چهار شیوه برای روش شناسی فرهنگ مطلوب

1392/2/21 ۱۲:۱۲

وقتی جوامع تحت عوامل و ابر ارزش های متعددی شکل می گیرند و فرهنگ از سرچشمه های بی شماری به دست می آید طبعا تفاوت در فرهنگ ها و عوامل سازنده هر جامعه است و یک نوع فرهنگ هر چند متعالی نمی تواند به کار همه فرهنگ ها آید.

حجت الاسلام دکتر علی اکبر رشاد (رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی) : وقتی جوامع تحت عوامل و ابر ارزش های متعددی شکل می گیرند و فرهنگ از سرچشمه های بی شماری به دست می آید طبعا تفاوت در فرهنگ ها و عوامل سازنده هر جامعه است و یک نوع فرهنگ هر چند متعالی نمی تواند به کار همه فرهنگ ها آید. سئوال این است که ما یک فرهنگ اسلامی داریم چگونه تشخیص دهیم این مدل به درد ایران یا عراق و یا ... می خورد؟ مطمئنا همه فرهنگها به طور کلی از فطرت سرچشمه می گیرند اما در اسلام این فطرت در ساخت فرهنگ بسیار قوی تر است.

چهار شیوه برای روش شناسی فرهنگ مطلوب برای تدوین الگوی پیشرفت وجود دارد: اول شیوه سنجش با کاربست معیارهای ماهوی و مولفه ای، دوم؛ شیوه سنجشی با کاربست معیارهای ساختاری و صوری، سوم؛ شیوه سنجش با کاربست معیارهای کارکردی و چهارم؛ شیوه فراگیر و تفصیلی است. در این شیوه اخیر باید به همه معیارهای برآمده از مجموعه های مولفه ها و عناصر تعریف فرهنگ و همه محورهای اصلی فلسفه فرهنگ توجه داشت.

ما قبول داریم فرهنگ به منحط و متعالی تقسیم می شود و در عین حال شایائی و ناشائی ذومراتب است و قبول داریم که شیوه ها و معیارهایی وجود دارد که بتوان فرهنگ منحط و متعالی را از هم تفکیک کرد و اگر بناست که فرهنگی را پدید آوریم باید معیارهایی را داشته باشیم که در نتیجه فرهنگ مطلوب را به دست آوریم. ما اگر فرهنگ مطلوب اسلامی را بشناسیم آن گاه جا دارد مهندسی فرهنگی کنیم و از این بحران که در آن به سر می بریم خارج شویم.

*  متن سخنرانی در دومین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت