'چوقای' چهارمحال وبختیاری در فهرست آثار ملی ثبت شد

1393/10/24 ۱۳:۳۳

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری، از ثبت لباس 'چوقا' با قدمت 150 ساله بعنوان یازدهمین اثر میراث معنوی این استان در فهرست آثار ملی کشور خبر داد.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری، از ثبت لباس 'چوقا' با قدمت 150 ساله بعنوان یازدهمین اثر میراث معنوی این استان در فهرست آثار ملی کشور خبر داد.

'مهرداد رییسی' افزود: چوقا بعنوان یکی از صنایع دستی عشایری استان به شمار می رود که در جلسه شورای ثبت میراث فرهنگی کشور در مورخ 15دی امسال مورد تائید قرار گرفت و به ثبت ملی رسید.

وی گفت: بومی بودن، اصالت داشتن، نقوش و بافت خاص آن در منطقه از مهمترین ویژگی های بارز برای ثبت این اثر است .

وی افزود: با ثبت چوقا تعداد آثار ثبت ملی ثبت شده در بخش صنایع دستی استان چهارمحال و بختیاری به 11 اثر شامل نمکدان، انبر، بند تاراق(داراق)، چاقو، قیچی، نمد، لچک، وریس، قفل، گیوه و چوقا رسید.

چوقا بافی یا 'چوخا بافی' یکی از رشته های بومی صنایع دستی استان نام دارد که در زمره صنایع دستی عشایر و زیر گروه بافته های داری قرار دارد .

چوقا 'چوخا'، عبا یا پوشاکی است بلند شبیه پالتو که عشایر بختیاری از آن استفاده می کنند.

قدمت چوقا به 150 سال قبل می رسد و چوقاهای اولیه در طایفه ای به نام 'لیواس'در ایل چهار لنگ توسط بزرگان و خوانین مورد پسند و استفاده قرار گرفت و در مدت کمی بعنوان پوشش رسمی تمام افراد ایل بختیاری با استقبال مواجه شد.

چوقا به عنوان شاخص ترین هنر دست زنان عشایر بختیاری است که همین ویژگی (از نظر پوشاک)، مردان بختیاری را با سایر اقوام متمایز می سازد .

این هنر دستی بسیار نازک و ظریف در میان سایر فرآورده نساجی سنتی کشور، در فصول گرم و سرد بعلت خاصیت هم دمایی آن مورد استفاده قرار می گیرد .

نخ پنبه ای نمره 8 (در مقیاس متریک) و خامه طبیعی (پشم) با نمره 10 (در مقیاس متریک )، مواد اولیه چوقا را تشکیل می دهد .

چوقا را شبیه پالتو یا عبا می پوشند و بلندی آن بر سر زانو می رسد و لبه های آن از پایین بر روی هم می افتد و به سبب فیزیک خاص فرم و ساختار آن به پوشنده آن صلابت می بخشد.

رنگهای به کار رفته در چوقا سفید و مشکی(سرمه ای)است که تنها خامه الوان آن (سرمه ای) را به سبک گیاهی سنتی و با ثبات بالا رنگرزی کرده و مورد استفاده قرار می گیرد .

در گذشته بافندگان برای بافت چوقا خامه ها را به روش دستی می رسیدند و به لحاظ ظرافت و باریکی زیاد نخ های دستریس، ریسنده با استفاده از پره چوبی (پیلی) و ایجاد سوراخ بر روی ناخن شصت دست چپ، نخ های پشمی را از نظر ضخامت به صورت یکسان می ریسیدند اما در حال حاضر مواد اولیه مصرفی را به صورت آماده از بازار تهیه می کنند .

در رابطه با نقوش چوقا نقل قول های زیادی وجود دارد از جمله عده ای اعتقاد دارند نقوش هندسی چوقا برگرفته از شاخهای گوسفند نر بزرگ که نقش رهبری گله را به عهده دارد و نمادی از صلابت، قدرت و ایستادگی است که به مرور خطوط هندسی کمی تغییر کرده و از شکل آن دور شده است.

بافت چوقا در بیشتر نقاط بختیاری شهرستانهای کوهرنگ و فارسان رواج دارد و هنوز این بافته با ارزش بعنوان پوشش رسمی مردان عشیره بختیاری و در جشن ها، اعیاد و مراسم مورد استفاده قرار دارد.

خبرگزاری ایرنا