دربارۀ حافظه‌جهانی

1391/11/7 ۰۱:۲۷

دربارۀ حافظه‌جهانی

دکتر کیانوش کیانی هفت لنگ
رئیس پژوهشکده ابوریحان بیرونی



از تاریخ یازدهم لغایت 17 شهریور 1385 در کره‌جنوبی، شهر چئونگ جو، سومین کارگاه آموزشی «حافظه جهانی» برگزار شد. در این کارگاه آموزشی علاوه بر دو سخنران کلیدی از دانشگاه یوتای آمریکا و یونسکو، اعضای شرکت کننده از هفده کشور آسیایی به ارائه گزارش‌هایی دربارۀ میراث مستند مکتوب خود کشور پرداختند. در این کارگاه آموزشی فرصت معتنمی دست داد تا به عنوان عضو کمیته ملی حافظه جهانی، نظر خانم جو اسپینگر نماینده یونسکو، را بیشتر به دو اثر «شاهنامۀ بایسنقری» و «وقف‌نامۀ ربع رشیدی» و ویژگی‌های ارزشمند تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی این آثار جلب نمایم. امروز که این کلمات را بر روی کاغذ می‌آورم، مسرورم که هر دو اثر به ثبت جهانی رسیده‌اند. هر چند که ثبت اثر فقط آغاز راه است و کارهای فراوانی مانده است که باید در این مسیر به اجرا در آیند. به هر حال سرزمین پرافتخار ما، ظرفیت‌های فراوانی دارد، که می‌توانند به عنوان بخش‌های مهمی از «حافظه جهانی» به ثبت برسند و هم موجب مباهات ما و هم سازمان علمی و فرهنگی یونسکو گردند.
اینک برای آشنایی بیشتر، پیشینۀ «حافظه جهانی» وضعیت امروز و دورنمای آتی آن، تحت عنوان «دربارۀ حافظه جهانی»با استفاده از ترجمه مقاله خانم اسپینگر، و تجربیات کارگاه از نظر خوانندگان ارجمند می‌گذرد:


برنامه جامع یونسکو برای حافظه جهانی
محافظت از میراث مستند جهانی بر پایه تنوع مردم، زبانها و فرهنگ‌ها استوار است که باید به عنوان میراث مشترک بشری و عامل تعیین‌کنندۀ رفتار و هویت جوامع، محافظت شده و به نسل‌های آینده منتقل شود. این میراث ارزشمند هنوز آسیب‌پذیر و در صورت عدم ثبت و نگهداری در درازمدت نابود خواهند شد. کما اینکه اسناد مکتوب، که به عنوان میراث مستند شناخته شده‌اند، و به روشهای سنتی نگهداری می‌شوند و نیز انواع اسناد دیجیتال و آنالوگی که در آینده در آرشیوها و کتابخانه‌ها نگهداری می‌شود، علی رغم تلاش‌های متولیان و نگهبانان بیش و کم در معرض خطر هستند.
آنها با خطرات مختلفی همچون بلایای طبیعی، یا آسیب‌های انسانی و تکنولوژیکی مواجه هستند که همه آنها آثار مخربی بر روی میراث مستند انسانی می‌گذارند و در نهایت منجر به نابودی حافظه جامعه جهانی می‌شوند. سیل، آتش، طوفان و زمین‌لرزه تنها تعدادی از بلایای طبیعی هستند که این مواریث ارزشمند را به خطر می‌اندازند.
زلزلۀ توکیو در سال 1923 منجر به از بین رفتن 000‘700 نسخه کتاب در کتابخانۀ دانشگاه امپراطوری شد. طغیان رودخانۀ آرنو در سال 1966 و جاری شدن سیل در کتابخانۀ ملی فلورانس به بیش از 2 میلیون کتاب آموزشی، اجتماعی، کودکان و عمومی خسارت وارد کرد. آرشیوها و کتابخانه‌های جنوب شرقی آسیا بعد از سونامی 2004 متحمل خسارات شدید شدند. همچنین طی چند سال اخیر سیلاب‌ها ، طوفان‌ها، سونامی‌ها ، زلزله‌ها و آتش سوزی‌ها، منجر به از بین رفتن تعداد زیادی از کتابخانه‌ها و آرشیو‌ها در سراسر جهان شده‌اند.
آب و هوای گرم و مرطوب موجب افزایش خسارت در کشورهای مناطق حاره می‌شود؛ اما متأسفانه پدیده‌های زیست‌‌محیطی تنها خطرات از بین برنده میراث مستند نیستند، جنس مواد آرشیوی نیز عمدتاً مستعد تخریب هستند و در مخازن آرشیویی کشورهای مختلف جهان، انواع مدارک نظیر اسناد، کتاب‌ها، نسخه‌های خطی، روزنامه‌ها، عکس‌ها، گزارش ها و میلیونها فیلم، نوارهای صوتی و تصویری و دیسکت‌ها در حال آسیب‌دیدگی و یا نابودی ابدی هستند. این مجموعه‌ها در معرض انواع عوامل مخرب هستند. این عوامل عبارتند از:
کاغذهای اسیدی، احتراق خود به خودی، هجوم باکتری‌ها و قارچ‌ها، مورچه‌های فیلم خوار، رنگ‌پریدگی (زوال رنگ)، تخریب صدا و چسبندگی نوارهای کاست.
تحقیق سال 1995 یونسکو در مورد حاملان صوتی، بیانگر این نکته بود که تنها قدیمی‌ترین اسناد، الزاماً در معرض شدیدترین خطرات نیستند و نگرانی در مورد میزان تخریب حاملان صدای ضبط شده با تکنولوژی را نیز ابراز کرد. اگر چه تبدیل رکوردهای آنالوگ به تکنولوژی مدرن اهمیت دارد، ولی هنوز دستگاههای قدیمی‌تر، قابل اعتناء و در دسترس هستند. دومین تحقیق در سال 2003 برای پوشش رسانۀ تصویری و همچنین اطلاعات رقومی شده، تأیید کرد که اگر کم‌توجهی کنیم، و دیر بجنبیم حافظۀ ما محکوم به فناست.
نتایج یافته‌های این تحقیق، به طور بالقوه، نومید کننده هستند؛ زیرا درصد رو به افزایشی از این میراث در حال تولید و توزیع، در شکل دیجیتال در دسترس می‌باشند. از رده خارج شدن ابزارهای لازم برای اجرای این اسناد تاریخی عامل مهمی در مشکلات آرشیوها و کتابخانه‌ها در مسیر رقومی کردن مجموعه‌ها می‌باشند که اجازه دسترسی دراز مدت به مواد تخریب‌پذیر آنالوگ را می‌دهد. با این حال، میراث دیجیتال، چه به صورت دیجیتالی تولید شده و یا از آنالوگ به دیجیتال تبدیل شده، با موضوع مشابه فرسودگی تکنیکی سخت افزار و تخریب فیزیکی حاملان آنالوگ مواجه است و به همین میزان هم به وجود مستمر نرم‌افزار و دسترسی به آن بستگی دارد.
«حافظه گمشده ـ کتابخانه‌ها و آرشیوهای از بین‌رفتۀ قرن بیستم» عنوان تحقیقی است که چندی پیش یونسکو انجام داده است و تخریب گسترده مجموعه کتابخانه‌ها و آرشیوهای قرن بیستم را به تفصیل شرح می‌دهد. این مجموعه با قصد جلب نظر جامعه حرفه‌ای، عموم مردم و مقامات ملی نسبت به فقر اجتماعی و فرهنگی ایجاد شده، به علت ناپدید شدن گنجینه‌های آرشیوی و کتابخانه‌ای، گردآوری و تألیف شده و بر لزوم مراقبت و نگهداری از این مواریث ارزشمند تأیید داشت.
این تحقیق، خسارات جبران‌ناپذیر وارده در نابودی مدارک آرشیویی منحصر به فرد و همچنین مجموعه‌های گرانبهای کتابخانه‌ای را افشاء می‌کند، اما با این وجود، مطالعه خسارات مستند به علت بلایای طبیعی، که تنها با کمی تلاش می‌توان از آن جلوگیری نمود، بسیار اندوه‌بار است. پذیرفتن اعمال انسانی به عنوان مهمترین عامل خسارات کلان موجب تأسف است. دزدی و خرابکاری هنوز موجب آفت رسانیدن به کتابخانه‌ها و آرشیوها می‌شود. حتی در مؤسساتی که اقدامات حفاظتی مناسبی صورت گرفته است، اطلاعات دقیقی مبنی بر از بین رفتن فیلم‌ها از سال 1895 که اولین مطالعه عمومی انجام شد، وجود ندارد. ولی طبق برآورد محافظه‌کاران، بیش از 80 درصد نخستین فیلم‌ها یا به طور عمدی از بین رفته‌اند و یا ناپدید شده‌اند. اگر چه از عمر تلویزیون مدت زیادی نمی‌گذرد، ولی بیش از فیلم‌های سینمایی از این موضوع رنج می‌برد. خراش‌های عمدی، استفاده‌های پی در پی از نوارها چه به دلایل اقتصادی و چه از روی غفلت و کم‌توجهی به ارزش آنها، موجب از بین رفتن بخش مهمی از میراث بشری شده است.
طی ویرانی‌های جنگ‌ها، با آتش زدن و از بین بردن کتاب‌ها و اسناد به عنوان تجسم فرهنگ یک جامعه، مجموعه‌های بیشماری برای همیشه از بین رفته‌اند، اگر «هویت ملی» نابود شود «دشمن» پدیدار خواهد شد. طی پاکسازی‌هایی که حاکمان معتقد به دوباره‌نویسی تاریخ و بازآفرینی خاطرات با از بین بردن گذشته هستند، مشکل مشابهی وجود دارد. تخریب‌ها بیشتر با عنوان آزادی، منجر به از بین رفتن فصل‌های وصف‌ناپذیری از تاریخ و میراث بشر شده است.
نظری اجمالی بر سه نوع از خطرات اصلی یاد شده، که تهدیدکننده میراث بشری است، گویای این واقعیت است که این خواست محدود به ما نبوده و آثار، اسناد و اطلاعات در تمام دنیا در معرض نابودی هستند.
شناخت این تهدیدها، برای آیندۀ میراث بشری و درک نیاز برای اقدامات واقعی و منسجم منجر شد تا یونسکو «برنامۀ حافظه جهانی» را شروع کند. این پروژۀ جهانی برای حفاظت و بهبود میراث مستند پایه‌ریزی شده است و موجب کمک به آگاه ساختن از مشکلات مربوط به نگهداری و اطمینان از دسترسی می‌شود.
در اجرای این برنامه، نگهداری و امکان دسترسی مکمل یکدیگرند، با نگهداری اسناد مدارک مهم، این برنامه امکان دسترسی آنها را برای تعداد بیشتری از مردم امکانپذیر خواهد بود. در مقابل؛ دستیابی به چیزهایی که قبلاً در دسترس نبودند، علاقه به نگهداری را در میان محققین تحریک خواهد کرد و در خیل عظیم مردم، حمایت و بویژه احترام «حافظه جهانی» را بیدار خواهد کرد.
نظریه اساسی برنامه حافظه جهانی، تعلق میراث مکتوب جهانی به همگان است که باید حفاظت و حمایت شده و بدون مانع در دسترس همگان قرار گیرد. از سوی دیگر، وقتی خسارات احتمالی آتی را در نظر بگیریم، نیاز به اقدامات نگهداری و حمایتی از آنچه که باقی مانده است، جدی‌تر به نظر می‌رسد.
این برنامه شامل میراث مستند به معنای وسیع کلمه است. میراث مستند شامل تمامی اسناد مکتوب است. محتوا و حامل، هر دو عناصر مهمی به شمار می‌آیند. اسناد، نسخه‌های خطی، کتاب‌ها، روزنامه‌ها، نقاشی‌ها، عکس‌ها، نقشه‌ها و موسیقی که محتوایشان با جوهر، خودکار، مداد، رنگ و یا وسایل دیگر بر روی کاغذ، پلاستیک، پاپیروس، پوست، برگ درختان و یا بر روی وسایل صوتی و تصویری مانند فیلم‌ها، دیسکت‌ها، نوارها، تصاویر آنالوگ و دیجیتال و یا وب‌سایت‌ها ثبت و ضبط می‌شود، می‌توانند جزو اسنادی باشند که قابلیت ثبت در حافظه جهانی را داشته باشند. در حقیقت این شعار برنامه جامع حافظه جهانی است. که «هیچ چیز آنقدر کهنه و یا نو برای از بین رفتن نیست».
این برنامه تفاوتی بین میراث مستند شخصی و عمومی قائل نیست و طیف میراث به طور کلی در نظر گرفته می‌شود. «رهنمود‌های کلی جهانی برای حفاظت از حافظه میراث مستند» عنوان برنامه‌ای است که یونسکو در چهارچوب تکنیکی، قانونی، مالی و ساختار برنامه منتشر کرده است. این برنامه به شش زبان رسمی یونسکو در دسترس قرار دارد. این برنامه در سال 2002 تجدیدنظر شده و به صورت آن لاین و یا کپی شده به محض درخواست از یونسکو در اختیار متقاضی قرار خواهد گرفت. این برنامۀ بلندپروازانه، دارای همکاران مختلفی چون آرشیویستها، کتابدارها و موزه‌داران است.


مدیریت:
شورای جهانی آرشیو (ICA) برای برنامه جهانی حافظه از طرف یونسکو انتخاب شده و به طور کلی، سیاستگذار و طراح و مجری برنامه است. ICA به عنوان بخشی از اختیاراتش، پیشنهاد نگارش فهرست آثار را در دفتر ثبت‌ بین‌المللی ارائه می‌کند تا از دستیابی به میراث مستند در خطر، حصول اطمینان نماید. اعضای انجمن، طبق مهارتشان از میان فهرست متخصصین ارائه شده به کمیسیون ملی یونسکو، انتخاب می‌شوند.
اخیراً چهار گروه کمکی، کمیته‌های فرعی اطلاعاتی، تکنیکی، بازاریابی و ثبت به اجرای جوانب دقیق برنامه و مشورت با ICA در زمینه مهارتشان گمارده شده‌اند. دبیرخانه، آنها را با ارائۀ اطلاعات طبقه‌بندی شده اجتماعی یونسکو، که واسطه تمام موضوعات مربوط به برنامه است، حمایت می‌کند.
کارشناسانی نیز برای بررسی موضوعات مختلف در سطح منطقه‌ای و ملی که خارج از حوزه ICA است، مورد نیاز هستند. آنها همچنین علاقه‌مند به شروع ثبت حافظه جهانی به صورت ملی برای حمایت از منابع بومی و دسترسی به آن و ارتقای آگاهی از خطرات مربوط به میراث مکتوب هستند. تنها 69 کشور از 191 عضو (و شش عضو وابسته) یونسکو کمیته‌های ملی بر پا کرده‌اند. بنابراین، چالش عظیم تری از جانب آرشیویستها و کتابدارها انتظار می‌رود. نگهداری میراث مستند می‌تواند نقش برجسته‌ای در شناسائی آثار شاخص میراث ملی برای فهرست‌نویسی در ثبت‌های مختلف و یا به منظور منافع انسانی داشته باشد.
انجمن‌های منطقه‌ای در آمریکای لاتین، حواشی دریای کارایئب، آسیا و اقیانوسیه تأسیس شده‌اند. انجمن سیاسی آسیا اقیانوسیه برای اولین بار در سال 1998 برای برنامه حافظه جهانی (Mowcap) نشستی منعقد کردند. با توافق آنها، هر عضو می‌بایست ساز و کاری در سطح ملی منطقه‌ای برای ترفیع و تسهیل و کنترل اجرای برنامه در آن منطقه ابلاغ کند و دیدگاه منطقه را در سطح بین‌المللی ارائه کند. همچنین، کارهای انجمن ملی را حمایت و اجرا نماید و در مواقع مناسب و لازم نام‌گذاری نماید. با این وجود دومین نشست در سال 2005 زمانی که تنها Mowcap قدرت ادامه دادن داشت، برگزار شد. اقدامات جدید برای افزایش تأثیر سازگاری نگهداری میراث آسیا و اقیانوسیه شامل برپائی وب‌سایت و ثبت محلی انجام شد. در ژوئن 2000، انجمن منطقه‌ای حافظه جهانی آمریکای لاتین و حواشی دریای کارایئب برای هم پیمان شدن در جهت نگهداری میراث مکتوب و برای نیرو بخشیدن به همکاری کارشناسان و مؤسسات منطقه تشکیل شد. بیانیه «پاچوکا» در رابطه با برنامه جهانی حافظه اتخاذ شد و همچنین اولین دفتر ثبت منطقه‌ای را تأسیس کرد.
دیگر نشست‌های منطقه‌ای در بوداپست، تاشکند و گدانسک بدون تشکیل انجمن برگزار شد، اگر چه شبکه جهانی حافظه مرکزی آسیا در سال 2003 در قزاقستان برای تعدیل فعالیت‌های میان کشورهای ناحیه شکل گرفته بود.

طرح‌ها:
به عنوان بخشی از سلسله عملیات‌های آگاه‌سازی از برنامه، چندین هواپیمای آزمایشی به هوا فرستاده شد که منجر به انتشار دیسک های فشرده و تار نما و مدارکی در بسیج کردن تلاشها برای امنیت مواد اصلی و انتشار برنامه به عنوان جذب سرمایه شدند. طرح‌های انتخابی به منظور دستیابی به اهداف بیشتر برنامه هستند که ممکن است مربوط به مجموعه‌های تهدید شده توسط شرایط فیزیکی، سیاسی، برخوردهای مسلحانه و دیگر شرایط باشد. اما معمولاً آنها شامل میراث مستند در یکی از دفاتر ثبت هستند که از نظر ICA نیاز به تأمل بیشتر دارند.


طرح‌های حائز اهمیت:
نسخه‌های خطی تیمبوکتو: این پروژه به منظور نگهداری و فراهم کردن دسترسی به میراث فرهنگی ادبی نسخه‌های تاریخی خطی تیمبوکتو انجام می‌شود و کلیه مجموعه‌های خصوصی و عمومی را شامل می‌شود. آموزش و بهبود امکانات با بودجه دولت لوگزامبورگ تأمین می‌شود تا با ارتقاء ظرفیت مؤسسه ملی «احمدبابا» امکان انجام مأموریت‌های حساس بازسازی، نگهداری، استخراج علمی و از هم پاشیدگی محتویات نسخه‌های خطی جدید و در دیگر کتابخانه‌های تیمبوکتو فراهم گردد.

نسخه‌های خطی صنعا (پایتخت یمن): نسخه‌های خطی که از زمان‌های گذشته در سقف مسجد بزرگ صنعا مخفی شده بودند به دنبال فروپاشی بخشی از دیوار آشکار شدند. این کاغذهای پوستی شامل حدود 100 جلد کتاب هستند که قدیمی‌ترین آن به قرن اول هجری باز می‌گردد. بیشتر آنها بخش‌های از قرآن هستند. پروژه باعث ساخت کتابخانه نسخه‌های خطی و مرمت 000‘12 قطعه کاغذ پوستی (از میان 000‘15 قطعه) و آرشیو آنها، تشخیص هویت و اصالت، طبقه‌بندی و آموزش مرمتگران و عکاسان بود.

صد سال معماری در کلمبیا ـ عکاسی: کتابخانه عمومی خلبان مدلین در آمریکای لاتین که در سال 1952 به دست یونسکو و دولت کلمبیا تأسیس شد، یکی از مهمترین کتابخانه‌های عمومی این کشور است. آرشیو تصویری آن شامل بیش از یک میلیون انواع اقلام تصویری از سال 1849 است. این مجموعه شامل داگرئوتایپ، نگاتیوهای شیشه‌ای، کارت پستال، اسلاید و عکس است که انواع طرح‌ها را در بر دارد. این کتابخانه حاصل نگهداری و بازسازی‌های انجام یافته است و بازدید آن برای عموم آزاد می‌باشد.

آرشیو شرکت هلندی ـ هند شرقی (VOC): آرشیو (VOC) منبع منحصر به فردی از اطلاعات قرن 17 و 18، تاریخ بسیاری از کشورها و فرهنگ‌های افریقا، آسیا، استرالیا و اروپا را ارائه می‌دهد. این پروژه به ثبت‌ شرکت ها و اعمال آن در آسیا اهمیت می‌دهد و دیدگاه‌های تاریخی از تاریخ آسیا را ارائه می‌دهد. هدف این پروژه نگهداری میراث مستند عظیم به جا مانده از شرکت بازرگانی در هلند و آسیا و کشف راهی برای امکان دسترسی به استفاده بیشتر از این میراث متقابل است.
بایگانی تجارت برده‌داری: شاید بلند پروازانه‌ترین برنامه حافظه جهانی پروژه ارتقاء دستیابی و حفاظت مدارک اصلی مربوط به تجارت برده و برده داری در آن سوی اقیانوس اطلس است. پروژه با منابع اسناد اصلی که حاوی مدارکی برای تجارت به ویژه در قالب مکتوب سر و کار دارد. رقومی کردن این منابع، به ویژه آنهایی که در معرض خطر هستند، برای تأسیس یک حافظه جامع انجام شد. در نتیجه هدف آن ارتقاء دستیابی به مدارک مربوط به تمام جوانب تجارت به منظور روشن ساختن تأثیرات و نتایج فنا ناپذیر آن می‌باشد. تار نمای یونسکو:
ttp://www.unesco.oeg/webworld/mdm/slave-trade)

برای دنبال کردن تاریخ تجارت برده در آن سوی اقیانوس اطلس ایجاد شده است. در این تارنما ، مدارک طبق محل جمع‌آوری و پایگاه اطلاعاتی، تصاویر مربوط به مجموعه‌های بایگانی شده مختلف برده‌داری در آن سوی اقیانوس اطلس طبقه‌بندی شده‌اند.
اگر چه منابع مربوط به تجارت برده در اقیانوس هند، صحارا، اروپا و آسیا ارزش مطالعه و بررسی را دارند ولی در حال حاضر تصمیم به حذف آنها گرفته شده است. بنابراین، اولین مرحله پروژه محدود به تجارت برده‌داری در آن سوی اقیانوس اطلس در آفریقا و از اواخر قرن پانزدهم است. این پروژه پروژه در 11 کشور محدودۀ دریای کارائیب، آفریقا و آمریکای لاتین انجام شد. این کشورها عبارتند از: بنین، کاپ ورد، گامبیا، سنگال، آرژانتین، برزیل، باربادوس، کلمبیا، کوبا و جزیره هاییتی، کارگزاری نروژ برای گسترش تعاون، بودجه این پروژه را تأمین کرد.
اعلام روز 27 اکتبر به عنوان «روز جهانی میراث صوتی و تصویری» پروژۀ مهم جدیدی است که ساز و کار جدید باتصویر مجموعه صوتی و تصویری را در نظر مردم، تصمیم گیرنده‌های دولتی و بخش خصوصی ارتقاء ی بخشد. مراسم یادبود باید با توجه رسانه‌ها به موضوع همراه باشد و در خطر بودن میراث صوتی و تصویری علی الخصوص در کشورهای در حال توسعه و برای ایجاد دستورالعمل نگهداری برای مؤسسات سیاسی را روشن نماید.
تمام پروژه‌های حافظه جهانی به لحاظ مالی و اجرائی کاملاً مستقل عمل می‌کنند. پروژه‌ها در حد امکان خودکفا هستند. از یک سو، تعادل صحیح بین طرح رقومی کردن، بازسازی و توزیع لوازم بازسازی و از سوی دیگر درآمد حاصل از فروش محصولات را حفظ می‌کند. حقوق مالکان مجموعه‌ها و مایملک آنها در پروژه، محترم شمرده می‌شود و روابط بین مالکان و شرکای تجاری ـ فنی به وضوح تعریف شده است. می‌بایست تعادل بین حفاظت بیش از حد و دسترسی بی حد و حصر برقرار شود.
علی‌رغم تعداد محدودی از پروژه‌ها که بودجه مازاد داشتند، یونسکو به تنهایی نیاز مالی پروژه‌های انجام شدۀ این برنامه را تأمین کرده است. در این جا، از دولت کره به خاطر جایزه «حافظۀ جهانی» یاد می‌کنیم. این جایزه سی میلیون دلار آمریکا است که هر دو سال یکبار به اشخاص و یا مؤسساتی که در حفظ و دستیابی به میراث مستند کمک‌های شایانی کرده‌اند اهدا می‌شود. جمهوری کره این مبلغ به علاوۀ هزینۀ مراسم اهداء جایزه را متقبل می‌شود. اولین جایزه به کتابخانه ملی جمهوری چک تعلق گرفت. این جایزه در سپتامبر 2005 به دنبال کمک‌های شایانی که در نگهداری میراث ملی و مساعدت و راهنمایی دیگر مؤسسات در برنامه رقومی‌سازی در اروپای شرقی و مرکزی، صورت گرفت به کتابخانه ملی جمهوری چک اهدا شد.


دفتر ثبت:
دفتر ثبت حافظه جهانی، بخش ویژۀ این برنامه و چه بسا چشمگیرترین بخش آن می‌باشد. در این دفتر سه نوع ثبت وجود دارد: بین‌المللی، منطقه‌ای و ملی. ثبت‌ها دارای جاذبه جهانی هستند و ممکن است موردی در یک یا بیش از یک دفتر ثبت وجود داشته باشد. در مقابل، کمیته‌های فرعی و متخصصان بر مبنای توصیه‌ها و ارزیابی‌های کمیته‌های فرعی و گروه کارشناسان، طبق قوانین مختلف، تصمیمات مربوط به نگارش در دفتر ثبت را اتخاذ می‌کنند.
اخیراً 120 مورد از 59 کشور مختلف جهان به عنوان طرح‌های ملی و یا مشترک ارائه‌ شده‌اند. این میراث دارای دامنه وسیعی از فیلم تا سنگ نوشته‌ها و از صداهای ضبط شده تا عکس‌ها می‌باشند. که از تمام مناطق جغرافیایی جمع‌آوری شده‌اند. دفتر ثبت دارای مواردی به شرح زیر است:
نسخه‌های خطی مابوکاس (استرالیا): که به طور کلی در قانون‌گذاری برای روابط نژادها با توجه به شأن و حقوق سرزمین بومیان مفید بوده است.
پخش رادیویی، قدرت مردم و انقلاب (فیلیپین): این صدای ضبط شده مربوط به شورش‌های صلح‌آمیز چهار روزه برای تغییر حکومت دیکتاتوری به دموکراسی است.
یادبود کانال سوئز (مصر) مدارک موجود، نسخه‌هایی از تصاویر مربوط به ساخت کانال سوئز، تاریخچه، و نتایج آن در تاریخ جهان می‌باشد.
معرفی سیستم میلی‌متری 1837—1790 (فرانسه): سیستم متری (واحد سیستم بین‌المللی) در دوران انقلاب فرانسه است که برای جایگزینی با مجموعه واحدهای بی‌نظم ایجاد شده و هم‌اکنون در سراسر جهان از آن استفاده می‌شود.
مجموعه نسخه‌های خطی پزشکی (هند): انعکاسی از سیستم پزشکی باستانی مرتاضان هندی است. این مجموعه شامل نسخه‌های خطی شخصی در رابطه با طبابت، علائم بیماریها، راههای درمان و ساخت دارو است.
مجموعه کودیکس‌های مکزیکی (مکزیک): تصویر منابع اصلی پیش از فرهنگ اسپانیولی است. روابط اولیه میان بومیان و کانکویستادورهای اسپانیایی را شرح می‌دهد و تنها نمونه سیستم خواندن و نوشتن مخصوص فرهنگ نیمه آمریکایی به شمار می‌رود.
مقالات هندریک ویتوبی (نامیبیا): هندریک ویتوبی، رهبر آفریقایی نامیبیا در اواخر قرن 19 است که نمونه‌های کمیابی از عقاید قربانیان استعمار را در مقالات خود به یادگار گذاشته است.
ثبت‌های کامل در سایت: http/www.unesco.org/webworld/mdm/reg در دسترس قرار دارد.
همزمان با دفتر ثبت بین‌المللی، کشورها به شروع ثبت میراث مستند ملی خود به عنوان وسیله‌ای برای رشد آگاهی از اهمیت این میراث ترغیب می‌شوند و به انجام اقدامات برای اطمینان از نگهداری دراز مدت تشویق می‌شوند. دفتر ثبت محلی منطقه‌ای آمریکای لاتین و محدوده دریای کارائیب ایجاد شد و تأسیس دفتر ثبتی برای آسیا و اقیانوسیه می‌رود. نیز پیش‌بینی می‌شود. تأسیس دفتر ثبت ملی در استرالیا، چین، لهستان و دیگر کشورها برای ادامه این رویه امید بخش است.
این دفاتر ثبت، تقابل روز افزونی در حفاظت میراث مستند دارند که می‌تواند به عنوان بخشی از عملیات حساس سازی، در کمک به نگهداری این میراث، موجب رشد دانش عمومی و همچنین معرفی خطراتی که در کمین مجموعه‌های میراث مستند سراسر جهان هستند، فعالیت داشته باشند.
آموزش: جزء مهم دیگری از برنامه حافظه جهانی است. تعدادی از فعالیت‌های آموزشی همانند کارگاهها، در متن این برنامه گنجانده شده است. کارگاههای حفاظت در آفریقا، آسیا، آمریکای لاتین و محدودۀ دریای کارئیب برگزار شده‌اند. این کارگاهها برای آشنایی بیشتر شرکت‌کنندگان با خطراتی که مجموعه‌هایشان را تهدید می‌کند، طراحی شده‌اند و آنها را با دانش علمی بازسازی مدارک و بررسی مشکلات مشخص در کشورهایی که حفظ و نگهداری از اهمیت کمتری برخوردار است آشنا می‌کند.
میراث دیجیتالی: بسیاری از کارگاهها با حمایت یونسکو و حافظه جهانی، بر روی رقومی کردن به عنوان وسیله حفظ میراث متمرکز شده‌اند. بخش عمده‌ای از این رقومی‌سازی حاصل تبدیل و نوسازی آثار آنالوگ شامل متن، تصویر و صدا است. هر چند این اقدام رو به رشد است؛ اما دامنه آن وسیع نیست. میراث دیجیتالی می‌تواند شامل کل طیف میراث مثل سایت‌های اینترنتی، نشرهای الکترونیکی، پایگاههای اطلاعاتی و یا رکوردهای صوتی و تصویری باشد. میراث دیجیتالی موجب حیرت محافظان مجموعه‌ها با روش‌های سنتی مثل مخازن قانونی که باید در آن کپی تمام مدارک چاپ شده، نگهداری شود، می‌گردد. به عنوان مثال صفحات وب‌سایت یا تارنما حاوی اطلاعاتی از نواحی مختلف جهان و یا کتابخانه‌های توزیع‌کننده منابع هستند که این نوع میراث دیگر تنها وابسته به حاملان برای بقاء نیستند؛ اما نیازمند تلاشهای آگاهانه برای اطمینان از دستیابی همیشگی به عنوان همراه برنامه‌های نرم‌افزاری برای ارتقاء رقابتی «اجباری» می‌باشند. حفاظت و نگهداری در گرو سازندگان شاخص نرم‌افزار و معیارهای اختصاصی آنها است. از این گذشته، محدودیت‌های جدید تکثیر و رمزنویسی برای مقابله با دزدی و جعل حتی روی شیوه‌های سنتی کتابخانه‌ها و مؤسسات بازرگانی تأثیر گذاشته است. کپی رایت حوزه دیگری از نگرانی شدید است که می‌تواند حفاظت دراز مدت میراث دیجیتالی را به خطر بیاندازد. در مقابل، گسترش حمایت کپی رایت می‌تواند موجب انتقال حفاظت از نوع سنتی به جدید و منجر به انجام اقدامات لازم حفاظتی میراث کتابخانه‌ها و آرشیو ها که ممکن است صاحبانشان ناتوان، بی‌اطلاع و یا بی‌میل باشند، گردد.
به طور کلی تمام حاملان اطلاعاتی برخی زودتر و برخی دیرتر به زوال ناشی از زمان، مداخله انسان یا تکنولوژی مقدر هستند. اطلاعات دیجیتالی بعضی مواقع به طور ناگهانی ناپدید می‌شوند. این باید همیشه با پشتیبانی پی در پی و تبدیل سخت‌افزار و نرم‌افزار و داده‌ها به نسل جدید به روز شود تا موجبات پیشرفت‌های تکنیکی فراهم شود. در مقابل ثبات مدارک بر عکس میزان پیشرفت، تکنیکی است. یک تکه سفالی کهن در صورت بذل توجه کافی می‌تواند تا هزارۀ بعدی باقی بمانند. حاملان صوتی و تصویری مدرن به استثنای فیلم‌ها، در بهترین شرایط تنها چند دهه باقی می‌مانند. این شرایط مخمصه‌ای بوجود آورده است. آثار عظیم میراث مستند در معرض سقوط به دره‌ای بی‌پایان (فراموشی) هستند، در صورت رقومی نشدن اطلاعات آنالوگ و عدم امکان دسترسی سهل به آنها، مورد غفلت و فراموشی قرار خواهند گرفت و یا صدمات شدیدی به آنها وارد خواهد شد. با این وجود خطاهای سخت‌افزاری، ویروس‌ها و عوامل متعدد دیگری می‌توانند موجب از بین رفتن کل مجموعه‌های رقومی شده در یک لحظه و در صورت عدم وجود پشتیبانی برای همیشه از بین بروند. به علت هدف حساس برنامه حافظ، نیاز حفاظت از مدارک به تمام اشکال احساس شده و به همین منظور منشور یونسکو برای حفاظت میراث مستند و ارائه راهنمایی آماده اجرا است.
آنها الگوهای سیاسی و قانونی و فرآیندهای آرشیو برای رقومی کردن را برای حفظ این میراث جدید توسعه بخشیده‌اند. امروزه آرشیوها و کتابخانه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. تکنولوژی، روشهای دستیابی به اطلاعات را تغییر داده و امکان همکاری گسترده را میان مؤسسات با منابع مشترک ایجاد نموده است. این مسئله می‌تواند خطرات حتمی و هزینه‌های این مؤسسات را کاهش و یا متوقف نماید. همچنین این مجموعه‌ها باید حفاظت و یا حداقل از دستکاری زیاد برای تهیه کپی در امان باشند. اما باید به خاطر داشت که حفاظت نه برای امکان دستیابی به اطلاعات بلکه باید برای حفظ حاملان اطلاعات صورت گیرد. در روند متقاعدسازی تصمیم گیرنده‌ها و عموم مردم، یونسکو امکان بازدید عموم را برای اطمینان از ارتقاء، انجام و اجرای اقدامات نگهداری را فراهم نموده است.
یونسکو روی حفاظت متمرکز است و این اهمیت میراث و نگهداری آن را نشان می‌دهد. برنامه حافظه جهانی تنها نمونه‌ای برای ترغیب تمام اعضای جامعه در جهت حفظ حقوق اطلاعاتی به عنوان حقوق اصلی انسانها برای نسل آینده در مسیر پیشرفت‌های دانش مدار است. جورج اورول می‌گوید: «کسی که عنان گذشته در دست اوست، آینده را نیز در دست خواهد داشت و کسی که زمام حال را در دست دارد، گذشته نیز در دست او خواهد بود».