1393/9/19 ۰۹:۱۹
یزد، سرزمین آرمیده در دل کویرهای مرکزی ایران، کانون تمدّنی بسیار غنی و پویایی است که پیدایش آن ریشه در تاریخی بس کهن دارد. شرایط سختِ طبیعی، کویرهای لم‌یزرع و عاری از هرگونه نشانه حیات (که دور تا دور این سامان را فراگرفته است)، خاک شورستان اقلیم فراخشک، گرمای طاقت‌فرسای تابستان‌ها و سرمای بس سوزان زمستان‌ها، منابع آبی به شدّت محدود، همه و همه دست به دست هم داده تا شرایط محیطی سخت ناسازگار (با طبیعت انسانی)، با ویژگی‌های دشوار برای زیستن را بر این سرزمین حاکم نماید.
بر بلندای کویر
محمّدحاجی شعبانی: یزد، سرزمین آرمیده در دل کویرهای مرکزی ایران، کانون تمدّنی بسیار غنی و پویایی است که پیدایش آن ریشه در تاریخی بس کهن دارد. شرایط سختِ طبیعی، کویرهای لم‌یزرع و عاری از هرگونه نشانه حیات (که دور تا دور این سامان را فراگرفته است)، خاک شورستان اقلیم فراخشک، گرمای طاقت‌فرسای تابستان‌ها و سرمای بس سوزان زمستان‌ها، منابع آبی به شدّت محدود، همه و همه دست به دست هم داده تا شرایط محیطی سخت ناسازگار (با طبیعت انسانی)، با ویژگی‌های دشوار برای زیستن را بر این سرزمین حاکم نماید.
چنین شرایطی، جدال بی‌امان انسان‌های ساکن این دیار با طبیعت قهّار پیرامون را، در طول تاریخ ناگزیر نموده است. در این مبارزه نابرابر، ساکنین این خطّه نه‌تنها تسلیم نشده‌اند، بلکه کوشیده‌اند طبیعت ناسازگار را به انقیاد خود درآوردند و حتّی محیط پیرامون را به پایگاهی برای شکوفایی و بالندگی مبدّل سازند.
مردم این سامان، در طول تاریخی که به قرن‌ها قبل از اسلام بازمی‌گردد، تاکنون نه‌تنها به چنین مهمّی نائل آمده‌اند، بلکه قادر گشته‌اند بستری را فراهم نمایند که بنیانگذار فرهنگ و تمدّنی سخت و پویا و از جهات بسیاری، منحصر به فرد باشد. فرهنگی با هویّت، ریشه‌دار و آکنده از نشانه‌های اصالت‌های قومی ایرانی که در برخورد با اسلام، غنایی بس شگرف یافته و موجد یکی از اصیل‌ترین فرهنگ‌های ایرانی و اسلامی گردیده است.
در این رهگذر، استان یزد آثار بی‌بدیل و میراث‌های گرانبهایی را به جهان اسلام و میهن عزیز اسلامی تقدیم داشته است که در نوع خود بی‌نظیر و انحصاری است ـ در واقع، همان‌گونه که دشواری زندگی ایجاب می‌نموده است، چهره‌های شاخص علمی، دینی، فرهنگی، هنری این سامان، نیز با مرارت و سختی ویژه‌ای، قلّه‌های مجد و افتخار را طی نموده‌اند ـ به تعبیری هیچ‌گاه در این سرزمین، گل ناز نروییده است، آنچه که هست ریشه در رنج و خون دل انسان کویرنشین دارد.با این همه، اگر یزد توانسته است از آن شرایط و ویژگی‌های محیطی سخت و طاقت‌فرسا، خود را آزاد نموده و کاخی بلند بر بنیان‌های سخت‌کوشی، قناعت، خلّاقیّت، ایثار و توکّل از علم و فرهنگ و هنر پی‌ریزی کند، متأسّفانه چون بسیاری دیگر از مناطق ایران‌زمین، از گزند تندباد ویرانگر تاراج بیگانگان در امان نمانده و آسیب‌های فراوان دیده است.
