پژوهشی جامع در باب سازه واژگان فارسی

1403/1/29 ۱۳:۵۲

کتاب «بن‌وندها» می‌آموزد که ما علاوه بر آنکه دستور زبان داریم، دستوری نیز برای واژگان داریم یعنی واژگان هم مطابق با قواعدی به وجود آمده‌اند که متشکل از واج‌ها با معنا است.

ما علاوه بر آنکه دستور زبان داریم، دستوری نیز برای واژگان داریم. یعنی واژگان هم مطابق با قواعدی به وجود آمده‌اند. به طور مثال واژه پرچم که متشکل است از (پ، ر، چ، م) هر کدام از واج‌هایش با معناست.

پ=پارچه یا پرده (بن واژه)

-َر= به حرکت درآمدنی (پسوند فعلی)

چ= به شکل عجیب بوده (پسوند فعلی)

-َم= به نمایش درآوردنی (پسوند فعلی)

کتاب «بن‌وندها، سازه واژگان فارسی» به بیان جامع این تحقیق می‌پردازد. در این کتاب هم بن‌های زبان فارسی به دست آمده است و هم کاروندهای آن، یعنی همه واج‌های ابتدائی واژه‌ها که بن هستند و هم کاروندهای متصل به بن‌ها مورد بررسی قرار گرفته اند.

این کتاب دارای بیش از ۶۰۰۰ واژه معروفِ فارسی است که هر واژه بطریقِ فوق تجزیه شده و معانی هر قسمت ارائه شده است.

در کنار کتاب، دو دفتر جداگانه هم برای آشنایی با بن‌ها و کاروندهای تکواژها آماده و چاپ شده‌اند که از دو بخش کتاب اصلی اتخاذ شده‌اند و این دو دفتر شناسنامه‌ای برای ریشه‌یابی کلمات فارسی است. حال اگر بخواهیم واژه تازه‌ای ابداع کنیم، برخلاف واژه سازی دستاتیری، قواعدی را در دست داریم که می‌توان واژه با معنای صحیحی را بسازیم. این شکل بن کاروندی واژه‌ها منحصر به زبان فارسی نیست بلکه زبان‌های هندی-اروپایی نیز دارای همین قواعد هستند، نکته جالب اینکه بسیاری از بن‌ها و کاروندهای واژگان هر زبان هندی-اروپایی با بن و کاروندهای زبان‌های دیگر مطابقت دارند.

این کتاب در ۱۱ بخش شامل دیباچه و زمینه، مخفف‌ها و علائم، بن‌ها، کاروندها، فرهنگ واژگان بسیط منتخب فارسی، وندها، اِتباع، آیندها، مختصری از دستور زبان فارسی، سرانجام و منابع و مأخذ تنظیم و تدوین شده است.

کتاب «بن‌وندها؛ سازه واژگان فارسی» پژوهش و تآلیف جمشید زارعی در ۶۷۶ صفحه و قیمت ۵۴۰ هزار تومان از سوی انتشارات نوآوران جوان وارد بازار نشر شده است.

منبع: ایبنا