سخنرانی دکتر احمد اقتداری

1391/11/7 ۰۱:۲۷

شش سند مکتوب به زبان عربی دربارۀ جزایر تنب کوچک و تنب بزرگ و جزیره ابوموسی

به گزارش روابط عمومی مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، به مناسبت روز ملی خلیج فارس در دهم اردیبهشت ماه همایش بین‌المللی در شهر باستانی بوشهر برگزار شد. در این مراسم اختتامیه همایش استاد دکتر احمد اقتداری مشاور مرکز دایر‌المعارف بزرگ اسلامی سخنرانی تحت عنوان شش سند مکتوب به زبان عربی دربارۀ جزایر تنب کوچک و تنب بزرگ و جزیره ابوموسی ایراد نمود که نظر به اهمیت موضوع عیناً از نظر خوانندگان گرامی می‌گذرد.


دکتر احمد اقتداری

باسلام و احترام به شما حضار محترم، خانم ها ی معظم و آقایان مفخم
پپیش از هر سخن به عنوان یک شهروند ایرانی فریضهء ملی و اخلاقی و فرهنگی و مدنی خود می دانم که از ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران که اخیرا" به جزیرهء بوموسی، مرکز فرمانداری بوموسی تابعهء استان هرمزگان سفر نموده اند ، صمیمانه و صادقانه تشکر نمایم.
فردوسی بزرگ فرموده است:"همه جای ایران سرای من است". همه جای ایران خانهء شما، خانهء من و خانهء هر ایرانی است. حسن تدبیر و موقع شناسی و بصیرت و درایت و حسن توجه شما به مصالح ملی ایران، یعنی حفظ تمامی آب و خاک وطن، بر شما آقای رئیس جمهور و بر ما ملت بزرگ ایران مبارک باد!
به سر سخن باز آییم.

شش سند مکتوب به زبان عربی دربارهء جزایر تنب کوچک و تنب بزرگ و جزیرهء ابوموسی:

نوشتهء 1305 هجری قمری
مرحوم محمد علی خان سدیدالسلطنه بندر عباسی در کتاب " مغاص الآلی و مناراللیالی" شش سند به خط و زبان عربی و به امضاء بنی اعمام حکام فعلی شارجه و رأس الخیمه که مدعی مالکیت آن جزایرند و به امضاء عده از ساکنین جزایر قشم و هنگام و غیره ثبت کرده است و نوشته است که :" پدرم حاج احمد خان بندر عباسی آنها را به دولت ایران تقدیم کرده است". حاج احمد خان بندر عباسی مدتها حاکم بوشهر بوده است و این اسناد در کتاب" سرزمین های شمالی پیرامون خلیج فارس و دریای عمان در یکصد سال پیش " چاپ شده و اصل آنها در وزارت امور خارجهء ایران در صندوق مکاتبات حاج احمد خان بندرعباسی محفوظ است.
ومن ابتدا متن عربی آنها را می خوانم و بعد ترجمه و تلخیص آنها رابه زبان فارسی به عرضتان می رسانم:


شهادت نامه به حقانیت ایران در جزایر اربعه
تنب(بزرگ و کوچک) ،فرور، ابوموسی، سیری
شیوخ و اعیان بنی معین نگاشته اند:

نعم نشهد باطلاعنا و بما بلغنا من اسلافنا بان الجزایر الاربعه سری، فرور، بوموسی، طنبین (تنبین) فهن بالتحقیق تبعا" الی بندر لنجه و بما بصیر من المطالب علی اهالی هذه الجزائر المذکوره حاکم لنجه یعطی و یأخذ عنهم و اما جزیرهء ابوموسی من قدیم الزمان ما احد یسکن فیها و اغلب الاوقات اهالی لنجه یرسلون اغنامهم للمرعی الی جزیره ابوموسی قدیما" و کذلک اهل الشارقه یرسلون اغنامهم للمرعی الی جزیره ابوموسی من خمسه او سته سنین قبل. شیخ سالم بن سلطان یقول لما ان خرجوه من الشارقه نزل فی ابوموسی. بنا بیت و غرس نخیل والله اعلم. هی تبعا" لمن تکون اعنی بندر لنجه و ما شهدنا الا بما علمنا و الله خیر الشاهدین و اطلا عنا من جزیره فرور هی تبعا" الی بندر مغو و جزیره سری و نابیو و طنب. هذا الاربع الجزائر محققا" انها للراعی لنجه. صحیح محمد بن سالمین و صالح بن حسن و احمد بن محمد و یحی بن محمد.

شیخ حسن محمد عبدالله معینی نگاشته:

نعم اشهد بالله بانی اطلعت علی ورقه المکاتبه فیمابین سعید بن قضیب حاکم لنجه و الشیخ سلطان به صقرحاکم القواسم علی ان جزائر سری و طنب و نابیو و بوموسی لحاکم لنجه و جزیرهء ابوموسی تکون اطرافین یرعون اغنامهم و خیلهم فی ابوموسی و لما اراد سالم بن سلطان بن صقر السکون فی جزیره ابوموسی تعرضه الشیخ یوسف حاکم لنجه و منعه و توجه سالم بن سلطان بن صقر الی ابوشهر و یرجع علی الحکم البالیوز انگریز و سکن ابوموسی و قبل هذی ماکان احد یسکن الجزیره والله خیر الشاهدین. صحیح حسن بن محمد.

شیخ هنگام عبید بن جمعه از بنی یاس نگاشته:

به ما تعلم و نشهد علیه و سمعنا من اسلافنا بان جزیره سری و نابیو وطنب وبوموسی تبعا" لحکومه لنجه و الشیخ راشد بن مکتوم لما نزل جزیره سری نزلها برخصه من حاکم لنجه و جزیره ابوموسی هی ما بین القواسم و حاکم لنجه و الطرفین یرسلون اغنامهم و خیلهم للمرعی و قبل ما ینزل بها الشیخ سالم بن سلطان بن صقر ما کان ابوموسی مسکونه والله خیر الشاهدین. عبید بن جمعه.

شیخ هوله سکنهء جزیرهء سری نگاشته اند:

نزلنا فی جزیره سری بامر حاکم لنجه من زمن خلیفه بن سعید و هوالذی
یاخذ منا الحق و اعطینا الحق و دعنا الجزیره ساکنین تحت حمایته الراعی لنجه و لا عرفنا غیر راعی لنجه حاکم غیره و نحن ساکنین علی الطنب و مادام نشوف الطب ان شاءالله مانعرف غیر هم جمادل الاخر 1305 ارشد بن عبید، محمد بن احمد. و من طرف جلوسنا فی هذه الجزیره نحنا فی زمن الشیخ خلیفه بن سعید و لاشفنا احد الاراعی لنجه و الحاکم علینا راعی لنجه، راشد بن عبید، محمد المیمود.


طایفهء سودان سکنهء جزیرهء سری نگاشته اند:

بانا ساکنین هذه الجزیره لیس علی شیئی من المطامع لکن اسکنا فیها الشیخ خلیفه بن سعید علی وضع حائز عندنا سکنا فیها علی کل الغرامه و لنا الحشمه الوقار و الذی بانی الینا من جهات ایران و هو یطلب الا تکلیف علی ما یقدر بل بذمی کلی سنه عشره ریال الغیص و السیب ستته اریال و من بعده الشیخ علی بن خلیفه کذلک و الشیخ یوسف بن محمد حکام لنجه کذلک علی هذه الموجب من بعد الشیخ قضیب بن راشد حاکم لنجه و مدیوننا مایوخذ بغیر ما انزل الله الا با الذی یقدره سیب. انااصحاب الغوص و الغوص سنه یزید و سنه تنقص هذا ما الذی سکنا علیه. راشد بن خلیفه.

اعراب سکنهء کنگ و لنگه نگاشته اند:

حسب ما هو مذکور به خط جماعه بنی معین و عبید بن جمعه و الشیخ حسن صحیح. لما علمنا فلا سمعنا به حاکم آخر غیر راعی لنجه علی جزیره سری و طنب و نابیو و ابوموسی و الله خیر الشاهدین. ملا مبارک بن حسین علیشاه حسین، حسن محمد صالح، یوسف بن احمد آل بو سمیط ، مبارک بن یوسف آل بو سمیط ، جابر بن مبارک آل بو سمیط .
اوراق مزبور را پدر نگارنده حاج احمد خان گرفته و تقدیم اولیای دولت ایران کرده است.


تلخیص و ترجمه به معنی و به اختصار:
شیوخ و اعراب سکنهء بندر کنگ و بند لنگه و جزیرهء قشم، و اعراب جزایر هنگام و اجداد شیوخ رأس الخیمه و شارجه و اعراب بنی هوله اجداد اعراب دوبی گواهی کرده اند( در حدود صد واندی سال پیش) جزیره های تنب کوچک و تنب بزرگ و ابوموسی( بوموسی) و فرور و نابیو فرور و سیری متعلق به ایران بوده و زیر نظر حاکم ایرانی بندر لنگه اداره می شده است و در فصل زمستان محل چرانیدن گوسفندان و مواشی رأس الخیمه و شارجه با اجازهء حاکم ایرانی بندر لنگه بوده و به دولت ایران حق چرانیدن گوسفندان می پرداخته اند و حاکم لنگه رعایا و ساکنان دایمی یا فصلی آنها را مواظبت می کرد و وسایل زندگی آنها را می فرستاد و تابع حکومت ایران بود.