1398/1/17 ۱۱:۱۵
«تکم چی»ها و «تکم گردانان» آذربایجان هنرمندانی هستند که در قالب نمایشی آیین‌مند علاوه بر تکریم و ستایش نوروز، مهمترین آموزه های انسانی را به واسطه رسیدن بهار طبیعت به کودکان، نوجوانان و آینده‌سازن کشور در قالب رفتاری نمایشی و آیینی آموزش می‌دهند.
** پیشینه پیدایش و خاستگاه «تَکه» یا «تَکم»
سپهر فرهنگی ایران زمین به وسعت خاک این کشور وسیع و بزرگ دارای رفتارهای مختلف و متنوع در برگزاری آیین‌های ملی و مذهبی است. در زمینه نوروز نیز شاهد تنوع برگزاری اشکال آیینی و نمایش‌های مختلف آیینی در استقبال از نوروز هستیم. یکی از مهمترین و بزرگترین اقوام ایرانی، اقوام آذری و ترک زبان کشورمان هستند که در پس رفتارهای فرهنگی خود، چه در اعیاد و جشن‌های ملی و چه در مراسم مذهبی، آیین‌های بسیار متنوع، پیچیده، جذاب و البته سرگرم کننده دارند. از جمله مهمترین آیین‌های مردم دیار آذربایجان در استقبال از نوروز به مراسم «تکم گردانی» و «تکم چی»ها برمی‌خوریم.
«تَکه» یا «تَکم» که به زبان آذری به معنای «بز نر» است به عنوان محور فعالیت نمایشی «تکم چی»ها به ایفای نقش می پردازد. آنها با استفاده از چوب، عروسکی به شکل بز درست می‌کنند و آن را با پشم سیاه بزهای منطقه آذربایجان می پوشانند، در کوی و برزن به راه می‌افتند و به عنوان نوید دهندگان و مژده بخشان آمدن نوروز با اشعار مختلف آذری و با حرکت دادن عروس «تکم» خود، آمدن نوروز را مژده و نوید می‌دهند.
محمدرضا درویشی پژوهشگر آیین‌ها و موسیقی نواحی ایران در کتاب «از میان سرودها و سکوت‌ها» خود درباره «تکم چی»ها و «تکم گردانان» آورده: «تکم‌چی‌ها یا عروسک‌گردان‌های نوروزی، بشارت‌دهندگان بهار و نوروز در مناطق آذربایجانی‌نشین ایران بوده‌اند. اینان با حرکت دادن تکم‌ها یا عروسک‌های کوچک چوبی تزئین شده و خواندن آواز به نوروزخوانی و بهارخوانی می‌پرداختند. تکم‌گردان‌ها آذربایجان در آستانه عید نوروز باستانی، با «تکه» - عروسک‌های بز - و ماجراهای شیرینش به استقبال بهار طبیعت و سال نو می‌روند.
تکم‌گردانی یکی از آیین‌ها و سنت‌های رایج در آذربایجان در آستانه عید نوروز و سال نو خورشیدی است. برگزارکننده این مراسم در حالی که عروسکی به شکل بز نر را در دست دارد و سر این بز را به این سو و آن سو تکان می‌دهد، شعرهایی شنیدنی دربارهٔ تکه و ماجراهای او می‌خواند. تکم‌گردان در هر کوی و برزنی حاضر می‌شود و از مردم در قبال خواندن شعرهایش و بازی دادن «تکه» عروسکی‌اش هدیه و انعام می‌ستاند.
** هنری آیینی به وسعت فرهنگ دیار آذربایجان
در حقیقت «تکم چی»ها بخش هنری برخاسته از هنر غنی موسیقی آذربایجانی هستند. به گونه ای که همواره در کنار تکم گردانان، حضور نوازندگان خبره و چیره‌دست موسیقی آذربایجان را که از آنها به عنوان «عاشیق ها» نیز یاد می شوند شاهد هستیم.
یکی از مهمترین رفتارهای فرهنگی که نمود آن را در آیین نمایشی «تکم گردانی» می‌بینیم، شناساندن نوروز، فرهنگ آن و داشته‌های این آیین کهن به کودکان و نوجوانانی است که به تماشای نقل نمایش «تکم گردانان» نشسته اند.
«تکم چی»ها آنها را نیز مانند بزرگسالان به واسطه نوروز به احترام به طبیعت و همراهی با نو شدن سال و رفتارهای خوب و کنار گذاشتن رفتارهای شیطنت آمیز نشویق می‌کنند و نوید می‌دهند.
در حقیقت آیین نمایشی «تکم گردانی» به نوعی انتقال دهنده آموزهای مهم فرهنگ غنی مردمان آذربایجان و اقلیم این منطقه به شمار می‌آید که در سپهر فرهنگی کشورمان، مهمترین مولفه ایرانیان یعنی مهربانی، نوع دوستی، سخاوت، بخشندگی و احترام را در قالب این نمایش عروسکی در مواجهه با کودک و بزرگ به نمایش می گذارد.
منبع: ایرنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید