1399/9/11 ۱۲:۴۶
به هنگام سخن از خوارج، آنچه نخست بر ذهن پیشی می جوید، آن گروه از یاران حضرت علی علیه السّلام است که در جریان تحکیم حکمین در صفین، از آن حضرت روی برتافتند و به زودی در جریان نهروان در برابر او صف آراستند. اینان که آن حضرت را در تحکیم، بر خطا می پنداشتند و شعار«لا حکم الا الله» سر می دادند، در طبقه بندی فرق اسلامی به «محکّمۀ نخستین» شناخته می شوند.
به هنگام سخن از خوارج، آنچه نخست بر ذهن پیشی می جوید، آن گروه از یاران حضرت علی علیه السّلام است که در جریان تحکیم حکمین در صفین، از آن حضرت روی برتافتند و به زودی در جریان نهروان در برابر او صف آراستند. اینان که آن حضرت را در تحکیم، بر خطا می پنداشتند و شعار«لا حکم الا الله» سر می دادند، در طبقه بندی فرق اسلامی به «محکّمۀ نخستین» شناخته می شوند. این در حالی است که در منابع گوناگون، از آنان با نام هایی چون «خوارج»، «حَروریه»، «شُرات» و دیگر نام ها یاد می گردد. این جریان تاریخی، در واقع سرآغاز شکل گیری یک رشته از فرق اسلامی بود که نام عمومی«خوارج» و گاه نام دقیق تر «محکّمه» بر آن نهاده می شد. آنچه این فرقه ها را با یکدیگر پیوند می داد، اتفاق آنان بر تکفیر عثمان، باغیان جمل و صفین و عاملان تحکیم از یک سو، و اجماع آنان بر قیام به سیف و خروج بر ضدّ سلطان جور بود.
با وجود گرایش های دوگانۀ تندرو و میانه رو در میان محکّمه، تا سال 64 ه.ق نمی توان مرز دقیقی میان گروه های مختلف آنان ترسیم نمود. در این سال که نقطۀ عطفی در تاریخ افتراقات محکّمه به شمار می آید، سران محکّمه در پاره ای عقاید سیاسی به موضعگیری پرداختند و هر یک با جدا ساختن راه خود از دیگران، بنیاد فرقه ای را پی ریختند. در جریان این افتراق بزرگ، نافع بن ازرق رهبر ازارقه، نجدة بن عامر رهبر نجدات و عبدالله با اباض پیشوای اباضّیه، نقش اساسی را ایفا نمودند. در عرض این سه فرقه، باید از دو فرقۀ بیاهسه و صُفریه نیز نام برد که از فرقه های کهن محکّمه به شمار می آیند و پیشینه در سدۀ نخست هجری دارند.
در دهه های پایانی سدۀ نخست هجری، دو گروه ازارقه و نجدات که به تشکیل حکومت هایی در ایران و یمامه دست یازیده بودند، پیش از فرارسیدن سدۀ دوم هجری، اقتدار سیاسی خود را از کف داده، پس از چندی، جز نامی از خود برجای ننهادند....
المقالات و الرسالات، مجموعه مقالات کنگرۀ شیخ مفید
دریافت مقاله
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید