چهره واقعی مولانا در گفت و گوهای مکاتبه ای

1396/12/2 ۱۴:۰۶

جلال الدین محمد بلخی را اغلب با مثنوی کبیر و غزلیات پر شورش می شناسند و به نسبت دو اثر یاد شده توجه کمتری به دیگر نوشته های او شده است؛ به گونه ای که غالباً در محیط های دانشگاهی نوشته های منثور او - به خصوص مکتوبات – از مغفول ترین آفریده های این شاعر نام دار به شمار می آید.

مصطفی گرجی - سید علی قاسم زاده

چکیده: جلال الدین محمد بلخی را اغلب با مثنوی کبیر و غزلیات پر شورش می شناسند و به نسبت دو اثر یاد شده توجه کمتری به دیگر نوشته های او شده است؛ به گونه ای که غالباً در محیط های دانشگاهی نوشته های منثور او  - به خصوص مکتوبات – از مغفول ترین آفریده های این شاعر نام دار به شمار می آید. مکتوبات مولانا بر خلاف مثنوی که غالباً به فضایل و معارف آرمانی آدمی نظر دارد و به رغم غزلیات که حاکی از شور و مستی درونی اوست، متعلق به حوادث روزمره و امور متعارف و ناظر بر واقعیت های طبیعی و عرفی روزگار اوست.

می دانیم که مکاتبه نوعی گفت و گوی غیر مستقیم یا نوشتاری است و غالباً حقیقت در پرتو ارتباط کلامی آشکار تر می شود؛ این مقاله بر آن است که مکتوبات مولانا در میان آثار پنج گانه ایشان – به دلیل نوع ژانری که از آن برخوردار است – صمیمانه تر و خصوصی تر از دیگر آفریده های اوست و سیمای حقیقی این سویه مولانا را بهتر نشان می دهد و چون در قالب نامه یا نوشتار دو سویه، چونان گفت و گو است؛ کیفیت ارتباط گفتاری و رفتاری مولانا را در قرن هفتم با جهان اطراف خود (قونیه) روشن تر و شفاف تر به نمایش می گذارد. این مقاله می کوشد تا ضمن تحلیل ابعاد جامعه شناختی این متن، خصایص این سویه زندگی را در ارتباط های مکاتبه ای  (گفت و گوی مکاتبه ای) با تأکید بر مؤلفه های گفت و گو بررسی و نقد کند.

علوم ادبی (دانشگاه قم) سال اول تابستان 1386 شماره 4

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی