به احترام یک عمر دین‌شناسی و عرفان‌پژوهی

1396/10/26 ۱۰:۵۱

کمتر کسی است که دستی بر آتش «عرفان‌پژوهی» داشته باشد و در حوزه «تاریخ ادیان» پژوهیده باشد و نامی به بلندای «فتح‌الله مجتبایی» به گوشش نخورده باشد. او که یک ماه پیش، گام به نودمین پله نردبان زندگی گذشت، ‌زاده فراهان (از توابع اراک) است و اجداد پدری‌اش از مستوفیان دربار قاجار بودند

درباره «فتح‌الله مجتبایی» و جایزه‌ای به نام او که هفتمین دوره‌اش برپا می‌شود

 حمیدرضا محمدی: کمتر کسی است که دستی بر آتش «عرفان‌پژوهی» داشته باشد و در حوزه «تاریخ ادیان» پژوهیده باشد و نامی به بلندای «فتح‌الله مجتبایی» به گوشش نخورده باشد. او که یک ماه پیش، گام به نودمین پله نردبان زندگی گذشت، ‌زاده فراهان (از توابع اراک) است و اجداد پدری‌اش از مستوفیان دربار قاجار بودند. وقتی درست 64 سال پیش، لیسانس خود را در رشته ادبیات از دانشگاه تهران اخذ کرد، به تدریس در دبیرستان‌های تهران و اراک اشتغال یافت. دو سال بعد، اثری در شرح احوال تاگور و معرفی آثارش به فارسی منتشر ساخت که نخستین پژوهش فارسی درباره این عارف هندی بود. او که در سال 1339 ازسوی وزارت فرهنگ مأمور شد تا به امریکا برود و با روش‌های نوین آموزش آشنا شود، در بازگشت، مأمور تهیه و تدوین کتاب‌های درسی در ادبیات برای دبیرستان‌ها شد. او در سال 1341 به مدت 3 سال، به‌عنوان وابسته فرهنگی ایران در پاکستان منصوب شد. مجتبایی تابستان ۱۳۴۴ برای دریافت دکترای خود در رشته تاریخ ادیان و فلسفه‌های ایران و هند راهی مرکز مطالعات ادیان دانشگاه هاروارد امریکا شد و 6 سال بعد، از پایان‌نامه خود با موضوع «توحید وجودی یوگا و اشیسته» دفاع کرد. او در سال 1350 به ایران بازگشت و ابتدا در گروه فلسفه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و کمی بعد، گروه ادیان و عرفان تطبیقی دانشکده الهیات همین دانشگاه به تدریس مشغول شد. البته او در سال 1353 در جایگاه رایزنی فرهنگی ایران در هند مأموریت یافت که تا 3 سال بعد ادامه پیدا کرد. او که اکنون عضو شورای عالی علمی مرکز دایرة‎‌المعارف بزرگ اسلامی و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است، صاحب تألیفات گرانسنگی است که هریک به تنهایی مرجع و منبع اهل دقت هستند.

به همین سبب و به پاس یک عمر خدمات او و ارجمندی جایگاه رفیع و منیع علمی‌اش، جایزه «دکتر فتح‌الله مجتبایی» پایه‌گذاری شد تا سالانه به برترین پایان‌نامه دکتری در رشته‌های زبان و ادبیات فارسی، الهیات و ادیان و عرفان اهدا شود. نخستین دوره آن، سه‌شنبه 13 دی 1390 به سمیه بامشکی؛ فارغ‌التحصیل دوره دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد تعلق گرفت و آخرینِ آنها، شنبه 25 دی سال گذشته برگزار شد.

در ادامه این سنتِ خجسته، آیین اهدای جوایز برگزیدگان هفتمین دوره‌ این جایزه که توسط فتح‌الله مجتبایی، ضیا موحد، حسین معصومی‌همدانی، شهرام پازوکی و علی‌اصغر محمدخانی داوری و انتخاب شده‌اند، امروز ساعت ۱۶:۳۰ در مرکز فرهنگی شهر کتاب واقع در خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمد قصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ سوم برگزار می‌شود. همچنین قرار است در این مراسم، سه کتاب «سنت تصحیح متن در ایران پس از اسلام» نوشته‌ مجتبی مجرد، «بلاغت ساختارهای نحوی در تاریخ بیهقی» نوشته‌ لیلا سیدقاسم، «نسب‌نامه و طریقه عرفانی شیخ اشراق» نوشته زهرا زارع که در سال‌های گذشته برگزیده‌ این جایزه‌ بوده‌اند، رونمایی شوند.

منبع: روزنامه ایران