نگاه لیمن به اشتباهات رایج درباره هنر اسلامی

1393/6/9 ۱۲:۲۶

کتاب درآمدی بر زیباشناسی اسلامی شامل 9 مقاله در حوزۀ فلسفه هنر اسلامي است. اغلب اعتقاد بر این است که در شکل‌ گیری هنر اسلامی نوع بسیار خاصی از شعور و آگاهی به کار رفته است به طوری که هنر اسلامی از هنرهای دیگر تفاوت بسیاری دارد و مسلمانان در هنر به تجسم و ترسیم انسان مجاز نیستند و خوشنویسی برترین فرم هنر اسلامی است.

    کتاب درآمدی بر زیباشناسی اسلامی شامل 9 مقاله در حوزۀ فلسفه هنر اسلامي است.

اغلب اعتقاد بر این است که در شکل‌ گیری هنر اسلامی نوع بسیار خاصی از شعور و آگاهی به کار رفته است به طوری که هنر اسلامی از هنرهای دیگر تفاوت بسیاری دارد و مسلمانان در هنر به تجسم و ترسیم انسان مجاز نیستند و خوشنویسی برترین فرم هنر اسلامی است.

اولیور لیمن این اندیشه‌ها را به چالش می‌کشد و معتقد است که آنها نادرستند. در عوض او می‌گوید معیارهایی که در هنر اسلامی به کار گرفته می‌شوند، باید با معیارهای به کار رفته در هنر به مفهوم کلی یکسان باشند و تلاش در جهت اینکه هنر اسلامی در مقوله‌ای خاص قرار گیرد، ناشی از شرق‌شناسی است.

نخستين مقاله کتاب که در حدود 70 صفحه دارد، بررسي 11 اشتباه رايج درباره زيبايي‌ شناسي اسلامي است. در واقع اين مقاله بررسي انتقادي ليمن از رويکردهاي موجود به هنر اسلامي است.

هشت مقاله ديگر کتاب، بسط و گسترش مقاله نخست در گونه‌هاي مختلف هنرهاي اسلامي يعني معماري، نقاشي و نگارگري، موسيقي و ... است. لازم است حتما اشاره کنم که کل اين مقاله‌ها با مباحث کلان فلسفه و عرفان اسلامي درآميخته است.

در فصل نخست به یازده اشتباه رایج درباره هنر اسلامی اشاره شده که این اشتباهات رایج عبارتند از زیباشناسی اسلامی وجود ندارد، هنر اسلامی ذاتاً صوفیانه است، اسلام فرم‌های هنری خاصی دارد، هنر اسلامی ذاتاً دینی است، نقاشی اسلامی با فرم‌های دیگر نقاشی بسیار تفاوت دارد، هنر اسلامی هنر دیگران است، غزالی نقاشی اسلامی را از بین برد، هنر اسلامی ذاتاً هنری کم اهمیت است، هنر اسلامی هنری جزءنگر است، خوشنویسی برترین هنر اسلامی است و هنر اسلامی از فضای خالی وحشت دارد. لیمن در ادامه به خوشنویسی و سمبولیسم، دین، سبک و هنر، ادبیات، موسیقی، خانه و باغ، اعجاز قرآن، فلسفه و راه‌های دیدن پرداخته و فصل آخر را به تفسیر هنر، اسلام و فلسفه اختصاص داده است.

یازده اشتباه رایج دربارۀ هنر اسلامی، خوش‌نویسی و سمبولیسم، خداوند در مقام خالق، دین، سبک و هنر، ادبیات، موسیقی، خانه و باغ، اعجاز قرآن، فلسفه و راه‌های دیدن، تفسیر هنر، تفسیر اسلام، تفسیر فلسفه، عناوين فصل هاي اين كتاب است.

لیمن اولیور، درآمدی بر زیباشناسی اسلامی، ترجمه: نازنین اردوبازارچی، سیدجواد فندرسکی، تهران، علم، 1392.

میراث مکتوب