تولدي براي توليد كتاب‌هاي مرجع

1391/11/7 ۰۱:۲۷

تولدي براي توليد كتاب‌هاي مرجع

تولدي براي توليد كتاب‌هاي مرجع

رييس مركز دايره‌المعارف بزرگ اسلامي با اشاره به اين كه توليد كتاب‌هاي مرجع از جمله اهداف اين مركز است، گفت: براي جلوگيري از موازي‌كاري از تمامي اقدامات فرهنگي داخلي آگاهي داريم.

محمد کاظم موسوی‌بجنوردی  با اشاره به اين كه مركز دايرة‌المعارف بزرگ اسلامي اسفند سال 1362 با هدف نوشتن كتاب‌هاي مرجع و آثاري كه از نظر محتوا در شمار كتاب‌هاي مرجع به شمار آيند تشكيل شد، گفت: اين مركز تاكنون دانشنامه‌هاي گوناگوني را توليد كرده است يا در دست تدوين دارد كه برخي از آنها اكنون نيز در حال ترجمه و انتشار به زبان‌هاي گوناگون جهان‌اند.

وي توليد آثار علمي و مبتني بر منابع دست اول را از مهمترين اهدافي خواند كه اين مركز از ابتداي راه خود به آن توجه داشته است و گفت: از همان زمان چندين پروژه علمي را آغاز كرديم كه «دايرة‌المعارف بزرگ اسلامي» يكي از آنها بود. اين اثر كه نسخه انگليسي آن نيز در بخش جايزه جهاني هجدهمين دوره كتاب سال جمهوري اسلامي ايران برگزيده شد، علاوه بر زبان فارسي، به زبان‌هاي عربي و انگليسي نيز ترجمه و تدوين مي‌شود.

موسوي بجنوردي ادامه داد: نسخه فارسي اين دايرة‌المعارف تاكنون به جلد هجدهم رسيده و ما اكنون مشغول تدوين جلدهاي 19 و 20 آنيم. همچنين هفت جلد نسخه عربي اين اثر منتشر شده است و جلدهاي هشتم و نهم آن در دست توليد و نشرند. دو جلد نسخه انگليسي آن كه به «اسلاميكا» شهرت دارند نيز منتشر شده‌اند و جلد سوم نيز تا دو ماه آتي منتشر خواهد شد.

وي اظهار كرد: دليل اين كه اصرار داشتيم اين اثر به چند زبان زنده ترجمه شود، اين بود كه مي‌خواستيم فرهنگ اسلامي و ملي‌مان را به دنيا معرفي كنيم. از اين رو، ترجمه آن به زبان‌هاي ديگر به ويژه به زبان انگليسي كه زباني بين‌المللي است را آغاز كرديم. خوشبختانه اثر توليد شده؛ با اقبال خاورشناسان مواجه شد و بنا به پيشنهاد آنها و با هزينه خودشان، اين اثر در لندن به زبان انگليسي ترجمه شد.

رييس مركز دايره‌المعارف بزرگ اسلامي، دكتر مادلون و فرهاد دفتري را ويراستاران اسلاميكا و دكتر شاه‌كاظمي را سرگروه ويراستاران خواند و گفت: آنها ويراستاري انگليسي اين اثر را در لندن انجام مي‌دهند و سپس انتشارات «بريل» در ليدن با بودجه خودش اين دايرةالمعارف را چاپ و منتشر مي‌كند.

وي افزود: انتشاراتي بريل بيش از 300 سال است كه به نشر آثار استشراقي اهتمام دارد و از جايگاه و سبك خاصي در اين زمينه در دنيا برخوردار است. در حقيقت، آنها ما را انتخاب كردند و ما اين موضوع را پذيرفتيم. اهميت مساله در اين است كه انتشارت بريل هر اثري را كه ترجمه كند، به دليل شهرتي كه دارد، آن اثر خريداران خاص خود را خواهد داشت و اعتباري هم به اثر مي‌بخشد. در واقع، اين ارتباط دو سويه است؛ اعتباري كه براي ناشر و براي كتاب ايجاد مي‌شود.

موسوي ‌بجنوردي گفت: به همين دليل «اسلاميكا» نيز در بيشتر دانشگاه‌ها و كتابخانه‌هاي معروف دنيا جاي گرفته،‌ چرا كه ناشر آن بريل بوده است. كارهاي ديگري هم در دست تدوين داريم. به عنوان مثال، در حال توليد دانشنامه‌اي در حوزه فرهنگ عامه ايرانيم كه در حدود 10 تا 12 جلد منتشر خواهد شد و در واقع، «دانشنامه فولكلوريك ايران» به شمار مي‌آيد.

وي اضافه كرد: فولكلور جوهر فرهنگ هر ملتي است كه تمام كانال‌هاي ذهني آن ملت در فولكلور و فرهنگ عامه نشان داده مي‌شود. البته هر ملتي فولكلور خاص خودش را دارد. گرچه ممكن است تشبهاتي ميان فرهنگ‌ها وجود داشته باشد، اما در فرهنگ عامه هر سرزميني ويژگي‌هاي خاصي وجود دارد كه خيلي مهم‌اند و دليلي براي ساختن آن هويت‌ و نشانگر نوع تفكر آن ملت‌اند.

وي با اشاره به اين كه هر موضوع آييني در اين فرهنگ‌نامه عامه تجلي پيدا مي‌كند، تصريح كرد: نوشتن چنين دايرة‌المعارفي براي غناي فرهنگي و حفظ هويت ايراني‌ ما مي‌تواند خيلي پرثمر و مفيد باشد.

