زبان تاتی در طارمات (زنجان)

1391/11/7 ۰۱:۲۷

عنایت الله رحمانی (طارمی )

زبان تاتی بخشی از شمال طارم علیا دامنه کوه البرز بجا مانده است در حدود 8 روستا (چرزه، باکلور، جمال آباد ، قسمتی از آبادی هزارود ، بندرگاه ، سیاورود، نوکیان ، قوهیجان ) به زبان تاتی صحبت می‌کنند عموما پیرو مذهب تشیع و اکثرا سید هستند.
محل سکونت آنها بر کمره کوه واقع شده و به زبان مادری خود که تاتی می باشد تعصب دارند، زبان تاتی در این روستاها کمتر دستخوش گویش ها گردیده و گفته میشود که از زبانهای تاتی دیگر مناطق غلیظ تر است .
بد نیست بدانیم حجه الاسلام حاج سید باقر شفتی (1260-1180 قمری) از اهالی یکی از همین 8 روستای تاتی زبان، یعنی روستای چرزه است .مورخین محترم در شرح حال این سید به این امر عنایت نکرده اند قوم و خویش ایشان در این روستا زندگی می کنند و بر اساس تاریخ شفاهی که از ماجرای سید سینه به سینه از گذشتگان باقی مانده است سید تا 16 سالگی در روستای چرزه زندگی کرده و در اثر یک سوتفاهم از خانه پدری قهر نموده شفت در حدود 18 کیلومتری چرزه یعنی شمال طارم واقع است مهاجرت می کند شرح حال مفصلی از زندگی ایشان در حال تدوین است که پس از تکمیل آن بر اساس منابع معتبر منتشر خواهد شد.
برای امانت داری مطالب مجله یادگارسال پنجم شماره دهم مورخ خرداد ماه سال 1328 شمسی "علمای امامیه "ابتدای زندگی سید را به این شرح نقل می کند . حچته الاسلام سیدمحمدباقرموسوی درسال(1180)درشفت گیلان (جنوب غربی رشت) به دنیا امده ونسبت اوبیست ویک واسطه به امام زاده حمزته بن امام کاظم می رسد.سید بعدان که تاسن بیست درموطن خود به تحصیل مقدمات اشتغال داشت برای تکمیل معلومات عازم عتبات عالیلت شد ودرنجف اشرف درحوزه درس علمای بزرک امامیه مانند سیدمحمد مهدی بحرالعلوم طباطبائی بروجردی (1212-1155 )ومیرسیدعلی طباطبائی(1231-1140)صاحب الریاض یعنی شرح کبیروشیخ جعفرنجفی (متوفی سال 1227)معروف به کاشف الفطا ء وملا محمدمهدی نراقی (متوفی سال 1209)به تلمذ پرداخت سپس محضراقامحمدباقربهبهانی معروف رادریافت وپس ازان که ازاکثربزرکان عتبات اجازه اجتهادگرفت درمراجعت به ایران درقم به خدمت میرزاابوالقاسم قمی (1130-1231)شفتی الاصل صاحب کتاب معروف قوانین همشهری خودرسید ومدتی نیزمجلس درس اورادرک کرد ومیرزای قمی اجازه اجتهاد مفصلی برای اونوشت سید درسال (1217) ازقم به اصفهان امد ودراین شهر رحل اقامت انداخت وانجا رامسکن دائمی خودقرارداد وتازنده بوددرانجا می زیست وبه عبادت وتالیف کتاب وبه جمع مال وتجارت وبذل وبخشش واجرای حدود وترویج احکام اشتغال داشت وبه این شکل بیش ازچهل سال بین دنیاوعقبی زندگانی پرسروصدائی رادران شهرگذارند.

علاقمندان به گذشته و فرهنگ تمدن طارمات همت جوانمردانه دارند بدین منظور کنگره ایی بنام سید محمد باقر طارمی برگزار نمایند .ازآنان سپاسگزارم

قطعه رباعیات و اشعار محلی به زبان تاتی توسط مرحوم حجه الاسلام و المسلمین آقای جمال هزاری بندرگاهی سروده شده وازنظر زبان تات بسیارباارزش است به طارمیان و زبانشناسان تات تقدیم می‌شود.

سمت راست نفر اول خلق الله نیکویی، نفر دوم احدالله نیکویی