اعراب و راهبرد نظام ساسانی در بین النهرین، خلیج فارس و جزیرة العرب

1393/9/9 ۱۰:۵۲

کتاب حاضر به بررسی روابط، تعاملات و برخوردهای نظام شاهنشاهی ساسانی با اعراب در بین النهرین، خلیج فارس و جزیرة العرب می‌پردازد. در معرفی این کتاب آمده است:

کتاب حاضر به بررسی روابط، تعاملات و برخوردهای نظام شاهنشاهی ساسانی با اعراب در بین النهرین، خلیج فارس و جزیرة العرب می‌پردازد.

در معرفی این کتاب آمده است:

در پی پراکنده شدن جغرافیای قبایل عرب از جزیرة العرب به نواحی شرقی و شمال شبه جزیر عربستان و راهیابی گروه‌های عرب به سرزمین بین النهریه، از نخستین سده‌های میلادی پیوندها دولت‌ها و این قبایل با شاهنشاهی ایران و روم رو به فزونی نهاد. مهاجرت گروهی قبایل عرب که در پی خشک‌سالی و جنگ‌های قبیله‌ای انجام می‌گرفت، در آغاز سده سوم میلادی حدود غربی و جنوب غربی و کرانه‌های جنوبی خلیج فارس و دریای عمان را اقامتگاه این کوچندگان ساخت. از این رو از آغاز سده سوم میلادی تا ظهور اسلام، شبه جزیره عربستان و سرزمین‌های عرب‌نشین پیرامون آن جایگاه ویژه‌ای در راهبردهای سیاسی شاهنشاهی ساسان که در دهه سوم همین سده بر ایران استیلا یافت، به دست آوردند.

سیاست فعال شاهنشاهی ساسانی در بین النهرین و شبه جزیره عربستان، نقش آفرینی قبایل و دولت‌های عرب شرق شبه جزیره در پیشبرد اهداف و منافع ساسانیان و دستبردهای غارتگرانه اعراب بر مرزهای ایران محورهای اساسی در روابط و مناسبات ایران و اعراب در دوره ساسانی بودند. بی تردید راهبردها و تکاپوهای شاهنشاهی ساسانی در بین النهرین و جزیرة العرب از ربع نخست سده سوم میلادی تا پایان دهۀ نخست سدۀ هفتم میلادی با کامیابی‌ها و ناکامی‌های بسیاری روبرو بود و این فراز و فرودها عمدتاً نسبتی مستقیم با پیشرفت‌ها و تلخکامی‌های درونی شاهنشاهی ساسانی داشت.

از این روی این پژوهش با چنین رویکردی به بررسی تحلیلی روابط و مناسبات شاهنشاهی ساسانی با قبایل و دولت‌های عرب بین النهرین و شبه جزیرۀ عربستان تا ظهور اسلام می‌پردازد. جنگ ذوقار واپسین رویداد مهم در روابط ایران و اعراب دوره ساسانی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار می‌گیرد.

فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:

فصل اول: جغرافیای طبیعی، انسانی و تاریخی جزیرة العرب

فصل دوم: درآمدی بر روابط ایران و اعراب پیش از ساسانیان

فصل سوم: اعراب و راهبردهای منطقه‌ای ساسانیان در سده سوم میلادی

فصل چهارم: اعراب و ساسانیان در سده چهارم میلادی

فصل پنجم: حیره و استراتژی نظام ساسانی

فصل ششم: فتح یمن و اقتدار ساسانیان از خلیج فارس تا خلیج عدن

فصل هفتم: افول سیاست راهبردی ساسانیان در بین النهرین

 اللهیاری: فریدون، اعراب و راهبرد نظام ساسانی در بین النهرین، خلیج فارس و جزیرة العرب، تهران، امیرکبیر، 1393.

کتابخانۀ تخصصی تاریخ ایران و اسلام