بررسی کتیبه‌های فارسی در جهان؛ از شرق چین تا قلب آفریقا

1402/2/25 ۱۱:۵۳

پژوهش «بررسی کتیبه‌های فارسی در جهان » از شرق چین تا قلب آفریقا که به صورت میدانی در دست انجام است‌ دست‌آوردهای نویافته بسیاری داشته که می‌تواند ارزش زبان فارسی به عنوان یک زبان میانجی در بخش بزرگی از جهان را نمایان کند.

مرتضی رضوانفر عضو هیأت علمی پژوهشگاه با بیان این مطلب تصریح‌ کرد: کتیبه «گشاده باد به دولت همیشه این درگاه/ به حق اشهد ان لا اله الا الله» در دوره ای طولانی بصورت «کتیبه سردر» برای بسیاری از ابنیه تاریخی در شهر‌های استانبول ترکیه، دربند روسیه، باکو آذربایجان، کابل افغانستان، خیوه ازبکستان، پیشاور پاکستان و حتی جزیره کرت در یونان استفاده شده است.

به گفته رضوانفر، گستره فراوان این کتیبه در کشورهایی با زبان‌های فارسی، ترکی، اردو... نشان‌دهنده نقش زبان فارسی، فارغ از تقسیم‌بندی‌های سیاسی، جغرافیایی، مذهبی و زبانی بوده است.

او خاطرنشان‌ کرد: به عنوان مثال ایران و عثمانی که نزدیک به 4 قرن با یکدیگر نزاع داشته‌ و دارای زبان‌ و مذهب متفاوتی بوده‌اند از این کتیبه برای کاخ‌های امپراتوری خود در عالی قاپوی قزوین و توپقاپی استانبول استفاده کرده‌اند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری افزود: کتیبه سردر، نمادی برای معرفی هویت و باورهای ساکنان بنا است، در این کتیبه دو زبانه، مهمان را به دو چیز دعوت کرده‌اند، یکی مصرع اول که مهمان را به ورود در دولتسرای صاحبخانه دعوت می‌کند و مصرع دوم یا همان عبارت اشهد ان لا اله الالله که شرط ورود به اسلام است، مهمان را به واسطه ورودش به  اسلام ارج می‌نهد.

او تصریح‌ کرد: تقارنی که بین «درِ» خانه برای ورود به آن و شهادت به یگانگی خداوند برای ورود به دین اسلام، بین دو مصرع شعر ایجاد شده است، زیبایی آن را که مانند «در» دو لنگه دارد دو چندان کرده است.

رضوانفر افزود: جدای از کتیبه یاد شده، کتیبه‌های بسیاری از شرقی‌ترین نقطه چین تا آفریقا و اروپا نشان می‌دهد زبان فارسی بعنوان زبان میانجی در تجارت زمینی و دریایی، دین و هنر استفاده می‌شده است و بی‌تردید تا زمانی که شعر فردوسی، خیام، نظامی، رودکی، مولانا، سعدی و دیگر نامداران عرصه شعر و ادب فارسی زنده است، زبان فارسی جریان دارد.

منبع: ایبنا