1400/7/7 ۰۹:۰۷
نقاشی قهوه‌خانه‌ای سبکی از نقاشی است که امروزه به دلایل مختلفی از نگاه هنرمندان مهجور مانده است. در گزارش حاضر به بهانه درگذشت عباس بلوکی‌فر، یکی از پیشکسوتان این عرصه، نگاهی بر دلایل مهجور ماندن این سبک و نقش این هنرمند در این حوزه خواهیم داشت.
برای سالگرد درگذشت عباس بلوکی‌فر ـ هنرمند نقاشی قهوه‌خانه‌ای
نقاشی قهوه‌خانه‌ای یکی از سبک‌های نقاشی است که تا پیش از ورود به دوره مدرن و زمانی که نه تلویزیونی وجود داشت و نه تلفن همراهی مورد استقبال هنرمندان و عامه مردم بود؛ این در حالی است که امروزه به دلایل مختلفی این سبک مهجور واقع شده است.
نرگس عشقی، نقاش قهوه خانه‌ای که مدت‌های پیش آثارش در کافه فلسفه به نمایش گذاشته شده بود، درباره دلایل مهجور ماندن این سبک به ایسنا گفته بود: «در حال حاضر با توجه به نبود پایگاهی جامع و به تبع آن عدم دسترسی آحاد مردم به هنر نقاشی خیالی‌نگاری و هنرمندان این رشته، مخاطبان آن صرفا شامل توریست‌ها، مجموعه‌داران و علاقه‌مندان این حوزه است. همچنین یکسونگری هنرمندان در خلق آثار با مضامین مشابه از علل دیگر کاهش استقبال از این نقاشی است.»
فارغ از دلایل مختلفی که امروزه در کنار هم باعث شده‌اند تا این سبک سنتی مهجور واقع شود، هنرمندانی وجود داشته‌اند که در راستای اعتلای این سبک تلاش‌های قابل توجهی کرده‌اند. عباس بلوکی‌فر یکی از این هنرمندان محسوب می‌شود.
او یکی از هنرمندان آخرین نسل از بازماندگان جریان نقاشی قهوه‌خانه‌ای بود که در سال ۱۳۷۵ تصمیم گرفتند در فرهنگسرای نیاوران مدرسه‌ای برای این هنر راه‌اندازی کنند تا خون تازه‌ای در رگ‌های آن جریان یابد. حرکتی که به‌دلیل نبود حمایت، ناکام ماند و امروز با درگذشت این هنرمندان، نقاشی قهوه‌خانه‌ای سال‌هاست دچار خلأیی بزرگ شده است.
عباس بلوکی فر چه کسی بود؟
عباس بلوکی‌فر یکی از صاحب نظران نقاشی قهوه خانه‌ای است که آثارش شالوده‌ای از شخصیت و اعتقادات مذهبی او را به نمایش می‌گذارد. این هنرمند که مذهب در زندگی‌اش از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود، برای نشان دادن این جایگاه از هنرهای مذهبی استفاده کرده که در بیشتر آثارش نیز این نکته قابل مشاهده است.
اگرچه نقاشی قهوه‌خانه‌ای با هنرمندان بزرگی مثل حسین قوللر آغاسی و محمد مدبر به اوج شکوفایی خود رسید اما از دل این استادان شاگردانی چون عباس بلوکی‌فر نیز تربیت شدند که نه تنها بر هنر معاصر تأثیر گذاشتند بلکه به اعتلای این سبک از نقاشی نیز کمک قابل توجهی کردند.
بلوکی فر که متولد سال ۱۳۰۳ در شهر تفرش بود، ۷۰ سال در راستای اعتلای نقاشی قهوه خانه‌ای تلاش کرد و در نهایت دار فانی را وداع گفت. او همچنین آموزش در این زمینه را از سن ۱۰ سالگی آغاز کرده بود و ۵۱ سال زمان برد تا در حوزه نقاشی قهوه‌خانه‌ای به مقام استادی برسد.
