روزنامه سفر عتبات و مکه به قلم سکینه سلطان وقار الدوله اصفهانی همسر ناصرالدین

1389/3/16 ۰۴:۳۰

به گزارش روابط عمومی مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، کتاب روزنامه سفر عتبات و مکه (1317 ق / 1279 ش) به قلم دکتر رسول جعفریان و دکتر کیانوش کیانی هفت لنگ منتشر شد.

به گزارش روابط عمومی مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، کتاب روزنامه سفر عتبات و مکه (1317 ق / 1279 ش) به قلم دکتر رسول جعفریان و دکتر کیانوش کیانی هفت لنگ منتشر شد.
در مقدمه این کتاب ارزشمند آمده است:
اهمیت این سفرنامه که مؤلف نامی برایش انتخاب نکرده و فقط از آن با نام «روزنامه» شده است، از آن روست که نویسنده آن یک زن یعنی وقارالدوله همسر ناصرالدین شاه است. پس از سفرنامه دختر فرهاد میرزا و همین طور علویه کرمانی، این سومین سفرنامه زنانه است که از این دوره در اختیار ماست. شاید سفرنامه‌های دیگری هم باشد که بعدها یافت شود.
سکینه سلطان که بعد از کشته شدن ناصرالدین شاه لقب وقارالدوله را از مظفرالدین شاه گرفت، در تهران می‌زیسته، و به سال 1317 یعنی چهار سال پس از کشته شدن ناصرالدین شاه، عازم سفر عتبات و حج می‌شود. همراه وی برادر او آقا میرزا محمد علیخان است و از همان زمانی که تصمیم به رفتن گرفته، شروع به نگارش سفرنامه کرده است.
پیش از این کتاب سفرنامه سکینه سلطان وقارالدوله که سفرنامه‌ای از تهران به شیراز است که چاپ شده است (به کوشش دکترکیانوش کیانی هفت لنگ، تهران، 1384) آن سفرنامه که یک صد روز به طول انجامید، داستان بردن یک عروس به خانه بخت است که از روز پنج شنبه 27 ربیع‌الاول 1323 آغاز شده و پس از اقامت بیست روزه در شیراز به تهران بازگشته و روز پنج شنبه 7 رجب همان سال به تهران وارد می‌شوند.
اطلاعاتی از زندگی وی در دست نیست، هر چند تصویری از وی به همراه سه زن دیگر ناصرالدین شاه در کتاب سیاست و حرمسرا (تهران، 1379) به چاپ رسیده است.
باید خوشحال بود که زنی توانسته است یک گزارش سفر کامل هیجده ماهه از سفر خود را نوشته و براساس دانش ، برداشت و احساس خود هرآنچه را می‌دیده و تصور می‌کرده که نوشتن آن لازم است، بنگارد و این کار را به پایان برساند.
وی درباره نوشتن این سفرنامه، اطلاعات جالبی به ما داده است، شاید آخرین نکته‌ای که در کتاب آورده، در ایجاد انگیزه او مؤثر بوده است. زنی از درباریان پیش از رفتن از وی خواسته است تا تمام مخارج سفر را از جزئی و کلی بنویسد و او نیز می‌گوید چنین کرده است.
نگارش وی در حین سفر بوده و حتی زمانی که شرایط دشواری داشته، مدام در پی فرصتی بوده است تا نگارش این روزنامه را ادامه دهد: «این روزنامه را تا کشتی لنگر انداخته بود، من نوشتم، وقت حرکت که ممکن نیست نوشتن چیز را». زمانی که در کشتی بوده، روز به دلیل گرما، حوصله نوشتن نداشته است: «این روزنامه را چون روز بود و گرم، شب به روشنی چراغ برق نوشتم».

این کتاب در 166 صفحه و در قطع وزیری به وسیله انتشارات علم منتشر و در اختیار عموم قرار گرفته است.