حکیم هزاره‌ها نوری بر تارک هگمتانه

1402/6/1 ۱۳:۱۱

اول شهریور زادروز حکیم هزاره‌ها، شیخ‌الرئیس ابوعلی‌سینا، فیلسوف، دانشمند و طبیب قرن‌هاست، او که پس از هزار سال هنوز فخر هگمتانه است و نیاز عالم به علمش تمامی ندارد.

 «نبوغ» راز ماندگاری شیخ‌الرئیس

اول شهریور به نام بوعلی ثبت شده و براساس آن به نام همدان و روز پزشک؛ حکیم هزاره‌ها، فیلسوف، طبیب، منجم، حافظ قران، شاعر و دانشمند قرن‌ها ابوعلی سینا ملقب به شیخ الرئیس، شاید علمی نباشد که بوعلی به آنها دست نیافته باشد اما همین بس که هنوز چراغ علمی این دانشمند شهیر روشن است و همچنان بر تارک جهان نورافشانی می‌کند.

هنوز قانون و شفا درسنامه دانشگاه‌هایی از ایران و جهان است و هنوز اقتباس از علوم حکیمانه‌اش راهی برای دانش‌افزایی است.

همانطور که نزهت الارواح شهرزوری می‌گوید: هر کس در توصیف ابوعلی سینا به هر میزان سخن بگوید، باید مطمئن باشد که اغراق نکرده است، بلکه هر نویسنده‌ای باید بترسد از اینکه درباره او کم گفته است.

عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا که در زمینه ابن‌سینا نیز پژوهش‌هایی را داشته است، که در این رابطه به جنبه‌های مختلف اندیشگانی و نبوغ بوعلی سینا پرداخته است.

فرشته ندری‌ ابیانه ضمن بزرگداشت حکیم، فیلسوف، پزشک و صاحب علوم مختلف فلسفی، حکمتی، تجربی و مدنی اظهار کرد: در ماندگاری آثار بوعلی سینا همین بس که همه بر نبوغ ابن‌سینا صحه می‌گذارند.

فرشته ندری ابیانه با بیان اینکه بوعلی‌سینا نابفه دوران و عصر خودش بوده است اما نبوغ تنها عامل ماندگاری آثارش نیست گفت: آنچه که آثار بوعلی‌سینا را مستدام کرده نظر و دیدگاه بوعلی به حل مشکلات انسان دوران خودش است.

وی با اشاره به اینکه در دوران بوعلی سینا که دوران ملوک‌الطوایفی بوده، مردم گرفتار مسائل و مشکلات عدیده‌ای بودند، افزود: بوعلی سینا با توجه به این مسئله به دنبال این است که ببیند چکار باید کرد.

پژوهشگر آثار ابن‌سینا بیان کرد: قبل از بوعلی رسائل اخوان الصفا و فارابی را داریم که بوعلی‌سینا می‌گوید من ۴۰ بار مابعدالطبیعه ارسطو را خوانده بودم اما متوجه غرض این کتاب نمی‌شدم تا اینکه کتاب اغراض مابعدالطبیعه فارابی را خواندم و فهمیدم که فلسفه به دنبال حل مشکلات فکری بشر است.

وی با تاکید بر اینکه بوعلی‌سینا همواره می‌خواهد به این سوال جواب بدهد که از کجا آمده‌ام، آمدنم بهر چه بود به کجا می‌روم آخر ننمایی وطنم؛ گفت: بوعلی سینا با این دیدگاه است که به فلسفه می‌پردازد به طوری که بوعلی‌سینا در فلسفه هم به امور نظری و هم امور عملی می‌پردازند تا به چگونگی سعادت بشری دست یابد.

 ندری ابیانه با بیان اینکه سعادت واقعی انسان در این دنیا تحقق نمی‌یابد، عنوان کرد: بوعلی سینا به دنبال این است که مسائل عقلی را به زبان دینی برای مردم عصر و زمان خودش بیان کند که هنوز هم مورد نیاز ماست و ماندگار شده است.

راز ماندگاری آثار بوعلی توجه به عقل و دین در زندگی است

وی با تاکید بر اینکه آنچه ماندگاری علوم ابن سینا را مطرح کرده، توجه به نقش عقل و دین در زندگی است و این دو یاری رسان هم هستند افزود: عقل می‌خواهد مباحث الهی و دینی را نظام‌بندی عقلانی کتد و دین می‌خواهد همان مسائل عقلانی را به زبان ساده به مردم بیان کند.

این استاد دانشگاه بوعلی سینا ادامه داد:  اگر بوعلی‌سینا به طب می‌رسد و طبیب حاذقی است، می‌خواهد جسم انسان را درمان کند ولی بوعلی‌سینا نفس و جان انسان را نفیس‌تر از جسم انسان می‌داند پس باید به درمان روح انسانی نیز اقدام کرد.

وی یادآور شد: آثار فلسفی ابن‌سینا برای درمان دردهای روحانی و فکری بشر است همانطور که آثار پزشکی ابن‌سینا همچون القانون برای درمان جسمانی بشر مورد استفاده است.

ندری ابیانه خاطرنشان کرد: اگر کتاب قانون ابن‌سینا منبع پزشکی حساب می‌شود، اما به مرور زمان پیشرفت‌های پزشکی که می‌بینیم شاید از قانون عبور می‌کند اما مباحث فلسفی ابن‌سینا مشمول مرور زمان نمی‌شود برای اینکه شناخت‌های تجربی ما هر لحظه زیاد شده اما شناخت‌های عقلانی و فلسفی با پیشرفت زمان اصالت خود را از دست نداده است.

وی تاکید کرد: آثار حکمی و فلسفی بوعلی‌سینا اصالت خود را حفظ کرده و پاسخگوی سوالات امروز بشری است.

نبوغ و پشتکار رمز موفقیت ابن سینا

این پژوهشگر آثار ابن‌سینا در ادامه سخنانش رمز موفقیت ابن‌سینا را نبوغ و اصرار بر مطالعه و پشتکار دانست و گفت: بوعلی سینا علاوه بر اینکه تحصیل خوبی کرده، معلم خوبی هم داشته و همینطور شاگردان خوبی هم داشته و بوعلی سینا شاگرد پرور است و می‌بینید که یکی از رموز موفقیت بوعلی‌سینا تربیت شاگردان حاذق بوده به طوری که فکر و اندیشه‌اش اس را گسترش داده است.

وی با بیان اینکه بوعلی‌سینا آثارش را در مجلدات نفیسی به نگارش درآورده است گفت: راز ماندگاری آثار بوعلی‌سینا نبوغ، استعداد، پشتکار، آموزش و پژوهش و بودن در بطن مردم است.

ندری ابیانه با تاکید بر اینکه بوعلی‌سینا از لحظه لحظه‌های زندگی‌اش بهره برده است عنوان کرد: اینکه انسان از گذر عمر غافل نباشد و از همه لحظات زندگی خوب بهره‌برداری کند، می‌تواند ماندگاری یک انسان را زیاد کند.

ابن‌سینا وقتی برای حل مسئله‌ای مشکل داشت، روی به استعانت الهی می‌آورد

وی ادامه داد: بوعلی سینا وقتی در حل یک مسئله‌ای می‌ماند، می‌رفت در پشت بام نماز می‌خواند و از خداوند استعانت می‌جویید که اگر ما نیز فاکتورهای بشری به علاوه استعانت الهی را داشته باشیم خیلی از مشکلاتمان حل خواهد شد.

این پژوهشگر علوم انسانی با اشاره به شعری که در بالای سردر کتابخانه آرامگاه بوعلی‌سینا مبنی بر این (از قعر گل سیاه تا اوج زحل/ کردم همه مشکلات عالم را حل/ بیرون جستم ز قید هر مکر و حیل/ هر بند گشوده شد مگر بند اجل) نگاشته شده است گفت: بوعلی‌سینا بیان می‌کند از عهده هر مشکلی برآمد به جز یک مشکل و آن هم مرگ است.

وی در پاسخ به اینکه بوعلی در چه علومی بیشتر تبهر داشته، با تاکید بر اینکه بوعلی سینا به همه علوم زمان خود تبهر داشته است گفت: اینکه معلم اول ارسطو، معلم دوم فارابی و معلم سوم میرداماد بوده، بوعلی‌سینا به این مقام نمی‌رسد ولی بوعلی در پزشکی حاذق بوده و کتاب قانون ایشان الان مورد استفاده حکیمان و پزشکان امروزه هم واقع شده همانطور که در عصر خودش نیز به زبان‌های مختلف ترجمه شده است.

ندری ابیانه با بیان اینکه بوعلی‌سینا علاوه بر پزشکی در علوم مختلفی چون ریاضیات، منطق، طبیعیات و الهیات آثار بی‌شماری دارد گفت: کتاب‌های شفای بوعلی هم در ریاضیات هم در منطق هم در طبیعیات و هم الهیات است و منظور از الهیات علومی است که منحصر در زمان و مکان خاصی نیست و مثل طبیعیات در جرم و عنصر نیست بلکه  بوعلی سینا الهیات را مابعد الطبیعه تعبیر نمی‌کند و آن را ماقبل‌الطبیعه می‌داند.

آثار حکمی بوعلی‌سینا راهگشای مشکلات امروز جوانان است

وی یادآور شد: بوعلی سینا علاوه بر علومی که ذکر شد ابیاتی در فارسی و عربی دارد که نشان از تسلط ایشان است و همچنین بوعلی‌سینا در آثارش به اخلاق، زندگی و سیاست نیز به طور مفصل پرداخته است.

استاد دانشگاه بوعلی‌سینا تاکید کرد:  آثار حکمی بوعلی‌سینا امروزه هم راهگشای مشکلات نسل جوان ما هست و در درس‌هایی که ما در دانشگاه از اخلاق، تدبیر منزل و سیاست برای دانشجویان تدریس می‌کنیم، احساس می‌کنیم که بوعلی‌سینا نشسته و ما را نگاه می‌کند.

وی با بیان اینکه در دانشگاه‌ها آثار بوعلی سینا به ویژه فلسفه تدریس می‌شود گفت: کتاب‌های پزشکی نیز مورد استفاده است اما امیدواریم حاصل همه این موارد آشنایی نسل جوان با شخصیت و آثار بوعلی‌سینا باشد و در بین جوانان شاهد بروز و ظهور امثال بوعلی‌سینا باشیم.

منبع: ایبنا