1394/1/26 ۰۸:۴۹
شهرستان «سیب و سوران» به مرکزیت سوران در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. یکی از مناطق تاریخی این شهرستان، روستای سب است که قلعه خشتی‌اش آوازه دارد. «سوران» از جهاتی یادآور سردار نام‌آور اشکانی، «سورن» یا «سورنا» (۵۲-۸۲ پ.م) است که لشکر مجهز رومی به فرماندهی کراسوس را شکست داد و خاندانش یکی از هفت خاندان معروف ایرانی (در زمان اشکانیان و ساسانیان) بود و در ناحیه سیستان و بلوچستان حکم می‌راندند و برخی داستانهای مربوط به رستم در شاهنامه را برخاسته از این ناحیه می‌دانند. بر پایة آنچه در دانشنامه ویکی‌پدیا آمده:
قلعه سب سالم‌ترین قلعه‌ای است که از دوران اسلامی سیستان و بلوچستان به جا مانده است. این قلعه در اوایل قرن دوازدهم هجری مرکز حکمرانی حاکم محلی، «ملک دینارخان» و فرزندانش بود. کَلا یا قلعة سب مرکز حکمرانی شهرستان سراوان از قبیل کنت، هیدوچ، سوران، زابلی، پسکوه، گشت و… است و در ادوار مختلف از لحاظ سیاسی اهمیت داشته است.
این قلعه زیباترین و بلندترین بنای خاکی کشور است و شروع بنایش را در دورة صفویه حدس می‌زنند که تا کنون حداقل سه بار تعمیر شده و بناهایی به آن اضافه شده است. بنای اصلی بر صخره‌ای کم ارتفاع قرار دارد با زیربنایی حدود۹۰۰ متر که هرچه ارتفاعش افزایش می‌یابد، اضلاعش کوچکتر می‌شود تا نهایتاً در قله، ضلع غربی به ۱۹و ضلع شرقی به ۱۸متر می‌رسد.
ارتفاع قلعه در حال حاضر از ضلع جنوبی ۲۳ متر می‌باشد که تنها در دو طبقه‌اش اتاق سازی شده است. بدین صورت که بیشتر ارتفاع آن از سطح زمین با خاک پر شده و تنها یک راهرو جهت صعود و چاهی که جهت دسترسی ساکنان قلعه به آب در دل صخره ایجاد شده، خاک‌ریزی نشده است.
کل بنای موجود به یکباره ساخته نشده و هر حاکمی قسمتی به آن افزوده است. طبقة دوم مجموعاً ۶ اتاق دارد که مساحت هر یک بر حسب کاربرد متفاوت است. اولین اتاق که در واقع تالاری است که در قسمت غربی، به عنوان اتاق جلسات خصوصی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در اغلب اتاقها طاقچه‌هایی (به اصطلاح بلوچی: دریگ) تعبیه شده و به عنوان گاوصندوق از آنها بهره می‌گرفتند. در جنوب شرقی اتاق چنین طاقچه‌ای ایجاد شده اما داخل دیوار پله می‌خورد و یکی دو متر بالاتر به شکافی منتهی می‌شود که گویا هنگام جلسات، یک نفر به عنوان جاسوس در آن قرار می‌گرفت تا نظارت بهتری داشته باشد.
اتاق دوم در شمال شرقی دژ ساخته شده و در کنارش اتاقی است که راهی مخفی جهت صعود به طبقة دوم دارد و از لحاظ امنیتی در هنگام جنگ حائز اهمیت است.
در قسمت شمالی، اتاق درازی وجود دارد که به عنوان آشپزخانه کاربرد داشته و در انتهایش راهرویی به سمت دستشویی می‌رود که مخصوص بانوان است و به قرینه آن در قسمت جنوب غربی، راهی باریک و طویل وجود دارد که به دستشویی مردانه می‌رسد.
زیباترین نمای قلعه از جنوب شرقی قابل مشاهده است. کنار آشپزخانه انبار مواد غذایی و خرماست و در جوارش یک تنور(ترون) به چشم می‌خورد.
در طبقة دوم دو برجک مشاهده می‌شود که زیبایی و ابهت خاصی به بنا داده است. حیاط این طبقه، دیوارهای تزیین‌شدة یک متری است که برای آفتابگیری زمستانی و استراحت در شبهای تابستان بسیار مناسب است. در هر قسمت حیاط سه محل برای دیده‌بانی و تیراندازی تعبیه شده که به تمام اطراف قلعه مشرف و مسلط است.
از جانب شمال، خانه‌های کنار قلعه و دشت و نهایتاً کوه «آپاتان» دیده می‌شود. در شرق و غرب نیز بعد از حیاط اصلی، تمام روستا تا فاصلة چند کیلومتری مشاهده می‌شود. در قسمت جنوبی هم بناهایی وجود دارد و بعد از آنها به «باغ دلارام» می‌رسیم که سرسبزترین باغ منطقه است و به زمینهای کشاورزی مردم و نهایتاً کوههای کم ارتفاع صخره‌ای ختم می‌شود که رودخانة فصلی «روتک» از آن می‌گذرد.
مصالح
«کلا» از خشت خام ساخته شده و ملاطی که در آن به کار رفته، تخم بسیار ریز و چسبندة گیاه «توتری» است که تا به حال در برابر بارانهای تابستانی شدید و زمین لرزه‌ها پایدار مانده است. البته دیوارهای یک متری و تنه‌های نخلی که برای سقف استفاده شده، در استحکام بنا مؤثر بوده است.
برای امنیت قلعه، «تیرکش»هایی در تمام قسمت‌های قلعه تعبیه شده که در دیوارهای ضخیم، راه باریکی را به صورت کمانی طی می‌کند تا جهت تیراندازی مناسب باشد و امنیت تیرانداز نیز تا حدی تأمین شود. تعداد این تیرکش‌ها بسیار زیاد است و جهت آنها به طرف مکانهای حساس است. سوراخهای اطراف برجک و پنجره‌ها، نمونه‌ای از این تیرکش‌ها هستند.
اتاقهای زیاد دور حیاط قلعه اغلب در دوطبقه‌اند و برای اقوام نزدیک حاکم، پیشکاران و غلامان، انبار و اسطبل و زندان در نظر گرفته شده‌اند. ارتفاع دیوار بیرونی این اتاقها از بیرون قلعه حدود ۶متر می‌باشد.
در جنوب شرقی قلعه، مسجد جامع قدیم روستا قرار دارد؛ اما در جنوب غربی، مسجد ملا دینار، مسجد ملاشکرالله و گنبد حضرت حاج صاحب غوث دیده می‌شوند که به نوة شاعر معروف «عبدالرحمن جامی» منسوب است.
در سالهای اخیر فعالیتهایی برای تعمیر قلعه صورت گرفته، اما درها و پنجره‌های جدید شباهتی با نمونة اصلی خود که مزین به انواع کنده کاری‌ها بودند، ندارند!
روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید