تاج القصص؛ آمیخته ای از قصه، تفسیر و حکمت توسط مجدالدین کیوانی نوشته شد

1389/10/15 ۰۳:۳۰

کتاب تاج القصص تصحیح سید علی آل داود توسط مجدالدین کیوانی در مقالۀ « تاج القصص؛ آمیخته ای از قصه، تفسیر و حکمت» بررسی شد

کتاب تاج القصص تصحیح سید علی آل داود توسط مجدالدین کیوانی در مقالۀ « تاج القصص؛ آمیخته ای از قصه، تفسیر و حکمت» بررسی شد.


در این مقاله که در فصلنامة « نامة فرهنگستان» دورة یازدهم ( بهار 89 ) به چاپ رسیده، چنین آمده است: «تاج القصص متن فارسی کهنی است که ابونصر احمدبن محمدبن احمدبن نصر ارفیجی بخاری در نیمة دوم قرن پنجم هجری آن را تألیف کرده است. این کتاب شامل داستان زندگی پیامبران از آدم(ع) تا رسول اکرم(ص) است و با گزارشی از شهادت علی بن ابیطالب(ع) پایان می یابد.»

سیدعلی آل داود دو بخش از این اثر را ویرایش و در دو جلد در سال 1386 در فرهنگستان زبان و ادب فارسی( نشر آثار) به چاپ رسانده است. جلد اول شامل مقدمة مفصل ویراستار و متن حاوی داستان پیامبران از حضرت آدم(ع) تا یعقوب و جلد دوم تماماً به داستان یوسف بن یعقوب(ع) اختصاص یافته است. این جلد با عنوان انس المریدین و روضة-المحبین در چهل مجلس تنظیم شده است.

این اثر به گفتة مؤلف(ابونصر بخاری)، تقریرات استادش ابوالقاسم محمودبن حسن جیهانی بوده که به درخواست شاگردانش آن را گزارش می کند. جیهانی از دانشمندان قرن پنجم خراسان و ماوراءالنهر بود.

عنوان تاج القصص نباید برای خواننده موهِمِ این معنا باشد که این کتاب سرتاسر شامل حکایات سرگرم کنندة دلنشینی از سنخ نوشته هایی است که در ادبیات فارسی زیر عنوان قصه طبقه بندی می شوند، بلکه این کتاب شامل مطالبی از قبیل تفسیر، توضیح لغوی، اخلاق، حکمت، حکایت و... می باشد. در سرتاسر این کتاب خواننده به انبوهی از اعتقادات عامه و باورهای خرافی و نیمه خرافی نسل های پیش برمی خورد که از واقعیات تلقی شده است.

بیشتر مطالب تاج القصص حول محور آیات قرآنی دور می زند و التزام مؤلف به قرآن و حدیث منشاء ازدهام نسبی عبارات عربی در این کتاب به خصوص در جلد دوم آن شده است.

از تاج القصص هیچ نسخه ای که هم کامل باشد و هم متعلق به عصر مؤلف یا نزدیک آن، در دست نیست. قدیمی ترین نسخة شناخته شدة آن را احمد منزوی به قرن نهم و سید علی آل داود به قرن هفتم متعلق دانسته اند. زبان و اسلوب نگارش این نسخه نزدیک به زبان عصر سامانی و اوائل عهد غزنوی است. از مزایای این اثر اشتمال آن بر مفردات و ترکیبات کهن فارسی است که بیشتر آنها امروز کاربرد ندارد.