موسوي بجنوردي از نوشتن دانشنامه‌اي براي خليج‌فارسي به عنوان ديگر اقدام در حال انجام اين مركز نام برد و اظهار داشت: محدوده جغرافيايي اين دانشنامه از ساحل شمالي تا عمق 50 كيلومتر تا ساحل جنوبي اين خليج ايراني تا عمق 50 كيلومتر را دربر مي‌گيرد. پيش‌بيني مي‌شود دانشنامه خليج فارس كه گوياي نمادها و تاريخ حوزه فرهنگي اين سرزمين است، در هشت جلد منتشر شود.

رييس مركز دايره‌المعارف بزرگ اسلامي در پاسخ به اين پرسش كه اين دانشنامه با چه هدفي توليد مي‌شود، گفت: اين حوزه فرهنگي يك حوزه ايراني است و ما براي اين كه جلوي توطئه‌هاي استعماري براي تضييع حقوق ملت ايران را بگيريم، درصدديم به وسيله فرهنگ و تحقيق ثابت ‌كنيم كه خليج فارس يك حوزه ايراني است. در گذشته ايران بزرگتر از امروز بود و خليج‌فارس، حوزچه‌اي در داخل ايران به شمار مي‌آمد. بنابراين خيلي از داشته‌هاي فرهنگي و تاريخي ما در اين حوزه رشد و نشأت پيدا كرده‌اند. ما ايراني‌ها نيز به خليج فارس احساسات خاصي داريم چون آن را جزو سرزمين خود مي‌دانيم.

موسوي‌ بجنوردي اعلام كرد: همچنين براي «تهران بزرگ» در حال نوشتن دانشنامه‌اي در هشت جلديم. مجموعه «تاريخ جامع ايران» از ديگر كارهايي است كه در اين مركز پيگيري مي‌شوند. محتواي اين مجموعه از گذشته‌هاي دور و ايران باستان آغاز مي‌شود و مطالبي را حتي قبل از مهاجرت ايرانيان به اين سرزمين عنوان مي‌كند. حدود پنج جلد اين اثر مربوط به ايران باستان مي‌شود و حدود 10 جلد آن نيز به دوره اسلامي ارتباط پيدا مي‌كند. تاكنون 80 درصد كار توليد اين مجموعه انجام شده است. حدود 200 استاد برجسته دنيا در تدوين «تاريخ جامع ايران» شركت داشته‌اند و بخش‌هاي خود را تحويل داده‌اند.

وي با اشاره به روند همكاري‌هاي بين‌المللي‌ اين مركز با محققان و نويسندگان خارجي بيان كرد: «جغرافياي جامع ايران» اثر ديگري است كه در برنامه كنوني مركز دايره‌المعارف بزرگ اسلامي قرار دارد و نگارش آن تقريباً به اتمام رسيده و قرار است اين دانشنامه در پنج جلد منتشر شود. همچنين كارهاي ديگري نظير تدوين «فهرست‌واره كتاب‌هاي فارسي» كه پروژه بسيار بزرگ ملي است، در دست اقدام داريم.

موسوي‌ بجنوردي در پاسخ به اين پرسش كه براي جلوگيري از موازي كاري در اين حوزه چه اقداماتي انجام مي‌دهيد، گفت: به‌طور دقيق در جريان كارهايي كه انجام مي‌شود، قرار داريم. بنابراين موازي‌كاري انجام نمي‌شود. البته در حوزه دايرة‌‌المعارف‌نويسي، دو مركز در ايران فعاليت دارند. يكي مركزي با مديريت دكتر حدادعادل كه زير نظر مقام معظم رهبري فعاليت مي‌كند و يكي هم، مركز ما كه مقام معظم رهبري هم اعلام كردند كه اشكالي ندارد در اين زمينه دو دايره‌المعارف وجود داشته باشد چون تفاوت‌هايي ميان فعاليت‌هاي اين دو مركز و اين آثار وجود دارد و هر يك ويژگي‌ خاص خود را دارند.

وي افزود: به نظر من، اينها مكمل يكديگرند و خيلي خوب است كه اين دو مركز اقدامات خود را هم‌سو با يكديگر پيش مي‌برند. البته در نقاط گوناگون نيز آثاري در حال تدوين‌اند كه همه كارهايي كه در حال انجام شد قرار دارند، تكراري نيستند. به عنوان نمونه، «فهرست‌واره كتاب‌هاي فارسي» اثري منحصر به فرد است و فهرست‌هاي ديگر در حوزه‌هاي ديگر و متفاوتند.

سرويراستار اسلاميكا تصريح كرد: اين اثر تمام كتاب‌هاي فارسي دنيا اعم از چاپ شده و چاپ نشده در هر حوزه‌ را به صورت موضوعي تا آخر قرن 13 معرفي مي‌كند. تاكنون 10 جلد اين اثر منتشر شده و امكان دارد توليد اين مجموعه به 25 جلد نيز برسد. مديريت اين طرح بزرگ ملي را استاد «احمد منزوي» بر عهده دارد. در واقع، اين كار به دليل حضور ذهن بالاي وي در شناخت كتاب‌ها و اين كه تمام عمرش را در اين كار گذاشته‌ و خدمت بزرگي به زبان فارسي كرده است، اين مجموعه در شمار تاليفات وي محسوب مي‌شود.

وي در پايان يادآور شد: كارشناسان مركز دايرةالمعارف بزرگ اسلامي، نوشتن فهرست مقالات فارسي را نيز در برنامه كاري خود دارند. كار اين مجموعه را «ايرج افشار» با تدوين ششش جلد آغاز كرد و بعدها وي در شمار اعضاي شوراي عالي علمي مركز دايرة‌المعارف درآمد و ادامه توليد اين مجموعه زير نظر او ادامه پيدا دارد.

 

 

 

منبع ایبنا