سبک عباس بلوکی فر در تصویرپردازی
عباس بلوکی فر، پیشکسوت نقاشی قهوه‌خانه‌ای دارای اعتقادات مذهبی قوی‌ای بود که برای نشان دادن این عقاید در آثارش از هنر مذهبی استفاده می‌کرد. وی که همواره از شیفتگی خود به امام حسین(ع) می‌گفت، درباره انعکاس نفرت از اشقیاء در آثارش گفته بود: «ما نقاش‌ها کاری نداریم که شمر چه جوهره‌ای داشته، همیشه او را با هیأت و هیبتی ناساز و نفرت‌انگیز تصویر می‌کنیم و امام حسین (ع) را حتی در گودال قتلگاه، پس از آن همه زخم که بر خون آغشتن و آن همه زخم که بر پیکر شریفش وارد آمده بود، تمیز، آراسته و به دور از ذره‌ای گرد و غبار، با طراوت و بشاش مجسم می‌سازیم. چون نقاشی ما با قلبمان سر و کار دارد و هنرمان با عشق به ائمه در هم آمیخته است.»
بنابراین سبک بلوکی فر در تصویرپردازی وقایع مذهبی سبک قهوه‌خانه‌ای محسوب می‌شود که به ضرورت محل برگزاری و نمایش تابلوهایش نیز از پیروان و استادان این سبک دانسته می‌شود.
بلوکی‌فر در نقاشی قهوه‌خانه‌ای چه جایگاهی دارد؟
عباس بلوکی‌فر که به ضرورت محل برگزاری و نمایش تابلوهایش نام نقاش قهوه‌خانه‌ای را به خود گرفته است، در گفت‌وگویی با فصلنامه هنر که در سال ۱۳۶۲ منتشر شده بود درباره آینده جایگاه این سبک گفته بود: «من امیدوارم که فرهنگ ما هر چه سریع‌تر به اصل خود بازگردد و جایگاه خود را بیابد و در حال حاضر هم ناظر این کوشش هستیم ولی در زمان گذشته حتی در گفت‌وگوهای جداگانه‌ای که با چندین روزنامه و مجله داشتیم، آن‌ها معتقد بودند که این نقاشی مربوط به گذشته است و دیگر جایی برای ابراز وجود ندارد و نقاشان ما قدیمی هستند و دارای یک اندیشه کهنه و قدیمی. در حالی که حدود بیست سال از آن زمان می‌گذرد و می‌بینیم که این نقاشی همچنان راه گذشته‌اش را ادامه می‌دهد. و حتی بعضی از جوانان هم گرایشاتی به این سبک نشان داده‌اند و حداقل خوشحال می‌شوند که مطالبی در این مورد بدانند و این همان بازگشت به اصل است و من از این بابت خوشحال هستم و امیدوارم که این نقاشی همچنان ادامه پیدا کند.»
این هنرمند که با تصویرپردازی از واقعه عاشورا به یکی از نقاشان صاحب‌نظر در این سبک تبدیل شده بود، با به تصویر کشیدن واقعه بزرگ کربلا در قالب نگاره‌های ایرانی به نام نقاشی قهوه خانه‌ای زمینه ساز یادآوری ارزش‌های مذهبی شد. از این جهت می‌توان گفت که بلوکی فر در این سبک اگرچه از دل استادان بزرگ‌تری بیرون آمده است، اما از جایگاه قابل توجهی برخوردار است.
نمایشگاه‌هایی با آثار قهوه‌خانه‌ای بلوکی فر
از بلوکی فر، صرف نظر از تابلوهای متعددی که به خارج از کشور انتقال یافته، ده‌ها تابلو نفیس و ارزنده در موزه‌های داخلی نگهداری می‌شود یا نزد مجموعه‌داران خصوصی محفوظ است که از میان آن‌ها می‌توان به تابلوهای «روز عاشورا» و «قیام مختار» اشاره کرد.
علاوه بر این نمایشگاه‌های متعددی به منظور نمایش آثار قهوه‌خانه‌ای و تجلیل از این هنرمند نیز برگزار شده‌اند که برای مثال می‌توان به نمایشگاه نقاشی قهوه‌خانه‌ای در نگارخانه آزادی اشاره کرد که در نوزدهم شهریور سال ۱۳۸۱ برگزار شد.
منبع: ایسنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید