کتاب «رقم‌ها و فرمان‌های صفوی و قاجار» بررسی می‌شود

1402/9/22 ۱۳:۵۹

کتابخانه و موزه ملی ملک، نشست معرفی و بررسی کتاب «رقم‌ها و فرمان‌های صفوی و قاجار در کتابخانه و موزه ملی ملک» را برگزار می‌کند.

این نشست در روز سه‌شنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۲ از ساعت ۱۵ با سخنرانی‌های محسن روستایی (مدرس دانشگاه و سندپژوه)، رضا فراستی (مدرس دانشگاه و سندپژوه)، مرضیه مرتضوی (نویسنده و پژوهشگر) و مهتا باصفا (نویسنده و پژوهشگر) میزبان دوستداران فرهنگ و تاریخ خواهد بود.

کتاب «رقم‌ها و فرمان‌های صفوی و قاجار در کتابخانه و موزه ملی ملک» دستاورد بازنویسی و پژوهش ۶۱ سند دیوانی (فرمان، رقم و حکم) از دوره صفویه تا پایان دوره قاجار است که در آرشیو اسناد بزرگ‌ترین موقوفه فرهنگی ایران نگهداری می‌شود. این سندها ۱۱ رقم از شاهان صفوی، ۲۹ فرمان و یک دست‌خط از شاهان قاجار، ۱۱ رقم و حکم از شاهزادگان قاجار، گزیده ۷ سواد فرمان و دست‌خط شاهان قاجار، یک فرمان از احمد شاه درانی و یک فرمان نیز از جهانگیر گورکانی پادشاه هند را دربرمی‌گیرد که برای نخستین بار در یک مجموعه مدون و منتشر شده است.

فرمان‌ها و رقم‌های شاهان و شاهزادگان، از میان سندهای دیوانی این مجموعه، اهمیتی بیش‌تر دارند. از آن‌جا که این دسته از سندهای تاریخی، در بالاترین دستگاه دیوانی کشور و با اراده صاحبان قدرت تولید و صادر شده‌اند، آگاهی‌هایی ارزشمند در زمینه پیوندهای شاهان و دولت‌مردان، روابط خارجی، چگونگی اداره حکومت و گرفتن مالیات، تشکیلات دیوان‌سالاری و تعامل حکومت با مردم دربردارند، از این‌رو در جایگاه اولویت‌های پژوهشی همواره با توجه سندپژوهان در گستره‌های گوناگون تاریخی و اجتماعی جای می‌گیرند.

دادن لقب، منصب، نشان، خلعت، تیول، سیورغال، مالیات و معافیت‌های مالیاتی، پرداخت مواجب و مقرری، دریافت طلب، تعیین حق ورثه، تظلم‌خواهی، عزل و نصب، روابط خارجی و امور نظامی، از موضوع‌هایی به شمار می‌آید که در این اسناد دیوانی به آن‌ها پرداخته شده است.

شماری از حکم‌ها، رقم‌ها و سواد فرمان‌های قاجاری در این پژوهش، با خاندان حاج حسین آقا ملک بنیان‌گذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک پیوند محتوایی دارند، به ویژه در پیوند با املاک حاج محمدکاظم ملک‌التجار پدر حاج حسین آقا ملک در خراسان، همچنین با موضوع خرید و فروش زمین، بهره‌گیری از معافیت‌های مالیاتی و رفع توقیف املاک.

پنجمین نشست از سلسله نشست‌های معرفی و بررسی کتاب در ساختمان کتابخانه و موزه ملی ملک به نشانی «تهران، میدان امام خمینی، سردر باغ ملی، خیابان ملل متحد (میدان مشق)» برگزار می‌شود. کتابخانه و موزه ملی ملک دوستداران فرهنگ و تاریخ را به حضور در این نشست فرامی‌خواند.