در این یورش بی‌امان و یغمابری بی‌حساب، بسیاری از کتاب‌ها، اشیا، نوشتارها و دیگر دست‌آوردهای هنری، علمی و فرهنگی بی‌بدیل که همگی نشانه‌های هویّت اصیل و غنای فرهنگ مردم این سامان است، به تاراج رفته است. جولانگه این ترکتازی آن‌چنان گسترده است که به واقع هیچ عامل ویرانگر دیگری چون این نمی‌توانسته است این چنین تیشه بر ریشه اصالت‌های قومی ما زده و حاصل آن را به ویرانی و نابودی و یا سرقت و یغمابری بکشاند. از زیرزمین و پستوی خانه‌ها تا شبستان و سردرگاه مساجد و حتّی بلندای کوه‌ها، دخمه‌ها، کنج غارها و گوشه خلوت گورستان‌ها، هیچ کجا از این هجمه وحشتناک در امان نمانده است و مع‌الأسف از همانجا که ما از خود کاسته‌ایم، لوور، آرمیتاژ، بریتیش میوزیم، متروپولیتن و صدها موزه و کتابخانه دولتی و غیردولتی دیگر اروپا و آمریکا بر رونق خود افزوده‌اند و در واقع با داشته‌های خودِ ما بر ما فخر فروخته و می‌فروشند. در این رهگذر جز تأسّف و تحسّر و هم‌نوایی با خواجه بلندآوازه شیراز، جناب حافظ که فرمود:
جای آن است که خون موج زند در دل لعل
زین تغابن که خزف می‌شکند بازارش
چیزی برای ما نمی‌ماند.
شاید جرقه‌های اوّلیّه‌ای که در ذهن بیدار میرزامحمّد کاظمینی روشن شده است نیز ناشی از درک همین واقعیّت و تلخی این ماجرای غم‌انگیز باشد. او از همان اوان جوانی با این واقعیّت‌های دردناک پیرامونی آشنا می‌گردد و عظمت فاجعه را با همه ابعاد وجودی خود لمس می‌نماید. متأسّفانه در میان عموم مردم بسیار اندکند آنها که با تمامی وجود خود، آثار و عواقب این تاراج وحشتناک فرهنگی را لمس نموده باشند و بسیاربسیار نادرند کسانی که عملاً برای مهار این جریان خطرناک از خود مایه گذاشته باشند.
تاریخ معاصر یزد از بزرگ‌مرد دیگری در این وادی نام می‌برد که با پوست و گوشت و استخوان خود، عظمت فاجعه را درک کرد و مردانه و با همّتی استوار گام در میان نهاد. کار بس سترگ روحانی جلیل‌القدر و روشن‌ضمیر این سامان، حجّت‌الاسلام والمسلمین حاج سیّدعلی محمّد وزیری(ره)، در حفظ و صیانت از دستاوردهای عظیم فرهنگی مردم این استان از طریق تشکیل هیئت حامیان مسجد جامع کبیر یزد (برای حفظ و نگهداری مهم‌ترین اثر تاریخی اسلامی این استان) و جمع‌آوری نسخ کمیاب کتاب‌های خطّی و آنگاه تأسیس کتابخانه وزیری و وصیّت ایشان در تشکیل موزه و بنیاد یزدشناسی (در پوشش آستان مقدّس رضوی) خدماتی بس پرارج است که اوج عظمت آن را تنها فرهیختگان دلسوزی می‌توانند دریابند که با همه وجود خود، عمق فاجعه ترکتازی و تخریب و یغمابری میراث‌های فرهنگی را احساس و همه زوایا و ابعاد گسترده آن را درک کرده باشند و چه بسا به جای تجلیل از وزیری در حیاتش، عدّه‌ای جاهل، تهمت‌هایی به ایشان روا می‌داشتند!
و اینک پس از گذشت سالیانی که از آن کار بزرگ و فقدان آن بزرگوار گذشته است، بار دیگر انسانی غیرتمند و دلسوخته فرهنگ این سامان و این کشور قد علم نموده و در جهت حفظ دستاوردهای فرهنگی، آنچه را که در توان داشته، در طبق اخلاص گذاشته است.
شایان ذکر است که علاوه بر کتابخانه تخصصّی تاریخ و اسناد مطبوعاتی و موزه (گنجینه‌های هفت‌گانه: قرآن و کتب خطّی ادیان، اسناد و نسخ خطی، سکّه و اسکناس، عکس، نگین و مهر و اشیای تاریخی، تمبر و کبریت) که جناب آقای میرزامحمّد کاظمینی، طیّ سال‌ها با صرف وقت و حوصله و بذل سرمایه شخصی خود گردآوری نموده و با همّت و اراده‌ای بی‌نظیر، در جوار حرم امامزاده جعفر (علیه‌السّلام)، در معرض نمایش گذارده و سرانجام آن را طیّ سه وقفنامه بر آن آستان مقدّس وقف نموده است؛ ایشان بنیانگذار بنیاد فرهنگی ـ پژوهشی ریحانه‌الرّسول(س) نیز هستند که در حال حاضر نیز با هدایت ایشان به فعّالیّت خود ادامه داده و خدمات بس ارزنده‌ای را در جهت حراست از میراث‌های فرهنگی و تکریم شخصیّت‌های این سامان و احیای دست‌آوردهای تاریخی و فرهنگی استان و کشور به انجام رسانیده است. آنچه به دنبال خواهد آمد، شرح مختصری است از معرّفی واقف، کتابخانه و موزه‌ای که ایشان به گونه‌ای آبرومند تجهیز و برای استفاده عموم وقف نموده است.
درباره واقف
میرزامحمّد کاظمینی، فرزند حاج علی‌اکبر و از نوادگان دختری آیت‌الله حاج شیخ غلامرضا یزدی (فقیه خراسانی)، در ۱۳۴۳ش در یزد متولّد شد. پس از تحصیلات مقدّماتی و دبیرستانی، ابتدا از سال ۱۳۶۳ ش مدرک کاردانی را از آموزشکده شهید صدوقی(ره) دریافت داشت و از همین مرحله، پیوند وی با آموزش و پرورش برقرار گردید. سپس از سال ۱۳۷۲ ش مدرک کارشناسی مدیریّت را از دانشگاه دریافت داشت و به سال ۱۳۷۸ ش تحصیلات کارشناسی ارشد مدیریّت دولتی را با پایان‌نامه «بررسی تحلیلی فرهنگ یزد» به پایان برد. او به دلیل علاقه به تحصیل در رشته‌های تاریخی و ارائه آثار گران‌قدری در زمینه زندگینامه رجال تاریخی ـ اسلامی، در ۱۳۸۵ ش موفّق گردید دانشنامه دکترای تاریخ اسلام را از دانشگاه رُبر سوربن اخذ نماید.
فعّالیّت‌ها و مسئولیّت‌های ایشان به شرحی که در دانشنامه مشاهیر یزد آمده است؛ همواره در خدمت به آموزش و پرورش و امور فرهنگی گذشته است. از جمله این موارد می‌توان به ریاست هنرستان فنّی دکتر ناصر اعظم، معاونت آموزش و پرورش شهرستان تفت، ریاست آموزش و پرورش شهرستان صدوق و مدیریّت کلّ فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد و مشاورت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد.
در کنار این فعّالیّت‌ها، ایشان تحصیلات حوزوی را برای آشنایی با علوم دینی در مدرسه امام خمینی(ره) و شفیعیّه یزد دنبال نمود و با فراگیری دوره تخصّصی جنگ‌های ش.م.ر (شیمیایی ـ میکروبی ـ رادیواکتیو) در دوران دفاع مقدّس و جنگ تحمیلی، به آموزش آن در دانشگاه آزاد و جبهه‌های جنگ تحمیلی پرداخت.
آقای کاظمینی علاوه بر سمت‌های رسمی در مقام پشتیبانی از فعّالیّت‌های مؤثّر فرهنگی نیز منشأ خدماتی ارزنده بوده‌اند؛ از جمله می‌توان به برگزاری کنگره آیت‌الله شهید صدوقی، یادمان مرحوم حجّت‌الاسلام والمسلمین سیّدعلی محمّد وزیری، نکوداشت استاد مهدوی آذریزدی و راه‌اندازی ده‌ها انجمن فرهنگی، به‌خصوص انجمن آثار و مفاخر فرهنگی یزد اشاره کرد.
از جمله فعّالیّت‌های دیگر ایشان، سیاستگذاری و تأسیس روزنامه «آفتاب یزد» و انتشار هفته‌نامه «یزد امروز» است که به انتشار مرتّب خود ادامه می‌دهند. همچنین ایشان ماهنامه‌ای را به نام «فنّ راه» در زمینه ضرورت آموزش‌های فنّی و حرفه‌ای را در بین سال‌های ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۶ منتشر نموده‌اند.
شروع فعّالیّت‌های «بنیاد فرهنگی ـ پژوهشی ریحانه‌الرّسول(س)» از ۱۳۷۸ ش می‌باشد و این بنیاد در طول سال‌های اندک فعّالیّت خود به توفیقات بسیاری نایل آمده است؛ از جمله انتشار بیش از ۵۶ عنوان کتاب می‌باشد که از آثار خود ایشان یا به اهتمام ایشان تألیف شده است، که تألیفات کاظمینی نزدیک به ۳۵ عنوان کتاب است که از جمله می‌توان به: دانشنامه فقهای یکصدساله شیعه، دانشنامه ائمّه جمعه کشور، دانشنامه مشاهیر یزد، دانشنامه مفاخر یزد، دانشنامه مشاهیر و مفاخر دامغان، تندیس پارسایی، خط در امپراتوری ایران، فرهنگ‌سازی در دنیای امروز و ده‌ها کتاب دیگر اشاره نمود.
موزه و کتابخانه میرزامحمّد کاظمینی
دو یادگار پرارج میرزامحمّد کاظمینی که با تلاش و کوشش فراوان ایشان جمع‌آوری و کریمانه در اختیار عموم قرار گرفته است؛ عبارت است از کتابخانه تخصّصی و موزه، که اختصاراً توضیحی درباره هر یک داده می‌شود:
الف) کتابخانه
این کتابخانه در ضلع جنوب شرقی امامزاده جعفر(ع) یزد، در صحن معروف به «مصلی» و به شکل مستطیلی طویل ساخته شده است. این بنا که به سبک معماری سنتی یزد و با سقف بزرگ سراسر ضربی ساخته شده است، در بردارنده بیش از ۲۰۰۰۰ عنوان کتاب و ۱۰۰۰۰ نسخه انواع نشریات و جرائد است. قبلاً این مجموعه در زیرزمین بزرگی با وسعت ۶۰۰مترمربع قرار داشت (که در حال حاضر نیز مرکز نگهداری و آرشیو نشریات و قرائت خانه کتابخانه است).
بخش عمده‌ای از کتب موجود در این کتابخانه، شامل: کتاب‌های تاریخی، پایان‌نامه و کتاب‌های مربوط به یزد می‌باشد که همه روزه پذیرای خیل مشتاقان (به ویژه دانش‌آموزان و دانشجویان) است.
وجود این کتابخانه در قسمت مرکزی شهر و در بافت تاریخی و گردشگرپذیر این سامان، جمعیت فراوانی را به خود جذب می‌نماید. ضمن اینکه قرار گرفتن آن در مجموعه متعلق به حرم مطهر نواده امام صادق (علیه‌السلام) و تربت پاک جمع کثیری از علما و فرزانگان طراز اول این دیار، اثرات معنوی آن را دو چندان نموده است.
این کتابخانه در سال ۱۳۸۳ ش و همزمان با ولادت باسعادت دخت نبی‌اکرم، حضرت فاطمه زهرا(س)، از سوی واقف محترم، وقف بر آن آستانه مقدسه گردیده است و صبح و عصر بر روی خیل مشتاقان فرهنگ و مطالعه گشوده است.
ب) موزه میرزامحمد کاظمینی
این موزه نیز در مجموعه حرم مطهر امامزاده جعفر(ع) قرار گرفت است (در ضلع شمالی امامزاده، در میدانگاه مجاور بلوار امامزاده جعفر(ع) و در کنار درب اصلی حرم قرار دارد). هدف‌های اصلی تشکل این موزه براساس نیات واقف محترم آن عبارت بوده است از:
ـ نگهداری آثار گذشتگان، نمایش و انتقال آنها به آیندگان و جلوگیری از نابودی آنها؛
ـ ارزیابی و قیاس میان پدیدارهای تاریخی، علمی، فنی، صنعتی و هنری گذشته و حال؛
ـ پیام‌رسانی فرهنگی براساس مشترکات مورد علاقه ملل و اقوام و ایجاد و تقویت تفاهم میان آنان؛
ـ فراهم آوردن مکانی برای انجام مطالعات و پژوهش‌های فرهیختگان، دانشجویان و پژوهشگران براساس مستندات تاریخی؛
ـ پیشگیری از تاراج فرهنگی و نابودی دست‌آوردهای فرهنگی جامعه؛
ـ جلوگیری از هجوم فرهنگ‌های بنیان‌افکن و ناسازگار با باورهای اعتقادی و فرهنگ بومی؛
ـ تبیین مجد و عظمت امپراتوری ایران و افتخارات ایران زمین؛
ـ تبیین جایگاه علمی و ویژگی‌های قومی و فرهنگی ساکنین یزد و مردم ساکن کویر، به ویژه در ابعادی، چون: دین‌مداری، قناعت، سخت‌کوشی، مهارت، علم‌اندوزی و اعتقاد قلبی به ائمه اطهار (علیهم‌السلام).
حُسن اقدام آقای کاظمینی زمانی بیشتر مشخص می‌شود که در نظر بگیریم یزد با آن همه غنای فرهنگی و برخورداری از همه آثار و ابنیه تاریخی و جاذبه‌هایی که برای گردشگران خارجی دارد، هنوز هم فاقد یک موزه جامع تاریخی و یا مردم‌شناسی است و اقداماتی از این نوع می‌تواند سلسله جنبان حرکت‌هایی باشد که نهایتاً به آن مقصد عالی (از طرف سازمان‌ها و نهادهای متولی امر) بیانجامد.
موزه میرزامحمد کاظمینی شامل هفت گنجینه نفیس است که منحصراً درباره هر کدام توضیحاتی را عرضه می‌دارد:
۱ـ گنجینه قرآن و کتب ادیان:
انسان در طول تاریخ برای رشد و تعالی منش‌های انسانی و طی مدارج معرفتی تا رسیدن به بالاترین مراحل خداشناسی و یکتاپرستی، گذرگاه‌های فراوانی را طی نموده است. در واقع رسالت انبیای الهی از حضرت آدم (علیه‌السلام) تا حضرت ختمی مرتبت، محمد بن عبدالله (صلی‌الله علیه و آله)، یادآور این طریق طولانی و مسیر پرفراز و نشیب است که انسان موحد و حقیقت‌پژوه، بی‌نیاز از مطالعه و شناخت آن نیست.
کتب آسمانی گرانسنگ‌ترین یادگارهای تکاملی انسانیت انسان در فرازهای مختلف تاریخ است.
هرچند کتب آسمانی در اصل، جملگی از جانب پروردگارند و سخن حضرت حق، امّا از آنجا که کافران و مشرکان نیز در مسیر دائمی مخالفت خود با آیین‌های الهی و موحدان هیچ‌گاه از پای ننشسته و با همه توان خود به ضدیت با خدا و موحدان برخاسته‌اند، متاسفانه این کتب از خطر تحریف در امان نمانده‌اند؛ کمااینکه نسخه‌هایی که امروز از این کتاب‌ها وجود دارد، متعدد است و در قول و شیوه، تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند که اتفاقاً تشخیص چگونگی این اختلافات سره از ناسره آنها؛ از جمله تکالیف اساسی که بر دوش پژوهشگران آیین‌های الهی و عموم حق‌پژوهان و دین‌باوران سنگینی می‌کند.
گنجینه قرآن و کتب آسمانی: شامل بخش‌های از صحف حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) مزامیر (زبور) و انجیل پنجگانه (متی، مرقس، لوقا، یوحنا، برنابا) و برخی از کتب معروف به کتاب‌های «عهد عتیق»، مانند: تورات، حکمت سلیمان، کتاب حضرت ایوب (علیه‌السلام) و اوستا (کتاب آیین زرتشت) است و کوشیده شده است مجموعه نسبتاً کاملی از کتاب‌های آسمانی و منسوب به ادیان الهی جمع‌آوری گردد.
آنچه بر غنای این گنجینه می‌افزاید نسخه‌های متعدد خطی نفیس قرآن کریم، به عنوان آخرین و کامل‌ترین وحی‌نامه الهی است. قرآن کتابی است بس پرارج که علی‌رغم وجود نسخه‌های فراوان از آن در سراسر جهان، هیچ‌گونه تحریفی در آن وجود ندارد و آیینه تام و کاملی است که متضمن نام پیامبران الهی و اهداف و رسالات آنان است. ان‌شاءالله این گنجینه، مهد اندیشه و تدبر در آیات الهی و معرف تمدن کهن بشری و بستری برای گسترش دین و معنویت در جامعه باشد. در این گنجینه ۳۰۰ اثر خطی نفیس موجود است که در ایام لیالی قدر، در ۱۳۸۹ش، وقف گردید.
