دكتر حسن رضائي باغ بيدي درباره نام كوروش سخنراني مي كند

1389/3/6 ۰۴:۳۰

زندگي كورش كبير بنيان گذار شاهنشاهي هخامنشي يكي از مهم ترين و در عين حال دشوارترين بخشهاي تاريخ ايران باستان است كه هاله اي از تقدس نيز پيرامون آن را فرا گرفته است

به گزارش روابط عمومي مركز دائرالمعارف بزرگ اسلامي همايش كورش هخامنشي و ذوالقرنين، زندگي كورش كبير بنيان گذار شاهنشاهي هخامنشي يكي از مهم ترين و در عين حال دشوارترين بخشهاي تاريخ ايران باستان است كه هاله اي از تقدس نيز پيرامون آن را فرا گرفته است. آنچه درباره كورش در آثار مورخان عهد باستان آمده آميزه اي از تاريخ و افسانه است. زندگي اين بزرگ مرد تاريخ ايران و جهان به گونه هاي مختلف روايت شده و هنوز گره هايي ناگشوده درباره زندگي و شخصيت وي وجود دارد.
يكي از گره هاي كور كه قرنهاست توجه همگان را به خود جلب كرده منشأ نام كوروش و معني آن است. كهن ترين ديدگاهها را درباره معني نام كورش در آثار كتسياس (كتزياس) پلوتارخ و استرابو مي توان يافت كه هرچند پايه علمي ندارد به لحاظ قدمت شايان توجه است.
در سالهاي اخير نيز ريشه ها و معاني متفاوتي براي نام كوروش پيشنهاد شده است. بيشتر كساني كه بدين كار دست يازيده اند علاقه منداني بوده اند كه گاه حتي از ابتدايي ترين مباحث زبان شناسي تاريخي و تحولات آوايي بي خبر بوده و بي دليل يا تنها بر پاية شباهتهاي ظاهري ميان كلمات يا به دليل دلبستگي هاي قومي و ن‍ژادي دست به خيال پردازي و ريشه تراشي زده اند از اين رو پيشنهادهايشان را بايد «من درآوردي» و «ذوقي» دانست.
سالهاست كه ايران شناسان نامدار و برخي از دانشمندان بزرگ عرصه زبان شناسي هند و اروپايي نيز به دنبال شواهدي هستند تا گره از معماي ريشه و معني نام كوروش بگشايند. دانشمندان ايران شناس و هند و اروپايي شناس تا كنون منشأها و معاني متفاوتي براي اين نام پيشنهاد كرده اند. آخرين نظر از آن ايران شناس آلماني كارل هوفمان است كه اين نام را از ريشه اي هند و اروپايي و به معني «خواركننده (دشمن در مناظره)» مي داند.
نگارنده در اين مقاله پس از بيان اقوال و آراء مختلف درباره منشأ و معني نام كوروش با ارائه شواهدي از مهابهارته حماسه بزرگ هند باستان و استناد به بخشي از گزارش هرودت درباره باورهاي سكاها ريشه و معناي جديدي براي نام كوروش پيشنهاد مي كند.