بازی داعش در منطقه / نصرت‌الله تاجیک

1393/4/25 ۰۹:۰۶

پیام اصلی فروپاشی شوروی تغییر جهت جنگ سرد از تقابل دوقطب به سمت رودررویی دو قطب با نهضت‌هایی بود که حاضر به پذیرش سلطه بلا منازع ابرقدرت‌ها نبودند؛ نهضت‌هایی که در دهه‌های 20 و 30 قرن بیستم‌میلادی شکل گرفتند که در بسیاری از کشورهای جهان سوم منجر به استقلال آنها شد و در دهه60 نیز در نهضت عدم‌تعهد دور‌هم جمع شدند. اما وقوع انقلاب اسلامی در اواخر دهه بعد و لطمه‌خوردن اقتدار آمریکا در منطقه و مقابله مجاهدین افغان با اشغال افغانستان توسط شوروی، سرسلسله ایستادگی نوین در مقابل سلطه ابرقدرت‌ها در جهان بود. از همین ایام محافل علمی، دانشگاهی و مطالعاتی زمزمه تغییرشکل نقشه خاورمیانه و کوچک‌سازی این کشورها را در دست مطالعه و بررسی داشتند. اما از شروع هزاره‌سوم و بعد از حملات 11سپتامبر 2001 القاعده به آمریکا، محافل نظامی و سیاسی نیز به مجامع مطالعاتی پیوستند و با آنان در تشکل «خاورمیانه جدید» بر اساس تجزیه کشورها با تکیه بر شاخص قومی و مذهبی و به‌وجودآمدن تعدادی دولت کوچک همنوا شدند که نتیجه آن انتشار نقشه جغرافیای جدید طرح‌ریزی‌شده در ژوئیه 2006 است و یکی از مهم‌ترین تغییرات آن، تقسیم عراق به سه دولت سنی، شیعه و کرد است. این زمان مصادف با شکست صهیونیست‌ها در رویارویی با حزب‌الله در کوران تابستان 2006 بود که ضرورت اجرای این طرح را از دیدگاه غرب دو‌چندان می‌کرد زیرا مزاحم‌ها در برابر قلدرهای بین‌المللی در حال جان‌گرفتن بودند! بعد از شکل‌گیری بهارعربی، شکست فرانسه و انگلیس در رویارویی با سوریه در کوران سال‌های 2014- 2011، احتمالا این تصور را در اذهان مردم ایجاد کرده است که شاید زمان اجرای طرح «خاورمیانه جدید» سپری شده است، اما بر عکس ایستادگی در مقابل نظام سلطه و افکار و اقدامات سلطه‌طلبانه غربی خیلی به مذاق آنها خوش نیامد و در این راه مصمم شدند که با تجزیه کشورها به تضعیف آنها بپردازند. عامل اجرایی این اقدام نیز داعش انتخاب شد که در این مدت نشان داده با ساده‌نگری به پدیده‌های سیاسی- اجتماعی دارای پیچیدگی‌های لازم برای تجزیه‌وتحلیل حوادث نبوده و به‌راحتی گول می‌خورد و بعد از انجام وظیفه سریعا به‌عنوان عنصری تاریخ‌مصرف گذشته با او رفتار می‌شود. داعش نه یک گروه اسلامی مبارز بلکه ارتش مزدوری که نه بعد از تشکیل و فعالیت در سال گذشته در سوریه در کنار جبهه النصره، بلکه عناصر اصلی‌اش در القاعده حتی قبل از حمله سال 2003 آمریکا به عراق، با نیروهای تشکیلاتی حزب بعث مرتبط شد و در صحنه عراق بارها ظهور و غیاب داشته است. در یکی از اجلاس‌های بین‌المللی در سال 1379 (2000میلادی) عبدالحلیم خدام، معاون رییس‌جمهور سوریه به‌نقل از طه یاسین‌رمضان معاون صدام‌حسین به یکی از مسوولان ایرانی گفته بود چون در آینده آمریکا به عراق حمله خواهد کرد، راهبرد حزب بعث ارتباط با نیروهای جهادی و القاعده است که در صورت تحقق این امر آنها بتوانند آمریکا را در عراق زمینگیر کنند.

شلیک چند موشک از سوی صدام به سوی سرزمین تحت اشغال رژیم صهیونیستی بیانگر نیت او برای جذب نظر عناصر تندرو مبارزان عرب بوده و اینگونه موارد نشان‌دهنده علاقه و تلاش حزب بعث عراق برای جذب و همکاری با مبارزان سنی، سلفی و تکفیری است. بعضی از سران بعثی عراق همچون عزت ابراهیم نیز بعد از فرار از عراق و افرادی از خانواده صدام به اضافه عناصر سیاسی و نظامی حزب بعث که همچنان در سیستم حکومتی عراق دخیل و موثر بوده‌اند، با همکاری سعودی، قطر و امارات در این مدت ارتباطات و همکاری‌هایی با نیروهای جهادی سلفی و سنی داشته که نفوذ سریع داعش به عراق و سقوط پادگان‌های ارتشی نتیجه این همکاری درازمدت بوده است و خلق‌الساعه نیست. بنابراین هم از جهت اجرایی و عملیاتی و هم از جهت اندیشه سیاسی تلاقی حزب بعث و داعش امری قابل‌قبول بوده و انتصابات اخیر چندنفر از عناصر بعثی به‌عنوان امرای مناطق تحت سلطه داعش به‌وسیله ابوبکر البغدادی نشان از این پیوستگی می‌دهد.