1397/8/23 ۰۹:۱۷
هانری ماسه (به فرانسوی: Henri Massé؛ ۱۸۸۶ـ۱۹۶۹) خاورشناس، ایران‌شناس، نویسنده، مترجم و محقق معاصر فرانسوی است که در دو حوزه تحقیقات عربی و تحقیقات ایرانی کوشید. اما زمینه اصلی مطالعاتی که او در آن شهرت و برجستگی یافت، تحقیق در ادب فارسی است.
وی پس از اخذ درجه کارشناسی ادبیات از دانشگاه، برای یادگیری زبان‌های عربی، فارسی و ترکی وارد «مؤسسه ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی» شد و همزمان در حوزه زبان‌شناسی و تاریخ ادیان به‌خصوص زبان‌های سنسکریت و ایرانی باستان و دین اسلام مطالعات خود را در مدرسه عالی تحقیقات علمی ـ کاربردی پاریس دنبال کرد. سال ۱۹۱۹ در دانشکده ادبیات دانشگاه الجزیره به تدریس ادبیات عربی و فارسی پرداخت و سال بعد با نگارش رساله «تحقیق درباره سعدی»، موفق به دریافت درجه دکتری از دانشگاه سوربن شد. او اولین پروفسور زبان‌های فارسی و عربی دردانشکده ادبیات دانشگاه الجزیره بود. در سال ۱۹۲۷ صاحب کرسی زبان فارسی در مؤسسه ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی پاریس شد و از ۱۹۳۷ تا ۱۹۵۸ با حفظ سمت استادی تاریخ ایران، معاونت آن مؤسسه را هم بر عهده داشت تا اینکه بازنشسته شد. از دیگر فعالیت‌های علمی ماسه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱۹۱۱ـ۱۹۴۴، عضو مؤسسه فرانسوی باستان‌شناسی شرقی در قاهره. در این مؤسسه پژوهش‌هایی درباره کتاب «فتوح مصر و المغرب» از ابن‌عبدالحکم و کتاب «تاریخ مصر» محمد بن میسر انجام داد. نتیجه تحقیق اول در سال ۱۹۱۴ و تحقیق دوم در سال ۱۹۱۹ منتشر شده‌اند.
۱۹۲۴، عضو فرهنگستان غرب در دمشق
۱۹۳۸، عضو فرهنگستان ایران
۱۹۳۹، عضو هیأت مدیره انجمن آسیایی پاریس
۱۹۴۰، عضو فرهنگستان کتیبه‌شناسی و زبان‌های باستانی فرانسه
۱۹۵۱، معاون انجمن آسیایی پاریس
سفر به ایران
ماسه پنج بار جهت تحقیق و حضور در مناسبت‌های مختلف علمی به ایران سفر کرد. در سفر اول (۱۹۲۲ ـ ۱۹۲۳) به گردآوری اطلاعاتی راجع به اعتقادات و آداب و رسوم ایرانی اهتمام ورزید و نتیجه تحقیقاتش را در سال ۱۹۳۸ در کتابی با نام «معتقدات و آداب ایرانی» در زمینه فولکلور و آداب و رسوم محلی ایران در پاریس منتشر کرد. سفر دوم او در سالهای ۱۹۳۱ـ۱۹۳۲ صورت گرفت.
سفر سوم در سال ۱۹۳۴ جهت شرکت در جشن «هزاره فردوسی» بود. ماسه در این سفر مقاله‌ای با عنوان «اوصاف مناظر طبیعت در شاهنامه» و خطابه‌ای در وصف سجایای اخلاقی فردوسی ایراد کرد. دو کتاب «فردوسی و حماسه ملی» و «به سوی خراسان» که کمی پس از جشن هزاره فردوسی در پاریس منتشر شد، از دستاوردهای دیگر این سفر می‌باشند.
او در سال ۱۹۳۷ برای چهارمین بار به ایران سفر کرد. هدف او از این سفر تکمیل اطلاعات قبلی خود درباره معتقدات و آداب ایرانی بود.
در سال ۱۹۵۴ برای ایراد سخنرانی در کنگره جشن «هزاره ابن سینا» به ایران سفر کرد. او در این سفر خطابه‌ای با عنوان «اصطلاحات فلسفی ابن سینا در زبان فارسی» ایراد کرد. خطابه دیگر وی در زمان پرده‌برداری از مجسمه ابن سینا در همدان ایراد شد.
در سال ۱۳۴۲ش به پاس خدمات ماسه به فرهنگ، زبان و ادبیات فارسی، کتاب «مجموعه مقالات تحقیقی خاورشناسی» به همت دانشگاه تهران در ایران انتشار یافت. در مقدمه این کتاب آمده: «این مجموعه هدیه‌ای است که به مناسبت هفتاد و پنجمین سال تولد ایران‌شناس گرانمایه استاد هانری ماسه از طرف دانشکده ادبیات و دانشگاه تهران به ایشان تقدیم شده است. زندگی این مرد دانشی سراسر با عشقی سرشار وقف زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ ایران شده‌است.» قسمت اعظم مطالب کتاب به زبان فرانسه و انگلیسی و نوشته دیگر خاورشناسان است.
آثار علمی
پژوهش‌های مهم ماسه در زمینه ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی عبارتند از:
تحقیق درباره سعدی (پاریس، ۱۹۱۹، ترجمه فارسی محمدحسن مهدوی اردبیلی و غلامحسین یوسفی، تهران ۱۳۶۴)؛ نظام‌الملک (۱۹۳۱)؛ فردوسی و حماسه ملی (پاریس، ۱۹۳۵)؛ منوچهری (الجزایر، ۱۹۳۵)؛ ادبیات فارسی معاصر (۱۹۳۵)؛ باباطاهر شاعر ایرانی (۱۹۳۷)؛ تمدن ایرانی (پاریس، ۱۹۵۲)؛ ترجمه بهارستان عبدالرحمن جامی (پاریس، ۱۹۲۵)؛ ترجمه بیست غزل حافظ (الجزایر، ۱۹۳۲)؛ ترجمه نوروزنامه (الجزایر، ۱۹۳۷)؛ معتقدات و آداب ایرانی (پاریس، ۱۹۳۸)؛ برگزیده نظم و نثر فارسی، از قرن چهارم تا سیزدهم قمری (پاریس، ۱۹۵۰)؛ ترجمه دانشنامه علائی ابن سینا (با همکاری محمد آشنا، پاریس، ۱۹۵۵ـ ۱۹۵۸)؛ ترجمه ویس و رامین (پاریس، ۱۹۵۹).
معتقدات و آداب ایرانی
ماسه در این کتاب که یکی از مشهورترین و جامع‌ترین کتاب‌ها در زمینه فرهنگ عامیانه ایران است، به موضوعاتی از قبیل بارداری، زایمان و دوران کودکی، ازدواج، مرگ و میر و مراسم کفن و دفن، مناسبت‌های ویژه سال، هواشناسی، حیوانات، آب، غیب‌گویی، نمادها و فالگیری‌ها، سحر و جادو، داروهای متداول، موجودات خیالی، ساختمان‌ها و بناهای یادبود، اسطوره‌های مربوط به طبیعت، بازی‌ها، داستان‌های عامیانه و اشعار مردمی می‌پردازد. او علاوه بر روایت‌های شفاهی و نقل قول‌های مسافرانی که قرنها پیش از ایران دیدن کرده‌اند، از آثار نویسندگان ایرانی همچون صادق هدایت، علی نوروز، دهخدا، سیاحت‌نامه ابراهیم‌بیگ، و از آثار قدیمی‌تری نظیر کلثوم‌ننه بهره گرفته‌است. در نتیجه این کتاب افزون بر فرهنگ عامیانه ایران در دوران اخیر، جزئیات فراوانی هم درباره باورها، رسوم و خرافات دارد.۲
منابع:
دائرةالمعارف فارسی (به سرپرستی غلامحسین مصاحب)؛ دانشنامه زبان و ادب فارسی، علی مصریان؛وحید فراهانی‌راد. «نقد کتاب معتقدات و آداب ایرانی».
منبع: روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید