخشی را به مردم خود تحویل دادند. احزاب شرکت‌کننده در انتخابات این کشور که تعداد آن‌ها از 35 الی 42 حزب، سازمان و گروه در نوسان است در رقابتی نابرابر شرکت کرده تا خود را برای ورود به پارلمان و سپس تشکیل دولت آماده کنند. طبق قوانین موجود یونان، تنها احزابی می‌توانند وارد پارلمان شوند که سه‌درصد کل آرا (300 هزار رای) را به‌دست آورند و معمولا بین پنج الی هفت حزب قادر به ورود به پارلمان هستند.

جذاب‌ترین بخش رقابت‌های انتخاباتی این کشور تنها مناظره‌ای است که در هفته پایانی میان روسای احزاب پارلمانی که آخرین روزهای کاری خود را می‌گذرانند، برگزار می‌شود. مناظره معمولا بین ساعت 20 الی 22 و در حالی که تمامی اعضای خانواده در کنار هم حضور دارند، انجام می‌گیرد. در این مناظره، روسای احزاب پارلمانی و احزابی که ‌نماینده در پارلمان اروپا دارند در مقابل چهار یا پنج خبرنگار و یک مجری که هریک وابسته به جناح‌های مختلف این کشور هستند قرار گرفته و به مهم‌ترین موضوعات مورد علاقه توده مردم از جمله «چشم‌انداز اقتصادی کشور، گرانی، روابط با همسایگان، آموزش و دانشگاه‌ها، موضوعات دفاعی، محیط‌ زیست، خدمات اجتماعی، صنعت گردشگری و سندیکاهای کارگری» پاسخ می‌دهند.

مناظره به چند بخش از جمله سياسي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگی و امور روزمره شهروندان تفكيك شده و هر خبرنگار سوالاتي در بخش‌هاي يادشده مطرح مي‌كند. سران احزاب بايد در زمان تعیین‌شده (سه دقيقه) پاسخ خود را ارائه كنند.

اگر خبرنگاران احساس كنند به سوال، پاسخ کافی داده نشده است، مي‌توانند پس از پايان پاسخ، سوال مورد نظر را به گونه‌اي ديگر مطرح كنند. ايراد اصلي كه بر آن وارد است اين است كه هيچ‌گونه گفت‌وگوي مستقیمی میان سران احزاب انجام نمي‌شود و اين موضوع بارها توسط احزاب كوچك مطرح شده بدون اينكه تاثيري بر شكل مناظره داشته باشد. در این مناظره‌ها وضعیت ظاهری روسای احزاب، نحوه گریم، وضعیت پوشاک، استرس و حتی لبخندهای آن‌ها بسیار تاثیرگذار است. نحوه پاسخگویی به سوالات و میزان تسلط هریک در زمان مناظره، امتیازآور است. در مناظره‌ها معمولا توهین صورت نمی‌گیرد و زمان پاسخگویی برای همه یکسان است.

در آخرین انتخابات پارلمانی این کشور در تابستان سال گذشته به‌دلیل وجود اختلاف در احزاب شرکت‌کننده مناظره‌ای برگزار نشد. حزب سوسیالیست خواستار برگزاری دو مناظره با حزب راستگرای «نئودموکراسی» و مناظره دیگر با حضور همه احزاب شرکت‌کننده در انتخابات بود که با مخالفت سایر احزاب روبه‌رو شد. هریک از احزاب می‌دانند که نتیجه این مناظره‌ها می‌تواند چند درصد آرا را جا به جا کند. در انتخابات گذشته به دلیل بحران اقتصادی و تلاش احزاب سیاسی برای همسویی با مردم این کشور هیچ کدام بودجه کافی برای تبلیغات گسترده انتخاباتی نداشته و از سخنرانی‌ها و گردهمایی‌های بزرگ و پرهزینه‌ و نصب پرچم و نمادهای احزاب در خیابان‌ها و معابر خبری نبود.

در میان رهبران سیاسی 39 سال اخیر یونان، به‌ جرات می‌توان آقای آندره‌آس پاپاندرئو (1996- 1919) بنیانگذار جنبش پان هلنیک یونان موسوم به «پاسوک - Pasok» که در دهه 1980 بارها حزبش به‌عنوان حزب برتر یونانی‌ها انتخاب شده ‌بی‌تردید یکی از موفق‌ترین رهبرانی بوده‌که در سخنرانی‌های عمومی و مناظره‌ها ضمن ایجاد موجی جدید، شکست رقیب را پیش از انتخابات رقم زده است. در تاریخ یک‌صد‌ساله یونان معدود رهبرانی بوده‌اند که از یک موهبت ذاتی برخوردار بوده‌اند که حتی کلمات و واژه‌های به کارگرفته‌شده آن‌ها به میان قلب‌ها نفوذ داشته است؛ چهره‌هایی که یونان کنونی فاقد آن است. سخنان عوام‌فریبانه او عملا نوعی جنبش و هیجان سیاسی در میان نیروی خفته و کسانی که معمولا ساعات پایانی، حزب مورد علاقه خود را انتخاب می‌کنند، ایجاد می‌کرد.

پاپاندرئو،مانند سوفسطائیان یونان باستان، سخنور چیره‌دستی بود که افکار عمومی را به سمت دیدگاه‌های خود می‌کشاند. گروهی معتقدند سخنان جنجالی وی در دهه 1980 که حتی متعهد به برچیدن پایگاه‌های نظامی آمریکا از کشورش شد البته عملی نشد! ابزاری برای اعمال نفوذ، اغفال کردن و برانگیخته کردن احساسات مردم و در نتیجه وارد کردن آنها به پذیرش آرا و عقاید خود بود. چنین سخنورانی عمدتا به‌دنبال به کرسی نشاندن عقاید شخصی خود به‌عنوان حقیقت محض‌اند. در سخنان وی عمدتا از کلمات «حزب ما و همکاران ما» استفاده ‌شد و از به‌کارگیری «دولت من» خودداری می‌شد. در دموکراسی آتنی توانایی بیان و اقناع، نیرومندترین حربه برای پیروزی در مبارزات سیاسی بود.

با مروری به سخنرانی‌های وی، به یاد نامه هفتم افلاطون می‌افتیم که چنین می‌گفت:«خطابه، فقط خوب سخن گفتن را به شخص می‌آموزد ولی به او یاد نمی‌دهد که چه بگوید و حال آن‌که کشوردار، نخست باید فن اداره جامعه را بداند و آن‌گاه شیوه سخن گفتن و مجاب کردن را یاد بگیرد. هرچه (کار) سیاستمداران و قوانین و عادات روزانه را بیشتر مطالعه کردم و هرچه پیرتر شدم، وظیفه حکومت کردن درست، به نظرم دشوارتر آمد. به این عقیده رسیدم که تنها امید بهره‌مندی از عدل، چه برای افراد و چه برای اجتماع، در حکمت راستین است و تا زمانی که یا فیلسوفان حقیقی قدرت سیاسی یابند یا سیاستمداران بر اثر معجزه‌ای فیلسوف حقیقی شوند بشریت از رنج رهایی نخواهد یافت.»