1404/3/7 ۱۰:۲۹
«بستانُ العارفین و تُحفَةُ المُریدین»، نوشته فقیه ابونصر احمد بن خیر از متون منثور عرفانی در زبان فارسی با تصحیح تهمینه عطایی کچویی در انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده است.
«بستان العارفین» متعلّق به شاخه‌ای از متون صوفیه است که در آنها داستان‌های صوفیان و پارسایان تدوین شده و به سبب اشتمال بر گزارش‌هایی از احوال و اقوال پیشگامان تصوّف اهمیتی ویژه دارد. برای نمونه، این کتاب بیش از صد حکایت مشترک با تذکره‌الاولیای عطّار دارد و کهن‌ترین روایت ۴۸ حکایت از تذکره‌الاولیاء در آن موجود است. مصحح در مقدمه پس از معرفی کتاب و ساختار آن از منابع احتمالی کتاب، متون هم‌عصر یا پس از آن و ارزش‌های گوناگون بستان سخن گفته؛ سپس به مباحث دیگری چون بررسی ویژگی‌های زبانی، شگردهای ادبی و صنایع هنری، معرفی نسخه‌های خطی و در نهایت سنجش نسخه‌ها و روش تصحیح آن پرداخته است. تصحیح انتقادی متن بر مبنای پنج نسخه شناخته شده از کتاب انجام شده و در مواضعی که همه نسخ نادرست بوده است و یا عبارت به سبب تفاوت عمده نسخه‌ها ابهام داشته، متن با توجه به منابع جنبی تصحیح شده است.
بستان العارفین و تحفه المریدین ۲۵ باب دارد.
باب اول تا دهم، شرح کوتاهی از مبانی نظری تصوّف و مطالبی است که طالبان تصوّف باید از آن آگاه باشند؛ باب یازدهم تا بیستم شرح کرامات، حکایات و اقوال ده تن از زاهدان و صوفیان را شامل می‌شود و مولّف، در هریک از این باب‌ها یکی از مشایخ صوفیه را به‌اختصار معرفی می‌کند و سپس حکایاتی از او نقل می‌کند؛ باب بیست‌ویکم تا باب بیست‌وسوم شامل بعضی اذکار و اوراد و فضیلت آنهاست؛ باب بیست‌وچهارم شرح روایتی از امام جعفر صادق (ع) در باب «اختیارات ایّام» است و در حقیقت تلفیقی از باورهای کهن ایرانیان و اندیشه‌های مسلمانان است؛ موضوع باب بیست‌وپنجم گرفتگی ماه و فتنه‌هایی است که در پی آن در طول سال به وجود می‌آید.
باب اوّل در فضیلت توحید آفریدگار عزّ و علا، باب دوم در معرفت و شناخت خدا، عزّ اسمه، باب سوم در معرفت احوال زهّاد و عبّاد، باب چهارم در ذکر ابدالان و صفات ایشان، باب پنجم در تصوّف و صفات صوفیان، باب ششم در خوف و خشیت از خدای تعالی، باب هفتم در ذکر گریستن از خوف خدا، باب هشتم در ذکر مرگ و احوال آن، باب نهم در ذکر دنیا و حالات آن، باب دهم در فضائل قرآن خواندن و ثواب خواننده آن، باب یازدهم در ذکر کرامات حسن بصری رحمه‌اللّه، باب دوازدهم در ذکر کرامات سفیان ثوری رحمه‌اللّه، باب سیزدهم در ذکر کرامات امام اعظم ابوحنیفه کوفی رحمه‌اللّه، باب چهاردهم در ذکر کرامات مالک دینار رحمه‌اللّه، باب پانزدهم در ذکر کرامات ابراهیم ادهم رحمه‌اللّه، باب شانزدهم در ذکر کرامات استاد حبیب عجمی، باب هفدهم در ذکر حکایات و ذکر کرامات ذاالنّون مصری، باب هجدهم در ذکر حکایات و کرامات ابوبکر شبلی رحمه‌اللّه، باب نوزدهم در حکایات و کرامات بایزید بسطامی رحمه‌اللّه، باب بیستم در حکایات و ذکر کرامات رابعه عدویه رحمها اللّه، باب بیست‌ویکم در فضایل سبحان اللّه، باب بیست‌ودوم در فضایل لاحول و لا قوّة إِلّا باللّه العلیِّ العظیم، باب بیست‌وسوم در فضایل صلوات بر رسول اللّه، صلوات الرّحمن علیه، باب بیست‌وچهارم در اختیارات ایّام و نام‌های ایشان و باب بیست‌وپنجم در ذکر احکام کسوف ماه که در هریک ماه از ماه‌های سال واقع شود، نام دارند.
در تعلیقات کتاب، مصحح کوشیده است با استفاده از منابع کهن و یا متون هم‌عصر، ابهامات متن را برطرف کند و دشواری‌های آن را بگشاید؛ از این رو، بیشتر کسانی که نامشان در کتاب آمده است شناسایی، و واژه‌ها، عبارت‌ها و ساختارهای نحوی غریب و دشوار توضیح داده شده‌اند.
در پایان کتاب، فهرست‌های گوناگونی برای سهولت کار پژوهشگران تنظیم شده که از جمله شامل آیات، احادیث، سخنان بزرگان، داستان‌ها، خواب‌ها (رؤیاها)، آئین‌ها و باورها، اشعار، مثل‌ها و سخنان مثل‌واره، اصطلاحات، فرهنگ‌نامه واژه‌ها و عبارات فارسی- عربی، مفردات و ترکیبات و تعبیراتِ مشکول در نسخه اساس و لغات، ترکیبات و تعبیرات است.
بُستانُ العارفین و تُحفَةُ المُریدین، نوشته ابونصر احمد بن خیر، با مقدّمه، تصحیح و تعلیقات تهمینه عطایی کچوئی، در ۹۰۵ صفحه (مقدّمه: صد و چهل و شش صفحه + متن و توضیحات: ۷۵۹ ص) و با قیمت ۸۰۰ هزار تومان توسط انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی عرضه شده است.
منبع: ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید