نخستین تک نگاری گسترده به زبان ایتالیایی دربارۀ «ویس و رامین» اثر فخرالدین اسعد گرگانی

1399/12/27 ۱۱:۳۴

نخستین تک نگاری گسترده به زبان ایتالیایی دربارۀ «ویس و رامین» اثر فخرالدین اسعد گرگانی

نخستین تک نگاری گسترده دربارۀ منظومه عاشقانۀ «ویس و رامین» اثر فخرالدین اسعد گرگانی (سده پنجم ق.) به قلم دکتر ناهید نوروزی به زبان ایتالیایی در مجموعۀ مطالعات و متون قرون وسطایی «شوالیۀ شیر» منتشر شد. عنوان این کتاب «سرآغاز منظومه عاشقانه فارسی از ویس و رامین گرگانی تا چرخه‌ی تریستان» است که به محوری بودن اثر گرگانی و تأثیر مهم آن بر دیگر مثنو‌ های عاشقانه فارسی اشاره دارد و نیز نزدیکی های قابل توجه ساختاری و موضوعی بین «ویس و رامین» و رمان قرون وسطایی «تریستان و ایزوت» را نشان می‌دهد.

 

Nahid Norozi, Esordi del romanzo persiano. Dal Vis e Rāmin di Gorgāni (XI sec.) al ciclo di Tristano, Collana "Il cavaliere del leone", Edizioni dell'Orso, Alessandria, 2021, pp. 516.

نخستین تک نگاری گسترده دربارۀ منظومه عاشقانۀ «ویس و رامین» اثر فخرالدین اسعد گرگانی (سده پنجم ق.) به قلم دکتر ناهید نوروزی به زبان ایتالیایی در مجموعۀ مطالعات و متون قرون وسطایی «شوالیۀ شیر» منتشر شد. عنوان این کتاب «سرآغاز منظومه عاشقانه فارسی از ویس و رامین گرگانی تا چرخه‌ی تریستان» است که به محوری بودن اثر گرگانی و تأثیر مهم آن بر دیگر مثنو‌ های عاشقانه فارسی اشاره دارد و نیز نزدیکی های قابل توجه ساختاری و موضوعی بین «ویس و رامین» و رمان قرون وسطایی «تریستان و ایزوت» را نشان می‌دهد. نویسنده در این تک نگاری با آوردن نمونه‌های فراوان از متون فارسی و با ترجمه بیش از ۱۲۰۰ بیت (بیشتر از«ویس و رامین»)، در بخش نخست کتاب به معرفی منظومه «ویس و رامین» و شاعر آن پرداخته و در بخش دوم، اثر را از زوایای گوناگونِ موضوعی تحلیل کرده است. بخش سوم این کتاب به مطالعات تطبیقی اختصاص دارد که ابتدا در حوزۀ سنت ادبی فارسی می باشد و سپس بر سنت ادبی اروپا متمرکز می‌شود. همانطور که «ویس و رامین» در سرآغاز نوع ادبیِ مثنویِ عاشقانه تأثیر ریشه ای بر شکل گیری ژانر نامبرده در ادب فارسی داشته، «تریستان و ایزوت» نیز در ژانر رمان در اروپا سرآمد و الگو بوده است. تاکنون مقایسه‌های انجام شده بین این دو داستان ایرانی و اروپایی بیشتر بر اساس روایت بازسازی شدۀ «تریستان و ایزوت» به کوشش متون شناس رمانس ژوزِف بِدییه بوده اند که در اوایل قرن بیستم به چاپ رسیده بود و به فارسی هم ترجمه شده است. دکتر نوروزی در مقایسه بینامتنی دقیق اپیزودها و صحنه‌ها و بن مایه‌های موجود در «ویس و رامین» و چرخۀ «تریستان» مستقیماً از بندهای برگرفته از کهن ترین منظومه های مربوطه (از شاعران بِرول، ماری دو فرانس، توماس، ایلهارد، گُتفرید فُن استرازبورگ، و غیره) در زبان‌های دورۀ قرون وسطای اروپا (بیشتر از سده های دوازدهم و سیزدهم میلادی / ششم و هفتم هجری) از جمله فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی و اسپانیولی بهره برده است.

فصل‌های این کتاب به فهرست زیر است:

«پیش درآمد»: نوشته‌ای کوتاه از استاد متون شناسی رُمانس، فرانچسکو بِنوتسو. 

پیشگفتار. بخش نخست:۱. گرگانی و اثر او؛ ۲. جنبه های زبانی و روایی وسبک شناختی «ویس و رامین»؛ ۳. «ویس و رامین» در تذکره ها، نسخ  و ترجمه ها

بخش دوم: ۴. دینامیزم آرزوی زنانه و راهکارهای توجیه گناه از دیدگاه گرگانی؛ ۵. دیدار عاشقانه در باغ و تصاویر گل و گیاه در «ویس و رامین»؛ ۶. جادو، زنان و دیوان در «ویس و رامین»؛

بخش سوم: ۷. چگونگی دریافت و تلمیح عشاق (رامین و ویس) در ادبیات فارسی ؛ ۸. دیدار عاشقانه در منظر، تطبیق مضمونی در برخی مثنوی های فارسی؛ ۹. زن ستیزی و زن دوستی در مثنوی‌های عاشقانه ایرانی از گرگانی به بعد؛ ۱۰. اپیزودهای موازی و برابری های «ویس و رامین» و «تریستان و ایزوت» ۱۱. نامه های ویس و ایزوت و دیگرموارد و نکته های قابل مقایسه بین «ویس و رامین» و «تریستان و ایزوت» ۱۲. موضع گیری های راویانه  در «تریستان و ایزوت» برول و «ویس و رامین» .

کتابشناسی و فهرست نام‌ها.

ناهید نوروزی، پژوهشگر فوق دکترا و استاد معین زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه بولونیای ایتالیا، سردبیری دو مجلۀ دانشگاهی «دفترهای میخانه» و «مجلۀ مطالعات هندی ـ مدیترانه ای» را به عهده دارد و در سال های اخیرعلاوه برکتاب حاضر و بیش از ۴۰ مقاله و نقد و ده‌ها ترجمۀ کوتاه، کتاب های دیگری به زبان ایتالیایی منتشر کرده است: نجم الدین کبری، «فواتح الجمال و فوائح الجلال»، برگردان از عربی به ایتالیایی به همراه مقدمه و حواشی، ۲۰۱۱؛ سهراب سپهری، «تا گل هیچ»، برگردان از فارسی به ایتالیایی با مقدمه و حواشی، ۲۰۱۲ ، ۲۰۱۴؛ ناهید نوروزی، «وام واژه‌های عربی ـ فارسی  در زبان اسپانیولی»، ۲۰۱۴؛ خواجوی کرمانی، «همای و همایون»، برگردان از فارسی به ایتالیایی با مقدمه و حواشی، ۲۰۱۶؛ ناهید نوروزی، «اسب وحشی خشم. پیش درآمدی بر آثاراحمد شاملو، شاعر سرکش قرن بیستم ایران»، ۲۰۱۷؛ السهلجی، «کتاب النور. گفتار و کردار ابویزید بسطامی»،  برگردان از عربی به ایتالیایی به همراه مقدمه و حواشی، ۲۰۱۸ ؛ و نیز تدوین یک همایشنامۀ مطالعات ایرانی برگزار شده در دانشگاه بولونیا: ناهید نوروزی و کارلو ساکونه، «در تلاطم تیغ و پرده. فرهنگ‌ها و سنت‌های ادبی در بوتۀ تطبیق: از آغاز تا دورۀ پترارک و سعدی» ۲۰۱۹

منبع: پایگاه اطلاع رسانی شهر کتاب

نظر دهید
نظرات کاربران

کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.

گزارش

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: