«سرحدات شرقی ایران عصر صفوی در نقشه‌نگاری اروپایی» منتشر شد

1404/3/19 ۰۸:۰۳

کتاب «سرحدات شرقی ایران عصر صفوی در نقشه‌نگاری اروپایی» نوشته یاسر ملازئی از سوی انتشارات ندای تاریخ منتشر شد.

مرزهای شرقی ایران صفویه از چشم غربی

کتاب «سرحدات شرقی ایران عصر صفوی در نقشه‌نگاری اروپایی» نوشته یاسر ملازئی از سوی انتشارات ندای تاریخ منتشر شد.

مجموعه نقشه‌های ترسیمی اروپائیان از چهره جغرافیایی ایران طی سدۀ ۱۶م/۱۱ ش تا ۱۸م/۱۳ ش را می‌توان حلقۀ مغفول‌ماندۀ مطالعاتِ صفویه‌شناسی و جنبه‌های تحقیقاتیِ مندرج در آن، از جمله: سرحدات شرقی ایران در این دوره تاریخی، دانست. تکاپوهای نظامی و دیپلماتیکِ ایرانی – صفوی برای احیایِ حدود تاریخی ایران در شرق و مواجهۀ سرزمینیِ آنان با دو همسایۀ شرقیِ نوپا، یعنی قلمرو ازبکان در ماوراءالنهر و قلمرو گورکانیان در هند، ضرورتِ جهت‌دهیِ مطالعات صفویه‌شناسی به سَمت و سویِ این موضوع را فراهم ساخته است. سرحدات شرقی ایران عصر صفوی از منظرگاهِ نقشه‌نگاری که فرسنگ‌ها دورتر از ایران و در شهرهای اروپایی، مانند: آمستردام، پاریس، لندن و رم، چهرۀ جغرافیایی و سرحدات شرقی صفویان را ترسیم می‌کردند، شاهد یک اُلگویِ گُذار، به معنایِ «گُذر از تصوّر باستانی و کهن به آگاهی جدید» بود.

‌بر اساس آن، نقشه‌نگاران اروپایی در هنگامه نخستین مواجهه جغرافیایی با قلمرو صفویان، متأثر از اطلاعات جغرافیایی باستانی و کهن، گستره سرحدات شرقی صفویان را همانند دورۀ پیش از اسلام، تا رود سند، کوه‌های هندوکش و حتی فراتر از رود جیحون، می‌دانستند. با عبور از نقشه‌نگاری سدۀ ۱۶ م / ۱۱ ش و ورود به نقشه‌نگاری سدۀ ۱۷ م / ۱۲ ش، اگرچه این باور جغرافیایی همچنان بر بخشی از نقشه‌نگاری اروپایی سایه انداخته بود؛ اما همزمان با آن، نقشه‌نگاری این سده، شاهد نخستین جرقه‌های آگاهی جدید مبتنی بر سرحدبودن ایالت‌های مکران و قندهار و رود جیحون شد. آگاهی‌های جدید حاصل‌شده، در سدۀ ۱۸ م / ۱۳ ش به مرحلۀ تثبیت رسید و نه تنها از زیر سایۀ تصورات باستانی و کهن خارج شد؛ بلکه زمینۀ توجه نقشه‌نگاران به مسائل جزئی سرحدات شرقی از جمله: راه‌ها، پراکندگی گروه‌های جمعیتی و نواحی جغرافیاییِ گمنام‌تر را فراهم ساخت.

کتاب «سرحدات شرقی ایران عصر صفوی در نقشه‌نگاری اروپایی» نوشته یاسر ملازئی در ۱۷۴ و ۳۹۰ هزار تومان از سوی انتشارات ندای تاریخ منتشر شد.

منبع: ایبنا