۲- گنجینه اسناد و نسخ خطی:
هنر خطاطی و تذهیب از جمله هنرهایی است که در ایران اسلامی به اوج کمال خود رسیده است و در این خطه کویری نیز نمونه‌هایی زیبا و بسیار جذاب از آن وجود دارد که علی‌رغم ترکتازی‌های ایام، هنوز هم قسمت‌های قابل توجهی از آن را جمع‌آوری و به طرز زیبایی به معرض دید عموم قرار داده است.
اسناد تاریخی، علاوه بر آن که بعضاً زیبایی خارق‌العاده و چشم‌نوازی دارند، حاوی مطالب بسیار مهم و ارزشمندی از گذشته تاریخی و ابعاد گوناگون حیات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مردم زمان خود هستند.
گنجینه اسناد و نسخ تاریخی میرزامحمد کاظمینی، شامل ۲۰۰۰ نسخه ارزشمند خطی، ۴۰۰۰۰ سند خطی و ۵۰۰ نسخه چاپ سنگی می‌باشد.
فهرستی از نمونه‌های نسخ و اسناد خطی موجود در این موزه از طریق مجمع ذخایر اسلامی قم، به اهتمام فضلای گرامی جناب آقای حجت‌الاسلام حاج سید محمدصادق حسینی اشکوری و حاج سید جعفر اشکوری به تفکیک موضوعات مختلف، جمعاً در هشت جلد به چاپ رسیده و کتاب کاتالوگ مربوط به گزیده‌ای از تصاویر اسناد و نسخ خطی، توسط خانم زهره ارمغانی، تدوین گردیده است که عبارت است:
ـ فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه میرزامحمد کاظمینی (دفتر اول)، چاپ ۱۳۸۳٫
ـ فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه میرزا محمد کاظمینی (دفتر دوم)، چاپ ۱۳۸۳٫
ـ اسناد شرعی در کتابخانه، چاپ ۱۳۸۷٫
ـ فهرست قبالجات دوره قاجاریه، چاپ ۱۳۸۷٫
ـ مراسلات، چاپ ۱۳۸۵٫
ـ نامه‌های تاجران، چاپ ۱۳۸۵٫
ـ مجموعه اسناد کتابخانه (دفتر اوّل)، چاپ ۱۳۸۳٫
ـ مهرهای اسناد، چاپ ۱۳۸۷٫
ـ اوج نگاه، چاپ ۱۳۸۵٫
در این گنجینه، نسخه‌های خطّی بسیار نفیس و دیوان اشعار شاعرانی، نظیر: سعدی، حافظ، اوحدی مراغه‌ای، وحشی بافقی، خاقانی، جامی با تصویرهای مینیاتور بسیار زیبا با قدمت‌های هفتصد ساله و متعلق به قرون مختلف وجود دارد. همچنین طومار سی‌وشش متری شجره‌نامه آدم(ع) تا خاتم (ص) و سلسله سادات عریضی یزد و اصفهان با قدمت سیصد ساله وجود دارد که از نسخه‌های منحصر به فرد گنجینه به شمار می‌رود. این گنجینه نیز چون کتابخانه، در سال ۱۳۸۳ ش بر آستان مقدسه امامزاده‌جعفر(ع) وقف گردیده است.
۳- گنجینه سکه و اسکناس:
مجموعه‌های تاریخی سکه از نقطه نظر مطالعات تاریخی و بررسی پیشینه و سوابق فرهنگی جوامع مختلف از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند.
مجموعه سکه‌های موجود در موزهمیرزا محمد کاظمینی از کامل‌ترین و غنی‌ترین مجموعه‌های سکه در ایران است. سکه‌های ادوار مختلف، مانند: هخامنشیان ، مقدونیّه (متعلق به اسکندر مقدونی) ، سلوکیان (حکومت‌های غیرایرانی)، اشکانیان، ساسانیان که همگی از سلسله‌های پیش از اسلام هستند تا سکّههای اعصار مختلف اسلامی و حکومت‌های محلّی؛ به ویژه سکّههای زمان امویه، عباسی، سامانی، آل بویه و حکومت‌های متأخر، مانند: صفویه، افشاریه، زندیه و پهلوی در این موزه وجود دارد، مضافاً بر آن، سکه‌های حکومت‌های محلی؛ به ویژه سکّههای مختلف ضرب شده در شهر دارالعباده یزد، این موزه را به صورت مجموعه‌ای بی‌بدیل مطرح می‌سازد. ازجمله سکّههای بسیار ارزشمند این مجموعه، سکّه ولایتعهدی حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) است که اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است.
شایان ذکر است که بر اساس آخرین یافته‌های علمی، شواهد حاکی از این است که نخستین سکّههای ضرب شده در جهان، مربوط به سده پنجم قبل از میلاد است که توسّط مردمان لیدی (حوالی ترکیه امروز) ضرب شده است. در ایران نیز، اوّلین سکّه‌ها در زمان هخامنشیان و عهد داریوش (حدود ۴۵۰ ق.م) ضرب گردیده و همگی در این گنجینه ارزشمند وجود دارد. تعداد سکّههای این گنجینه، بیشتر از ۶۰۰۰ عدد می‌باشد.
تاکنون دو مجلّد کتاب کاتالوگ با مقدمه خانم دکتر شیرین بیانی و تألیف آقای مهندس امین امینی، به زیور طبع آراسته شده است.
۴- گنجینه عکس:
هر چند تاریخ پیدایش عکس از دیگر اسناد تاریخی کمتر است، امّا به لحاظ اینکه عکس، بسیاری از رخدادهای تاریخی را بدون تحریف و همان‌گونه که بوده است به معرض دید مطالعه‌کنندگان قرار می‌دهد، از اهمّیّت ویژه‌ای برخوردار است.
متأسفانه سهل‌انگاری درحفظ و صیانت عکس‌های تاریخی نیز بسیاری از مستندات تاریخی جامعه ما را درصد سال اخیر در معرض نابودی قرار داده است.
در این راه نیز جناب کاظمینی با تلاش‌های خود توانسته‌اند بیست هزار قطعه عکس، از ۱۳۰۳ ش تا انقلاب شکوهمند اسلامی جمع‌آوری و همزمان با دیگر قسمت‌های این مجموعه برای استفاده عموم وقف نمایند. همچنین از دوران پس از پیروزی انقلاب و یادگارهای دوران دفاع مقدّس نیز بیست هزار عکس دیگر در موزه وجود دارد که از این نقطه نظر یک مجموعه‌ای بی‌بدیل در استان به شمار می‌رود.
۵- گنجینه تمبر:
پست از قدیمی‌ترین نهادهایی است که در هر جامعه وجود داشته و سیر تحوّلات جامعه را به صورت نمادین معرّفی می‌نماید. تمبرها وسیله‌ای برای شناخت این تحولات بوده و معرف روح هنرمندی و فرهنگی افراد و ارزش‌های مطرح در جوامع به شمار می‌روند.
در موزه میرزا محمّد کاظمینی بالغ بر ۲۸۰۰۰ تمبر از پیش از انقلاب و بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران وجود دارد. همچنین برای تداوم این حرکت پس از هر انتشار تمبر جدیدی، نمونه‌های آن خریداری و به مجموعه اضافه می‌شود.
۶- گنجینه‌نگین، مهر و اشیای تاریخی:
در عقاید مذهبی ما نگین‌هایی که بر انگشترهای مختلف نقش می‌بندد، هر کدام دارای فضائل ویژه‌ای هستند. عقیق، فیروزه، یاقوت و … هر کدام بنا بر توصیه‌ای به کار گرفته می‌شوند. همچنین اسمای مقدّسه حک شده بر نگین انگشتر، به آن قداست ویژه‌ای می‌بخشد که ارزش معنوی آن را در نزد مؤمنین بسیار بالا می‌برد. بنابراین، کوشش ویژه‌ای صورت می‌گیرد تا این انگشترها به نحوی زیبا و مطابق با سلایق گوناگون طرّاحی و ساخته شود.
مهرها که کاربردی وسیع در نامه‌نگاری، اعتبار بخشیدن به اسناد مالی و مبادلات تجاری داشته و دارند، سیر تطوّری قابل مطالعه و تاریخچه‌ای دیرین دارند که در موزه، نمونه‌هایی از آن گردآوری شده است.
یک جلد از کتاب‌های منتشر شده در خصوص نسخ و اسناد موجود در کتابخانه میرزا محمّد کاظمینی نیز با عنوان «مهرهای اسناد در گنجینه» به معرّفی نمونه‌های موجود پرداخته است.
درّ علوی و ظرف نمرودی (متعلق به ۳۰۰۰ قبل) نیز از جمله اشیای بسیار ارزشمند این مجموعه به شمار می‌روند. مجموعه اشیای این گنجینه، بیش از ۲۵۰۰ عدد است.
۷- گنجینه کبریت:
کبریت‌ها نیز با توجّه به طرّاحی‌های گوناگون و اشکال مختلفی که روی آن حک می‌گردد و همچنین نوع آگهی‌های تجاری که پشت آنها درج می‌گردد، دارای گونه‌های بسیار متنوّع و مجموعه پرنقش و نگار جذّاب به شمار می‌روند.
در گنجینه بیش از ۸۰۰۰ کبریت وجود دارد که از ۸۰ سال پیش به این سوی جمع‌آوری شده و در موزه قرار داده شده‌اند که بیانگر نوع و نگرش ملل مختلف و فرهنگ حاکم بر آنان می‌باشد.
وقف‌نامه‌های ایشان توسط اداره کلّ اوقاف و امور خیریه یزد و تأیید سازمان مرکزی اوقاف در سال‌های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۵ تنظیم و پس از تأیید واقف محترم، به امضای دفتر مقام معظّم رهبری و مراجع عظام تقلید، حضرات آیات: مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، فاضل لنکرانی، میرزاجواد تبریزی، علوی گرگانی، نوری همدانی و ده‌ها عالم دینی و رجال برجسته فرهنگی و علمی کشور رسیده و این سه سند وقف نیز به وسیله دکتر محمود رهبران، خوشنویسی و توسّط جناب آقای غلامی، تذهیب گردیده و به عنوان سه سند متّقن تاریخی در دیار دارالعباده یزد به یادگار گذاشته شد. لازم به ذکر است، هفت گنجینه هم‌اکنون نزد اوقاف استان یزد است که پس از اتمام ساختمان موزه واقف، در مجاورت آستانه مقدسّه امامزاده جعفر (ع) به رؤیت عموم گذاشته می‌شود و مسلماً یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری یزد خواهد بود و ان‌شاءالله هر چه زودتر شاهد تسریع در راه‌اندازی همه بخش‌های موزه توسّط اوقاف استان یزد باشیم.
*براساس تعهّدات اوقاف، می‌‌بایست نوروز ۱۳۸۵ش موزه جامع راه‌اندازی می‌گردید که تاکنون محقّق نشده است.
بنا به آخرین تصمیم، پایان آذر ماه سال ۹۳، این مجموعه عظیم رسماً افتتاح شد و شمّه‌ای از یادداشت‌های مراجع تقلید و علمای دین زیداً تقدیم می‌گردد.
*آیت‌الله محمّدی گلپایگانی:
مجموعه بسیار نفیسی که امروز بازدید کردم، یکی از خاطرات فراموش‌نشدنی یزد است و می‌توان گفت بی‌نظیر است و گوشه‌ای از تاریخ کهن این سرزمین اسلامی است. از برادرانی که این مجموعه را کنار این امامزاده عظیم الشأن جمع‌آوری و نگهداری می‌کنند، متشکّرم.
*آیت‌الله العظمی حاج میرزا جواد تبریزی:
انشاء وقف به نحو مذکور در ورقه ثابت است.
*آیت‌الله حاج شیخ ابوالقاسم وافی:
امید است این عمل صالح مرض خداوند تبارک و تعالی باشد و باقیات صالحات برای واقف محسوب شود. از پروردگار متعال مسئلت دارم همه ما را مشمول دعای خیر حضرت بقیّه‌الله اعظم ارواحنا فدا قرار دهد.
*آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی:
واقف محترم به تمام آنچه در این وقفنامه آبرومند نوشته شده است، اقرار و اعتراف نزد اینجانب کردند. خداوند قبول فرماید و توفیق بیشتر دهد.
*آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی:
با تقدیر و تشکّر از این اقدام مهم دینی و فرهنگی و همت بلند واقف محترم، اعتراف و اقرار ایشان را به صحّت آنچه در وقفنامه مرقوم شده، اعلام می‌نمایم.
*حاج علی‌اکبر کاظمینی (پدر واقف):
از این اقدام حکیمانه فرزندم حاج میرزا محمّد کاظمینی مفتخرم. امیدوارم مورد رضای حق و قبول حضرت زهرا(س) و فرزندان آن بزرگوار بالاخص حضرت مهدی (عج) قرار گیرد. سلامتی و موفقیّت و عافیت او را از خدای بزرگ مسئلت دارم.
روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید