تاریخ را از چشم ادبیات می‏دید

1396/12/27 ۰۸:۲۴

دكتر عبدالحسین زرین‏كوب، دانش‌آموخته و رهرو نهضت نوین فرهنگی ایران بود كه از سال‌های آغازین سده اخیر با ظهور فرهیختگانی چون علامه علی‏اكبر دهخدا، علامه محمد قزوینی، ملك‌الشعرای بهار، بدیع‌الزمان فروزانفر، مجتبی مینوی، دكتر محمد معین، دكتر ذبیح‏اللّه صفا، عباس اقبال آشتیانی، ابراهیم پورداود و... آغاز گشته و می‏كوشید با نگاهی منتقدانه و عالمانه به میراث ادبی و فرهنگی ایران زمین، گوهر بی‏همتای ادب و فرهنگ فارسی را از ویرانی و آلودگی رهانیده و زبان كهن فارسی را از حشو و زواید بیجا پیراسته و نهال ادبیات نوین ایران را بارور سازد

علی دهباشی: دكتر عبدالحسین زرین‏كوب، دانش‌آموخته و رهرو نهضت نوین فرهنگی ایران بود كه از سال‌های آغازین سده اخیر با ظهور فرهیختگانی چون علامه علی‏اكبر دهخدا، علامه محمد قزوینی، ملك‌الشعرای بهار، بدیع‌الزمان فروزانفر، مجتبی مینوی، دكتر محمد معین، دكتر ذبیح‏اللّه صفا، عباس اقبال آشتیانی، ابراهیم پورداود و... آغاز گشته و می‏كوشید با نگاهی منتقدانه و عالمانه به میراث ادبی و فرهنگی ایران زمین، گوهر بی‏همتای ادب و فرهنگ فارسی را از ویرانی و آلودگی رهانیده و زبان كهن فارسی را از حشو و زواید بیجا پیراسته و نهال ادبیات نوین ایران را بارور سازد. از این‌رو دكتر زرین‏كوب به نسلی از دانشوران ایران تعلق داشت كه مفهوم امروزین و ژرف سنت و فرهنگ ایرانی را پرورش داده‏اند. فعالیت شبانه‏روزی این مرد برجسته و كم‏نظیر در راستای اهداف ژرف وی و دیگر یاران متقدم و متاخرش، شكل‌دهنده نهایی‏ترین تصویر و توصیف عالمانه از فرهنگ، تاریخ و ادب ایران‌زمین است. استاد زرین‌كوب، ادیب و تاریخ‌نگار نیز بود. در او تاریخ و ادبیات در هم پیوسته بود، تاریخ را از چشم ادبیات می‏دید و در ادبیات، تاریخ را می‏جست. در این باره خود چنین می‏گفت كه «در هیچ زمینه به اندازه تاریخ وقت صرف نكردم و در هیچ زمینه هم به قدر تاریخ با دشواری‌های یأس‌انگیز مواجه نشدم... حتی در اشتغال به حكمت و عرفان و در مطالعات راجع به كلام و ادیان همه‌چیز را از پشت عینك تاریخ نگاه كردم. ..» در طول این سال‌های طولانی، جامعه ایران به آفت‌های سیاسی و ایدئولوژیك بسیاری دچار شد، اما زرین‏كوب جز صراط مستقیم فرهنگ و ادب و تاریخ ایران راهی برنگزید و شصت سال پی‌درپی در آفاق این حقیقت متعالی ادب و فرهنگ ایران زیست. زرین‏كوب فهم ظریف و دید ژرفی را نسبت به ادبیات كلاسیك ایران عرضه كرد و این نگاه و روایت جدید، یعنی نقد و تحلیل و تصحیح آثار ادبی اعم از منظوم و منثور اتفاقا همان نوشداروی عزیزی بود كه برای ماندن در جهانی كه به سوی «جهانی شدن» و هضم فرهنگ‏های مقاوم پیش می‏رود، نیازمندش هستیم. بحران هویت كه گریبان همه ملت‌های پیرامونی را گرفته، با تلاش مردانی سترگ همچون زرین‏كوب، نتوانسته است در حقیقت و مبانی فرهنگ و هویت تمدنی ایرانیان خللی وارد آورد. چنین حقی كه زرین‏كوب برعهده همه ما دارد و رمزهای مصونیت ذهن ایرانی، از بیگانگی و هدم و غارت را به تك‌تك شاگردان و خوانندگانش آموخته است، بزرگ‌ترین میراث این استاد ارجمند همان داستان گویا و شیوای زندگی اوست.

منبع: روزنامه اعتماد