داوری اردکانی: فارابی مؤسس فلسفه اسلامی است

1399/7/30 ۱۱:۱۱

اندیشمندان و مقامات حاضر در وبینار بین‌المللی فارابی که به‌طور مشترک با همکاری جمهوری اسلامی ایران و جمهوری قزاقستان روز دوشنبه، ۲۸ مهر ماه، کار خود را آغاز کرد، بر استفاده از اندیشه‌های این متفکر شرقی به‌مثابه گوهر گمشده امروز تأکیدکردند.‌

برای زنده‌یاد غلامعلی پورعطایی

به‌طور كلی آوازهای جنوب و جنوب شرق خراسان به 3‌دسته كلی تقسیم می‌شوند؛ دسته اول سرحدی‌ها كه مجموعه‌ای از آوازهای سرحدی از جمله سرحدی بالا پرده، سرحدی پایین پرده، سرحدی میان پرده، سرحدی كبوتر، سرحدی جامی و... را شامل می‌شوند. دسته دوم آواز هزارگی است كه خودش مشتمل بر شاخه‌های مختلف است و دسته سوم آواز جمشیدی كه دقیقا مثل هزارگی و سرحدی، خود شاخه‌های مختلف دارد.

3 آواز نام‌برده‌ شده برگرفته از نام 3 قوم بزرگ هستند و سرحدی آواز مردمان سرحد ایران و افغانستان لحاظ می‌شود و پركاربردترین آواز موسیقی منطقه است و كسانی كه با موسیقی محلی بزرگ شدند، امكان ندارد كه با سرحدی آشنا  نباشند؛ در واقع آواز مشترك چهاربیتی‌های عاشقانه، فراقی، سوز وگداز منطقه جام به شمار می‌رود و هیچ آوازی به اندازه سرحدی این قدر كاربرد بین مردم ندارد. هركس كه با دوتار و به‌ طوركلی با موسیقی جام آشنا باشد به نوعی سرحدی  را زمزمه می‌كند اما آواز سرحدی كه گفتم شكل و شاخه‌های مختلف  دارد؛ یك بخش اجرایی عمومی دارد كه عموم مردم آن را زمزمه می‌كنند و اكثرا  واگویه‌های دلی هست كه ابیاتش بیشتر قالب عاشقانه دارند در وصف یار و فراق و موضوعات مختلف مثل كار كه این یك بخش است و اما یك سری آوازهای سرحدی ناب داریم كه در واقع آثار فاخر هنری محسوب می‌شوند یعنی قطعات آوازی كه علاوه ‌بر اینكه قدمت تاریخی منطقه را با آن لمس می‌كنید از شنیدن آن نیز لذت می‌برید و سر تا پا شور و شوق می‌شوید. این آوازهای سرحدی را اساتید موسیقی محلی به بهترین شكل اجرا می‌كنند امایكی از اساتید سرآمد یا بهتر بگویم سرآمدترین اساتید در این رابطه بدون شك استاد پورعطایی است؛ باید بگوییم ایشان متر و قاعده آواز سرحدی است یعنی اگر جوانی خواسته  باشد آواز سرحدی را به‌طور كامل یاد بگیرد و درك كند بهترین كار این است كه آوازهای سرحدی آقای پورعطایی را به عنوان الگو قرار دهد.آرشیوها و كاست‌های خانگی و آلبوم‌های دوران جوانی استاد پورعطایی یك منبع پژوهشی بزرگ برای نوازنده‌ها و خواننده‌هاست و موقعی كه سراغ این سرحدی‌ها می‌رویم ویژگی‌هایی در آنها هست كه علاوه بر لذتی كه از آن برده می‌شود، خود یك كلاس درس است یعنی به راحتی اگر كسی می‌خواهد سرحدی را یاد بگیرد باید مجموعه آوازهای سرحدی استاد پورعطایی را كامل گوش بدهد كه دوتار نوازی بخشی از آنها را خود ایشان اجرا می‌كردند و بخشی را نیز با همراهی گنج  بی‌بدیل موسیقی محلی استاد عسگریان بوده است.

فرمی كه باعث تفاوت این آوازها شده، یكی این است كه تكنیك‌های آوازی كاملی را استاد در آن استفاده می‌كردند، نفس‌گیری‌های خیلی خوب، مكث‌های بسیار جانانه همچنین تحریرهای فوق‌العاده‌ای داشتند. علاوه بر آن تاكیدهایی كه استاد پورعطایی در برخی واژه‌ها دارند، باعث می‌شود كه شما با یك اثر فاخر هنری روبه‌رو شوید كه شنیدن آن فوق‌العاده لذت‌بخش است.

این آوازهای سرحدی كه بافت ملودی خاص خودشان را دارند از طرفی قدمت تاریخی و از طرفی به بهترین شكل ممكن توسط استاد پورعطایی اجرا شده‌اند  و با رنگ صدایی خاص استاد پورعطایی كه انگار عجین شده با این آواز سرحدی و از سوی دیگر با انتخاب اشعار نابی كه استاد داشتند همگی باعث می‌شوند كه مخاطب هیچ موقع از شنیدن این آواز سرحدی سیر نشود و تشنگی مضاعف داشته باشد و من پیشنهاد می‌كنم اگر علاقه‌مندان دوتار و موسیقی محلی بنا دارند تخصصی‌تر به مقوله آواز وارد شوند و آشنایی بیشتری با آوازهای جام داشته باشند؛ یك مدت روی آواز سرحدی مكث داشته باشند و باز مدتی از وقت خود را نیز اختصاص بدهند روی آوازهای سرحدی‌هایی كه توسط استاد پورعطایی اجرا شده است.

منبع: روزنامه اعتماد