شعر مشروطه و شعر عوام / مهدی ستودیان

1396/10/9 ۰۹:۰۳

سبک اگرچه حاصل فکر، اندیشه و نگرش خاص هنرمند است و به قولی ردپای اندیشۀ اوست، اما عواملی چون محیط، اجتماع، فرهنگ و جریانهای ادبی در شکل گیری آن نقش عمده ای دارد، به نحوی که هر سبک را می توان حاصل تغیی مستمر در سبک قبل دانست.

چکیده: سبک اگرچه حاصل فکر، اندیشه و نگرش خاص هنرمند است و به قولی ردپای اندیشۀ اوست، اما عواملی چون محیط، اجتماع، فرهنگ و جریانهای ادبی در شکل گیری آن نقش عمده ای دارد، به نحوی که هر سبک را می توان حاصل تغیی مستمر در سبک قبل دانست. در حوزۀ شعر فارسی، سبک عراقی تحول یافتۀ سبک خراسانی است زیرا زبان خشن سبک خراسانی در محدودۀ قرن ششم هجری و در مصاف با موضوعات رایج در این قرن آن قدر صیقل می یابد که به زبان نرم سبک عراقی مبدل می شود. رابطۀ سبک عراقی و هندی نیز از این قاعده تبعیت می کند به طوری که زبان تخیلی شعر قرن نهم به سمت واقع گرایی قرن دهم کشیده شده، مکاتب وقوع و واسوخت شکل می گیرد. زبان عامیانۀ مکتب وقوع در شعر سبک هندی قابل درک است.

اکنون اگر به سراغ مکتب بازگشت و شعر مشروطه برویم وضع به گونه ای دیگر است. زیرا مکتب بازگشت شعری درباری، دور از جامعه، با زمینۀ تقلید از شعرای سبک عراقی و خراسانی است در حالی که شعر مشروطه شعری نزدیک به زبان و خواست مردم. در این مقاله سعی شده است رابطۀ بین شعر مشروطه و شعر بازگشت کشف شود تا به این نتیجه برسیم که شعر مشروطه از نظر زبان، فکر و جنبۀ ادبی دنباله مکتب بازگشت نبوده، بلکه تحول یافتۀ شعری است به نام شعر عوام. شعری که دارای چند ویژگی خاص است:

1- اجتماعی بودن موضوع شعر 2- عدم شهرت شاعر 3- توجه اکثریت مردم به شعر 4- شعری زنده و پویا 5- شعر بی بهره از آرایه های ادبی.

ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد1385 شماره9

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی