1393/6/22 ۰۷:۳۲
کتاب «دریای خزر؛ چالش‌ها و چشم‌اندازها» به قلم دکتر الهه کولائی (استاد گروه مطالعات منطقه‌ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران) و دکتر مهناز گودرزی، پژوهشگر مطالعات اوراسیای مرکزی، کتابی است که در آن به یکی از مهم‌ترین موضوعات سیاسی، اقتصادی و امنیتی منطقه و البته جهان سهم حقیقی و حقوقی که ایران از دریای خزر دارد، پرداخته است.
دبا / محمود فاضلی: کتاب «دریای خزر؛ چالش‌ها و چشم‌اندازها» به قلم دکتر الهه کولائی (استاد گروه مطالعات منطقه‌ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران) و دکتر مهناز گودرزی، پژوهشگر مطالعات اوراسیای مرکزی، کتابی است که در آن به یکی از مهم‌ترین موضوعات سیاسی، اقتصادی و امنیتی منطقه و البته جهان سهم حقیقی و حقوقی که ایران از دریای خزر دارد، پرداخته است.
مولفان کتاب تلاش کرده‌اند که در چهارده فصل، ضمن آشنایی با تاریخ و جغرافیای دریای خزر و حوزه‌های ژئوپلیتیکی آن، مولفه‌هايی که هر یک به نوبه خود و یا به واسطه هم با یکدیگر، سبب فزونی یافتن اهمیت دریای خزر و منطقه پیرامونی آن در عرصه رقابت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به ویژه در دوره پس از فروپاشی شوروی شده و از سوی دیگر در پدید آمدن و تشدید چالش‌های آن ایفای نقش کرده‌اند، مطرح سازند. مولفان کتاب با شیوه‌ای روشمند و علمی ضمن پرداختن به چالش‌های موجود در دریای خزر به چشم‌اندازهای پیشِ‌رو نیز پرداخته‌اند و به علاوه، در پایان کتاب راهکارهایی را نیز برای برون‌رفت از چالش‌های موجود ارائه کرده‌اند.
در آغاز کتاب، مولفین ضمن اشاره به نقش انرژی در اقتصاد جهانی، مولفه انرژی را در ارتباط مستقیم با موضوعاتی نظیر رشد اقتصادی و رکود و موازنه تجاری دانسته و یادآور شده‌اند که انرژی (به طور مشخص نفت و گاز) نقطه حرکت و سنگ بنای توسعه در اقتصاد جهانی است و یادآوری نموده‌اند که به همین دلیل و دلایل دیگر، انرژی از مولفه‌های تولید قدرت محسوب شده و امنیت آن از اهمیت راهبردی برای کلیه بازیگران صحنه قدرت جهانی به حساب می‌آید و مسیرهای انتقال انرژی چه از منظر اقتصادی و چه امنیتی رقابت‌های زیادی را در عرصه بین‌المللی به وجود آورده که به ویژه در فضای پس از فروپاشی شوروی کانون این رقابت‌ها در منطقه خاورمیانه، خلیج فارس، آسیای مرکزی و قفقاز متمرکز بوده است.
دریای خزر که با بهره‌مندی از منابع انرژی در میان مناطق آسیای مرکزی، قفقاز و خاورمیانه و همچنین روسیه قرار دارد، در چنین فضایی به عرصه رقابت‌های کشورهای پیرامونی و بازیگری قدرت‌های فرامنطقه‌ای تبدیل شده است. قرارگیری روسیه در حاشیه دریای خزر به مثابه کنش‌گری که در سالهای اخیر همواره درصدد ارتقای نقش خود به منزله بازیگری اصلی در بازار انرژی بوده است، نیز بر پیچیدگی مسایل دریای خزر افزوده است، به ویژه آن که پس از فروپاشی شوروی شمار کشورهای همسایه دریای خزر از دو کشور به پنج کشور افزایش یافت و مسایل جدیدی به ویژه در حوزه موضوعات حقوقی در این دریا پدید آمد که بخشی از چالش‌های موجود نیز ناشی از این شرایط جدید است.
کتاب، محور مباحث مطروحه را بر موضوع انرژی به مثابه مهم‌ترین مسأله دریای خزر قرار داده است، که مولفان کتاب سایر مسایل و ظرفیت‌های دریای خزر نظیر منابع آبزیان، اهمیت دریای خزر از منظر جغرافیای سیاسی و جغرافیای اقتصادی و همچنین مسیرهای حمل و نقل و ارتباطی حوزه خزر را نیز مورد بررسی قرار داده اند. بهره اول کتاب «تاریخ و جغرافیای دریای خزر» نام دارد. بهره دوم به «ظرفیت‌های اقتصادی دریای خزر» اختصاص یافته است. بهره سوم به بررسی حوزه‌های ژئوپلیتیکی دریای خزر پرداخته است و به شیوه‌ای که دکتر کولائی در صورت‌بندی بسیاری دیگر از کتاب‌های خویش در حوزه روسیه و کشورهای مستقل بدان عمل کرده، موضوع به صورت کشور به کشور شامل فدراسیون روسیه، ایران، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان بررسی شده است که این شیوه سبب ارتباط بهتر مخاطب با موضوع و درک بهتر مسایل به صورتی طبقه‌بندی‌شده‌تر و نظام‌یافته‌تر می‌شود.
در بهره چهارم کتاب، خوانندگان با چالش‌های دریای خزر آشنا می‌شوند. چالش‌هایی که در قالب پنج فصل معرفی شده‌اند و عبارتند از «بحران‌های منطقه‌ای»، «مسایل رژیم حقوقی دریای خزر»، «بازی بزرگ در منطقه خزر»، «تهدیدهای زیست محیطی دریای خزر» و «نظامی کردن حوزه دریای خزر». در پایان کتاب نیز ذیل عنوان نتیجه و جمع‌بندی، مولفین کتاب آمده است.
در بهره چهارم کتاب ذیل فصل بحران‌های منطقه‌ای با عناوین «بحران قره‌باغ»، «بحران چچن»، «بحران‌های گرجستان شامل جمهوری خودمختار آبخازیا، استان خودمختار اوستیای جنوبی و جمهوری خودمختار آجاریا» مطرح شده است. در فصل دوازدهم نیز ذیل عنوان «بازی بزرگ در منطقه خزر»، بازیگران خارج از منطقه خزر را که در مسایل آن ایفای نقش پررنگ و یا اراده‌های جدی داشته‌اند مورد بررسی قرار گرفته‌اند. مولفان کتاب با اختصاص دادن فصل سیزدهم کتاب به «تهدیدهای زیست محیطی در دریای خزر» و بررسی آن ذیل پنج بخش، یکی از مهم‌ترین و ناگوارترین معضلات این دریا را مورد توجه قرار داده‌اند.
دریای خزر: چالش ها و جشم اندازها
دکتر الهه کولائی و دکتر مهناز گودرزی
انتشارات : نشر میزان نوبت اول: 1392
قیمت: 14 هزار تومان
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید