1402/6/19 ۱۲:۴۸
استاد اسماعیل سعادت در پنجم مهرماه ۱۳۰۴، در خوانسار متولّد شد. او تحصيلات مقدّماتى را در مكتب و با آموختن قرآن آغاز كرد. پس از دورۀ دبستان، سال‌هاى اوّل و دوم دبيرستان را در خوانسار به پايان رسانيد و سال سوم دبيرستان را در مدرسۀ حكيم نظامى اصفهان گذراند.
این یادداشت به مناسبت سومین سالگرد درگذشت استاد اسماعيل سعادت، اديب، زبان‌شناس، مترجم و عضو پيوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسى تنظیم شده است.
استاد اسماعیل سعادت در پنجم مهرماه ۱۳۰۴، در خوانسار متولّد شد. او تحصيلات مقدّماتى را در مكتب و با آموختن قرآن آغاز كرد. پس از دورۀ دبستان، سال‌هاى اوّل و دوم دبيرستان را در خوانسار به پايان رسانيد و سال سوم دبيرستان را در مدرسۀ حكيم نظامى اصفهان گذراند. پس از گذراندن دورۀ اوّل دبيرستان در سال ۱۳۲۲، در دانشسرای مقدّماتی در گلپایگان و سپس در دانشسرای تهران به تحصیل پرداخت و در وزارت فرهنگ استخدام شد. او آموزگاری را از سال ۱۳۲۴ در مدرسۀ «راستی» آغاز کرد. در سال ۱۳۲۷، در رشتۀ زبان و ادبيّات فرانسه دانشگاه تهران پذيرفته شد. او پس از اخذ مدرک ليسانس، دبير دبيرستان شد. استاد سعادت در سال ۱۳۳۱ با دختر دایی خود، بانو میهندخت جوادی، نوه دختری قاضی محمّد حسین داورپناه فقیه مجتهد و قاضی عسگر اصفهان، ازدواج کرد. ثمرۀ این ازدواج دو دختر به نام‌های ویدا و فریبا (متوفّی ۱۳۹۶) بود. در سال ۱۳۳۴، احسان يارشاطر او را به همكارى با بنگاه ترجمه و نشر كتاب دعوت كرد. در آن مركز، او كتاب‌هاى ترجمه‌شده را ويرايش مى‌كرد؛ سپس، به انتشارات فرانكلين دعوت شد و به همكارى با آن مركز پرداخت. استاد سعادت، در سال ۱۳۴۴، پس از بيست سال خدمت دبيرى، با تأسيس مركز تهيّۀ مواد خواندنى براى نوسوادان در وزارت آموزش و پرورش، به اين مجموعه پيوست. تأسيس مقطع فوق‌ليسانس رشتۀ زبان‌شناسى در دانشگاه تهران، او را به ادامۀ تحصيل ترغيب كرد. در سال آخر دانشجويى، براى مطالعه دربارۀ روش تهيّۀ موادّ كمك آموزشى، به فرانسه اعزام شد. اين امر موجب شد فرصت دفاع از پايان‌نامۀ خود را از دست بدهد. پس از بازگشت از فرانسه، با شكل‌گيرى مجلّات پيك، سردبيرى مجلّۀ پيك دانش‌آموز را عهده‌دار شد. استاد سعادت در ۱۳۵۶ بازنشسته شد و به سازمان ويرايش و توليد فنّى، وابسته به دانشگاه آزاد ايران، پيوست. در ۱۳۵۹، با تأسيس مركز نشر دانشگاهى، فعّاليّت او در اين مركز ادامه يافت و سردبيرى مجلّۀ معارف را بر عهده گرفت. همچنین، استاد سعادت، از بدو تأسيس «شوراى عالى ويرايش» در سازمان صداوسيما، در سال ۱۳۷۰، عضو آن شورا شد. او بیست و چهار سال عضو فعّال این شورا بود.
استاد سعادت در سال ۱۳۷۷، به عضويّت پيوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسى درآمد. او در ۱۳۷۹ سرپرستى گروه تحقيقات ادبى فرهنگستان را برعهده گرفت كه مجرى طرح مصوّب «تدوين دانشنامه زبان و ادب فارسى» بود. انتشار هفت مجلّد دانشنامه زبان و ادب فارسى، از ۱۳۸۴ آغاز شد و تا ۱۳۹۷، كه جلد ذيل اوّل منتشر شد، به طول انجاميد. استاد سعادت، جايزۀ جشنوارۀ فارابى در رشتۀ زبان و ادبيّات فارسى را برای سرپرستى دانشنامۀ زبان و ادب فارسى دريافت كرد.
با همه‌گير شدن بيمارى كرونا استاد سعادت خانه‌نشين شد و از دور بر كارهاى گروه تحقيقات ادبى فرهنگستان زبان و ادب فارسى نظارت داشت. او در دوازدهم شهريورماه ۱۳۹۹، در اثر سكتۀ قلبى از دنيا رفت و در قطعۀ نام‌آوران بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
آثار استاد سعادت را مى‌توان در قالب ترجمه، تأليف و ويرايش دسته‌بندى كرد:
استاد سعادت ترجمه را در ۱۳۳۴، با ترجمۀ كتاب زندگى ميكل‌آنژ، اثر رومن رولان آغاز كرد. ترجمه‌های متنوّع او عبارت‌اند از: تلخكامى‌هاى سوفى (كنتس دوسگور)؛ ايزابل (آندره ژيد)؛ كشفيّات نوين در روان‌پزشكى (كليفور آلن)؛ شير و جادوگر (سى. اس. لويس)؛ عصر بدگمانی (ناتالى ساروت)؛ ميكروب‌ها (آيزاك آسيموف)؛ انرژى (آيزاك آسيموف)؛ اخلاق (جورج ادوارد مور)؛ تفسير قرآنى و زبان عرفانى (پل نويا)؛ ژان غرغرو، ژان خنده‌رو (كنتس دوسگور)؛ سرود نيبلونگن، حماسۀ قوم ژرمن.
استاد سعادت به ترجمۀ آثار فلسفى توجّه و علاقۀ ويژه‌اى داشت. او، به‌ويژه، با ترجمۀ آثار فلسفى ارسطو، از جمله کتاب‌های در آسمان، در كون و فساد، آثار علوى و خطابه، ميراث ارزشمندى براى اهل فلسفه برجاى نهاد. ديگر آثار فلسفى ترجمه شده به قلم او عبارت‌اند: بخشى از تاريخ فلسفه كاپلستون؛ بخشى از كتاب سير فلسفه در جهان اسلام (ماجد فخرى)؛ رساله در اصلاح فاهمه (اسپينوزا)؛ اسپينوزا (راجر اسكروتن)؛ مسئلۀ اختيار در تفكّر اسلامى و پاسخ معتزله به آن (شيخ بوعمران)؛ مونتنى (پيتر برك)؛ گفتارهايى دربارۀ رسالت دانشمند (يوهان گوتليب فيتشه)؛ تاريخ فلسفۀ قرن هفدهم (امیل بریه)؛ تاريخ فلسفۀ قرن هجدهم (امیل بریه)؛ تاريخ فلسفۀ قرن نوزدهم (اميل بريه).
استاد اسماعيل سعادت در سال‌های ۱۳۷۴، ۱۳۷۸ و ۱۳۸۰ جايزۀ كتاب سال جمهورى اسلامى ايران را در زمینۀ ترجمه دریافت کرده است. از استاد سعادت در سال ۱۳۸۲ به عنوان چهرۀ ماندگار جمهوری اسلامی ایران تقدیر شد. همچنین، در سال ۱۳۸۷ نشان درجۀ یک دانش به او اعطا شد.
ترجمۀ فيزيك ارسطو آخرين اثر استاد اسماعیل سعادت در سال‌های آخر عمر پربار او بوده که انتشار آن، با نظارت علمی دکتر حسين معصومى همدانى صورت خواهد گرفت.
استاد سعادت تعداد قابل توجّهى مقاله نيز ترجمه كرده كه در فرهنگ آثار و مجلّات معارف و نشر دانش منتشر شده است. او مقالاتى هم تأليف كرده؛ از آن جمله است: «آغازى ديگر»؛ «بكرزايى»؛ «راى بعد از ياى نكره»؛ «زبان فارسى، مميّز روح از غير ذيروح»؛ «شيوۀ خطّ فارسى براى كتاب‌هاى درسى و انتشارات آموزشى».
من برای یادداشت خود عنوان کتابی از هانا آرنت را برگزیده‌ام. استاد اسماعیل سعادت، به راستی، تجلّی اندیشیدن و ملاحظات اخلاقی بود. این جانب، قریب به دو دهه در فرهنگستان زبان و ادب فارسی به همکاری و دستیاری ایشان مفتخر بودم. از او بسیار آموختم و به او بسیار مدیونم. شخصیّت فاخر فرهنگی او که مزیّن بود به بسیاری صفات نیکو، الگوی بی بدیلی بود برای من و همکارانم.
منبع: فرهنگستان زبان و ادب فارسی
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید