روز اصفهان، میان دو راهی آذر و اردیبهشت!

1393/9/3 ۰۹:۵۰

از پیشنهاد روز اصفهان 10 سال می‌گذرد و پنج سال است که سازمان‌های مردم نهاد و دانشگاه‌های شهر این روز را جشن می‌گیرند. انتخاب روز یکم آذرماه به عنوان روز اصفهان پیشنهاد اصفهان شناسان است و بیان‌نامه آن امضاء چهره‌های فرهنگی و دانشگاهی را دارد.

از پیشنهاد روز اصفهان 10 سال می‌گذرد و پنج سال است که سازمان‌های مردم نهاد و دانشگاه‌های شهر این روز را جشن می‌گیرند. انتخاب روز یکم آذرماه به عنوان روز اصفهان پیشنهاد اصفهان شناسان است و بیان‌نامه آن امضاء چهره‌های فرهنگی و دانشگاهی را دارد. شهردار اصفهان و چندی از اعضای شورای شهر با امضای خود این روز را تایید کردند اما به فاصله یک ماه پس از تایید این روز، در شورای شهر اصفهان، روز دوم اردیبهشت، روز تولد شیخ بهایی را روز اصفهان نامیدند.

اصفهان شهری با آوازه فرهنگ و هنر و معماری است و به این پشتوانه سال‌هاست نام پایتخت فرهنگی را به خود اختصاص داده، اصفهان شناسان زیادی در این بوم به واکاوی فرهنگ و هنر و معماری این شهر پرداخته‌اند و کتاب‌های زیادی در زمینه اصفهان شناسی منتشر کرده‌اند.

زنده یاد محمد مهریار نویسنده کتاب فرهنگ جامع نام‌ها و آبادی‌های کهن اصفهان و زنده یاد دکتر لطف‌الله هنرفر نویسنده کتاب گنجینه آثار تاریخی اصفهان از بزرگان اصفهان شناسی این شهرند. بر اساس پیشنهاد هنرفر بود که نگاره تاریخی منقوش بر کاشی‌کاری‌های سردر بازار قیصریه اصفهان به عنوان نماد اصفهان گزینش شد. این نگاره اقتباس از صورت فلکی برج قوس یعنی آذرماه است.

از نظر اصفهان شناسان تا نظر شورای شهر

هرساله اما در شهر اصفهان در دو روز و دو هفته یکی در آذرماه و دیگری در اردیبهشت ماه به نکوداشت روز اصفهان پرداخته می‌شود. یکی به روایت سازمان‌های مردم نهاد است و دیگری از سوی شهرداری اصفهان نامگذاری شده. روز یکم آذرماه و هفته اصفان با بودجه‌های مردمی در دانشگاه‌ها و ثمن‌ها برگزار می‌شود در حالی که روز و هفته اصفهان در اردیبهشت ماه از سوی شهرداری برگزار و بودجه آن از این نهاد مهیا می‌شود.

«شاهین سپنتا»، کنشگر مدنی در این‌باره که چرا در اصفهان در رابطه با روز اصفهان همگرایی وجود ندارد بهCHN، می‌گوید: «باید در انتخاب روز اصفهان به نظر اهل فن و کارشناسان این حوزه مراجعه شود، کسانی که سال‌های زیاد برای اصفهان شناسی کوشیده‌اند و مطالعات زیادی در فرهنگ و جغرافیای اصفهان دارند.»

او ادامه می‌دهد: «اصفهان شناسان نظر کارشناسی‌شان را به طور رسمی اعلام کردند اما شورای شهر بدون توجه به نظر اصفهان شناسان روز دوم اردیبهشت، روز تولد شیخ بهایی را تصویب کرد.»

چهل نفر از اصفهان شناسان و همین طور دکتر محمد علی چلونگر، رییس مرکز اصفهان شناسی که هرکدام صاحب تالیفات اصفهان شناسی‌اند روز یکم آذر ماه را به عنوان روز اصفهان برگزیده‌اند. سپنتا با بیان این مطلب می افزاید: «شهرداری و شورای شهر اصفهان به نظر چهره‌های اصفهان‌شناسی بی‌توجهی کرد و علارغم امضای بیان‌نامه روز یکم آذر، توسط شهردار اصفهان و چندی از اعضای شورای شهر، به فاصله چند روز، دوم اردیبهشت را روز اصفهان نامیدند.»

روز اصفهان ، روز فرصت‌ها و تهدیدها

او پراختن به مسائل اصفهان را لازمه برگزاری هرکدام از روزها چه در آذر و چه در اردیبهشت می‌داند و می‌گوید: «اصفهان از پتانسیل بالقوه‌ای برای برگزاری جشنواره های متعدد، شهرآوردهای بزرگ ورزشی و نمایشگاه‌های بین المللی برخوردار است اما متاسفانه این شهر با این آوازه فاقد تالارها و استادیوم‌های نمایشی است. در حال حاضر اصفهان موزه‌های بزرگ در حد استانداردهای بین المللی ندارد و ناوگان حمل و نقل شهری‌اش فرسوده و از رده خارج است.»

او با اشاره به تناقض طراحی مبلمان شهری با بافت تاریخی این شهر و هم چنین وضعیت زاینده رود به عنوان محور گردشگری اصفهان می‌گوید: «در برگزاری نکوداشت‌های اصفهان در هر روزی که باشد باید به مسائل، تهدیدها و فرصت‌های اصفهان پرداخت و از کارشناسان حوزه‌های گوناگون هم‌اندیشی گرفت.»

در سال 83 پس از پیشنهاد گزینش روزی برای اصفهان از سوی شاهین سپنتا، از کنشگران مدنی این شهر، سازمان‌های مردم نهادی چون انجمن طبیعت یاران و انجمن مثنوی پژوهان از این پیشنهاد استقبال کردند و با انتشار فراخوان در مطبوعات اصفهان، چهره‌های فرهنگی و هنری، فرهیختگان، اصفهان‌شناسان و استادان دانشگاه‌ها فراخوانده شدند تا پیشنهادهای خود را برای گزینش روزی برای اصفهان با ذکر مستندات و با توجه به ریشه‌های تاریخی و فرهنگی آن به دبیرخانه «هم‌اندیشی برای نام‌گذاری روز نکوداشت اصفهان» بفرستند.

یکم آذر، روز صیانت از اصفهان

در اردیبهشت سال 84بود که همه پیشنهادهای رسیده به دبیرخانه بررسی و به داوری گذاشته شد و اصفهان‌شناسان به رای اکثریت، روز «یکم آذرماه» هر سال را به عنوان «روز نکوداشت اصفهان» گزینش و تصویب کردند.

بنا بر کتب تاریخی احداث باروی حفاظتی یا حصار بزرگ اصفهان به منظور امنیت شهر تاریخی اصفهان در آذرماه و در دوران دیلمیان و در زمان حسن رکن‌الدوله دیلمی (366 - 322 هجری قمری) صورت گرفته و بر پایه نظر تاریخ شناسان برپایی این باروی امنیتی به عنوان نقطه عطفی در تاریخ اصفهان شناخته می‌شود، در آن زمان برپایی باروی بزرگ اصفهان بر بنیان زایچه این شهر در آذرماه (برج قوس یا کمان ) صورت گرفت، بدین روی یادروز این رویداد تاریخی از نظر اصفهان شناسان برای نامگذاری روز اصفهان شایسته‌تر بود و روز یکم آذرماه مطابق با 22 نوامبربه عنوان روز نکوداشت اصفهان برگزیده شد.

زایچه اصفهان را می‌توان بر سردر بازار تاریخی قیصریه در میدان نقش جهان دید. بر پیشانی بازار شاهی نقش جهان، زایچه اصفهان شیری انسان نماست که کمان به دست، تیری را به سوی دمش که چون اژدهایی درآمده روانه ساخته است.

خبرگزاری میراث فرهنگی