پيمان امنيت مشترك ايران، افغانستان و تركيه ـ نيّات دولت لندن از آن

1392/2/4 ۰۹:۲۷

22 اپریل 1926 (دوم ارديبهشت 1305 هجري خورشيدي) ميان ايران، تركيه و افغانستان يك پيمان امنيت مشترك به امضاء رسيد

پيمان امنيت مشترك ايران، افغانستان و تركيه ـ نيّات دولت لندن از آن
22 اپریل 1926 (دوم ارديبهشت 1305 هجري خورشيدي) ميان ايران، تركيه و افغانستان يك پيمان امنيت مشترك به امضاء رسيد كه برخي مورخان نوشته اند سياست انگلستان پشت سر آن بود كه در آن زمان يك قدرت بزرگ جهاني و استعمارگر شماره يك بشمار مي رفت. به باور این مورخان، قرارداد پاریس که به موجب آن دولت تهران حاکمیت خود بر هرات و مناطق غربی افغانستان را واگذار کرد، سارشنامه ای مشروط است و در مواردي دست ایران را در فرستادن نیروی نظامی به هرات باز گذارده و هدف لندن از پیمان دوستی اپریل 1926 سه کشور، گرفتن تایید ضمني دیگری از دولت تهران مبنی بر برسمیت شناختن استقلال افغانستان (تجزیه ایران) بود. اين پيمان در تهران و در خانه محمدعلي فروغي نخست وزير وقت [که شهرت نزديک بودن به دولت لندن داشت] توسط نمايندگان سه كشور امضاء شد. فروغي (ذکاء الملک) ماه بعد از نخست وزيري بركنار شد ولي در كابينه بعدي، اين اديب را وزير جنگ كردند!. در اين فاصله رضاشاه سرگرم برگزاري مراسم تاجگذاري خود بود.
    به نظر پاره اي ديگر از مورّخاني كه درباره پيمان امنيت مشترك ايران، تركيه و افغانستان تحقيق كرده اند، هدف انگلستان از تشويق سه كشور به امضاي اين پيمان، ايجاد يك سد در برابر سرايت تفكر سوسياليسم روسيه شوروي به جنوب بود که سلطه و نفوذ مسكورا به دنبال داشت. همچنين دولت لندن كه همواره نظر خاص به افغانستان داشته است مي خواست كه از دعاوي احتمالي ايران نسبت به آن سرزمين پيشگيري كرده باشد. ايجاد افغانستان از تجزيه ايران، عمدتا با بازي هاي انگلستان صورت گرفته بود.