1393/8/5 ۰۹:۵۳
نسخه خطی «وندیداد» كه در مركز اسناد و كتابخانه مركزی دانشگاه تهران نگهداری می‌شود، كهنترین نسخه کامل از این كتاب آئینی در جهان به شمار می‌آید و گنج گرانبهایی از ریشه‌دارترین بن‌مایه‌های اسطوره‌ها و فرهنگ ایرانیان است.
وندیداد نوزدهمین نسك اوستا به‌شمار می‌آید كه امروز همه آن به دست ما رسیده است. این نسك به 22 فرگرد تقسیم می‌شود. نوشته‌های فرگردها به شیوه پرسش و پاسخ است. نوشتن این بخش از اوستا را به مغان مادی نسبت می‌دهند. بنابراین در وندیداد آثاری از قانون‌های كهن پیش‌زرتشتی را در كنار قانون‌های نو می‌توان یافت.
«وندیداد» بیشتر به احکام فقهی شامل مسائل بهداشتی و آئینی دین زرتشتی می‌پردازد و برخی بر این باورند که درونمایه وندیداد بیشتر بازتاب آیین‌های مغان ماد است و از این دید با سایر بخش‌های اوستا تفاوت دارد.
فرگردهای «وندیداد» بیشتر به بیماری‌ها و راه‌‌های مقابله با آن، کمک به دیگران، ازدواج و قبح رفتارهای غیراجتماعی مانند اهانت و عهدشکنی و کفاره‌های لازم برای پیمان‌شکنی و گناهان دیگر پرداخته است و از این رو می‌توان وندیداد را یک مجموعه از احکام و فرامین حکومتی دانست تا دستورالعمل‌های عبادی دین زرتشت. با این همه، وندیداد گنج شایانی از ریشه‌دارترین و بنیادی‌ترین بن‌مایه‌های اسطوره‌ها و فرهنگ ایرانیان است.
از خاستگاه ایرانیان تا سرزمین‌های مزدا آفریده
فرگرد نخست وندیداد تنها بخشی از اوستا است كه درباره خاستگاه ایرانیان آگاهی‌های سودمندی به‌دست می‌دهد. فرگرد اول دارای 20 بند است و شامل افسانه آفرینش سرزمین‌های مسكونی توسط اهورامزدا است.
این بخش درباره جغرافیای شرق ایران بوده و دربردارنده فهرست 16 سرزمینی است كه اهورامزدا بی هیچ عیب و نقصی آفریده است اما به مقابله با آن اهریمن دست به ضد آفرینش زده و هریك از آنها به سبب خباثت اهریمن گرفتار مصیبتی خاص شده‌اند. در تمام وندیداد دشمنی آشتی‌ناپذیر بین دو قدرت خوب و بد یعنی اهورامزدا كه حیات و خوشبختی را آفریده و اهریمن كه فقط زشتی و پلیدی را به‌وجود آورده است، دیده می‌شود.
از داستان جم تا پرنده یاور سروش
فرگرد دوم، داستان جم ، فرگرد سوم، درباره نهادهای كشاورزی و آبادانی، فرگرد چهارم دربردارنده دادها و نهاد و پاسداشت پیمان‌ها، فرگرد پنجم تا پایان فرگرد دوازدهم، قانون‌های آلودگی‌ها و ناپاكی‌هاست.
فرگرد سیزدهم درباره جانوران سودمند، فرگرد چهاردهم درباره پادافره‌ها، فرگرد پانزدهم درباره گناهان مرگ ارزان، فرگرد شانزدهم درباره ناپاكی‌ها، فرگرد هفدهم قانون‌ها، فرگرد هجدهم درباره موبدان و سپندینگی پرنده یاور ایزد سروش، فرگرد نوزدهم درخواست اشو‌زرتشت از اورمزد و فرگرد بیستم تا بیست و دوم درباره پزشكی است.
نگهداری وندیداد در خانواده‌ای از موبدان و اصیل بودن آن
كهنترین نسخه خطی «وندیداد» كه در مركز اسناد و كتابخانه مركزی دانشگاه تهران نگهداری می‌شود، به سال 976 یزدگردی برابر با 1036هجری قمری در یزد نوشته شده است. بر پایه آگاهی كمیته ملی «حافظه جهانی ایران»، دستنویس خطی وندیداد به شماره 11263 وابسته به مجموعه دستنویسهای خطی كتابخانه مركزی و مركز اسناد دانشگاه تهران در دفتر ثبت حافظه جهانی ایران به ثبت رسید.
این دستنویس دارای متن کامل وندیداد و متن کامل ویسپرد و بخش اصلی یسناست. حاشیه دستنویس نیز به زند نوشته شده است. هم‌اكنون دستنویسهای بسیاری از اوستا در کتابخانه‌های گوناگون جهان نگهداری می‌شود. دستنویس وندیداد از آن رو كه كاتب آن شناخته شده است، از دستبردهای زمان به‌دور مانده و از ارزش بسیاری برخوردار است.
روشن بودن شناسنامه كتاب و این‌كه از زمان نگارش تا‌كنون در خانواده‌ای از موبدان نگهداری شده است، نه تنها اصیل بودن دستنویس وندیداد را نشان می‌دهد بلكه بر ارزش آن می‌افزاید. این دستنویس به سه خط دین دبیره(اوستایی)، پهلوی و فارسی نوشته شده است.
خبرگزاری ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید