چاپ قرآن‌های خطی مهمترين اقدامات انجام شده طی ماه‌های نخست سال جاری

1389/1/15 ۰۴:۳۰

اين مقاله در صدد است تا فعاليت‌های مربوط به حوزه نسخه خطی را در سال كه گذشت بررسی كند، به عبارت بهتر كارنامه يك ساله فعاليت‌های حوزه نسخ خطی را پيش رو مخاطب می‌گستراند. با بررسی اقدامات انجام شده در زمينه نسخ خطی طی يك سال اخير، می‌توان گفت، چاپ قرآن‌های خطی مهمترين اقدامات انجام شده طی ماه‌های نخست سال جاری بوده است.

اين مقاله در صدد است تا فعاليت‌های مربوط به حوزه نسخه خطی را در سال كه گذشت بررسی كند، به عبارت بهتر كارنامه يك ساله فعاليت‌های حوزه نسخ خطی را پيش رو مخاطب می‌گستراند. با بررسی اقدامات انجام شده در زمينه نسخ خطی طی يك سال اخير، می‌توان گفت، چاپ قرآن‌های خطی مهمترين اقدامات انجام شده طی ماه‌های نخست سال جاری بوده است.
چاپ قرآن موسوم به امام زمان(عج)
يكی از اقداماتی كه در سال جاری در زمينه چاپ نسخ خطی در دست اقدام قرار گرفت، چاپ قرآن موسوم به امام زمان(عج) از سوی كتابخانه‌ مجلس شورای اسلامی بود، كتابخانه مجلس شورای اسلامی قرآن خطی نفيسی متعلق به قرن سيزدهم، كه در واقع در زمان صفويه تا اوايل قاجاريه به خط «احمد نيريزی» كتابت شده و «بيگلر بيگی» آن را وقف كرده، تا توسط وراث به دست مبارك امام زمان(عج) برسد، اين قرآن سال‌هاست كه به كتابخانه مجلس سپرده شده است و اين كتابخانه در نظر دارد، تا آن را تحت عنوان مصحف بهارستان منتشر كند، چاپ اين قرآن از ابتدای سال جاری در كتابخانه مجلس شورای اسلامی پيگيری شد و هم‌اكنون در اسفند ماه اين قرآن به زير چاپ رفته است.
چاپ قرآن خطی ابراهيم سلطان
در زمينه چاپ قرآن‌های خطی اقدام ديگری نيز در كشور در حال انجام است و آن چاپ قرآن خطی ابراهيم سلطان از سوی آستان قدس رضوی است، اين قرآن، نسخه‌ای است به خط «ابراهيم سلطان» نوه تيمور كه از خط ريحان جلی در كتابت آن استفاده شده و مربوط به قرن نهم هجری است.
اين مصحف شريف شانزده ورق بسيار نفيس از سوره‌‌های منتخب قرآن‌ كريم است كه به خط ثلث «ابراهيم سلطان» كتابت و وقف روضه منوره رضويه شده است و با شماره 414 در كتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
چاپ قرآن خطی «ابراهيم سلطان» كه از سال گذشته در نوبت چاپ قرار گرفته بود، با افتتاح بزرگترين چاپخانه قرآن كريم آستان قدس رضوی در مشهد، از سوی مركز آفرينش‌های هنری و كتابخانه آستان قدس رضوی برای سال جديد به چاپ می‌رسد.
چاپ قرآن خطی «عليرضا عباسی»
قرآن خطی «عليرضا عباسی»، نيز نسخه نفيس ديگری است كه در كتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود، اين قرآن از سوی «عليرضا عباسی» خوشنويس مشهور قرن دهم هجری قمری كتابت شده كه توسط مؤسسه آفرينش‌های هنری آستان قدس رضوی و فرهنگستان هنر در سال جاری منتشر و در نمايشگاه كتاب تهران رونمايی شد.
برگزاری نشست «ضرورت ساماندهی نسخ خطی قرآنی» درنمايشگاه كتاب تهران
نمايشگاه كتاب تهران علاوه بر رونمايی از قرآن خطی «عليرضا عباسی» در زمينه نسخ خطی نيز با فعاليت‌های ديگری نيز روبرو بود كه از آن جمله می‌توان به برگزاری نشست «ضرورت ساماندهی نسخ خطی قرآنی» در سالن كارنامه نشر اشاره كرد، در اين نشست كه به همت گروه ادب خبرگزاری ايكنا برگزار می‌شد، حجت‌الاسلام والمسلمين «محمد‌علی احمدی‌ابهری» عضو هيأت رئيسه انجمن جهانی نسخ خطی اسلامی و «محمد وفادار مرادی» كارشناس نسخ خطی آستان قدس رضوی به اهميت و ضرورت ساماندهی نسخ خطی اشاره كردند.
نسخه‌ای از قرآن كريم به ترجمه «رشيدالدين ميبدی» متعلق به قرن ششم هجری
هم‌چنين نسخه‌ای از قرآن كريم به ترجمه «رشيدالدين ميبدی» متعلق به قرن ششم هجری از سوی مركز پژوهشی ميراث مكتوب در بيست‌ودومين نمايشگاه بين‌المللی كتاب تهران ارائه ‌شد.
اين مصحف به قلم «محمدحسين‌بن‌علی‌عسكر ارسنجانی»، خوشنويس نامدار ايرانی، و به خط نسخ سال 1300 هجری قمری نگارش يافته و با ترجمه «ابوالفضل رشيدالدين ميبدی» (قرن ششم هجری) از سوی مركز پژوهشی ميراث مكتوب در نمايشگاه كتاب عرضه شد.
انتشار نخستين ويژه‌نامه نسخ و قرآن‌های خطی از سوی خبرگزاری ايكنا
انتشار نخستين ويژه‌نامه نسخ و قرآن‌های خطی از سوی خبرگزاری ايكنا اقدام ديگری در زمينه نسخ خطی است كه در تابستان سال جاری انجام شد، اين ويژه‌نامه به صورت تخصصی يك بررسی علمی در قالب پژوهش نخبگی(مصاحبه با كارشناسان و متخصصان امر) انجام داده است، به بحث ضرورت ساماندهی، وضعيت حاضر و اهداف و برنامه‌های پيش‌رو در زمينه نسخ و قرآن‌های خطی پرداخته است، در اين ويژه‌نامه می‌توان علاوه بر اطلاع از وضعيت گذشته، كنونی و پيش روی نسخ خطی به ضرورت‌ها، كمبودها و نياز‌های حوزه نسخ و قرآن‌های خطی واقف شد و آشنايی نسبی با فعاليت‌های موجود در زمينه نسخ و قرآن‌های خطی، نفيس‌ترين قرآن‌های خطی موجود در كشور پيدا كرد.
ماهنامه «رايحه» ويژه‌نامه نسخ و قرآن‌های خطی به مديرمسئولی «رحيم خاكی»، سردبيری «مرتضی رضايی‌زاده» و دبيری «معصومه كلانكی» از سوی خبرگزاری ايكنا منتشر شده است.
برگزاری پنجمين همايش نسخ خطى اسلامى با شعار «دسترسى و حقوق»
برگزاری پنجمين همايش نسخ خطى اسلامى با شعار «دسترسى و حقوق» در دانشكده‌ «كريستا»، دانشگاه كمبريج در انگلستان سوم تا پنجم مرداد ١٣٨٨(24 تا 26 جولای 2009) به ميزبانى بنياد دانشنامه‌ اسلامى و مركز مطالعات خاورميانه‌اى و اسلامى دانشگاه كمبريج از ديگر فعاليت‌های در زمينه نسخ خطی است كه در سال جاری انجام شده است، در اين همايش نسخه‌شناسان و پژوهشگرانی از ايران حضور داشتند كه می‌توان به «اكبر ايرانی»، «حسين متقی» و «محمد‌علی احمدی ابهری» اشاره كرد.
اين همايش در بهمن سال جاری نيز پيش همايش مقدماتی ششمين همايش خود را كه در سال آينده برگزار می‌شود، را برگزار كرد، كه در آن چكيده مقالات مورد ارزيابی قرار گرفتند.
ايجاد بزرگترين بانك نسخ و قرآن‌های خطی ايران
بزرگترين بانك نسخ و قرآن‌های خطی ايران كه شامل همه اطلاعات نسخه‌های موجود در داخل كشور است نيز برای نخستين‌بار به كوشش مؤسسه فرهنگی و پژوهشی الجواد(ع) در تابستان سال جاری ايجاد شد.
«مصطفی درايتی» محقق اين طرح می‌گويد: «اطلاعات همه نسخه‌های خطی و قرآن‌های خطی موجود در ايران در اين بانك جمع‌آوری شده است، به اين صورت كه فهرست كتابخانه‌های مختلف جمع‌آوری و پس از تصحيح و اصلاحات لازم وارد اين بانك شده است. اين بانك در مجموع شامل 340 هزار نسخه خطی ايران است. هر اطلاعاتی كه تاكنون از نسخه‌های خطی ايران وجود داشته در اين بانك وارد شده و می‌توان گفت، نسخه‌ای از نظر دور نمانده است.»
اقدام به چاپ مجموعه «گل صد برگ»
اقدام به چاپ مجموعه «گل صد برگ» در بردارنده 100 نسخه نفيس اهدايی مقام معظم رهبری به آستان قدس رضوی است از ديگر اقدامات در سال جاری است.
در اين فهرست چندين برگ ابتدايی و انتهايی هر نسخه انتخاب و به صورت چاپ عكسی منتشر شده است. كاغذ استفاده شده در اين مجموعه از جنس گلاسه بوده و چاپ آن نيز به صورت نفيس با جلدی مناسب است.
8 نسخه ابتدايی اين فهرست متعلق به قرآن‌‌های نفيس اهدايی مقام معظم رهبری است كه به نيت هشتمين ستاره امامت و ولايت، امام رضا(ع) انتخاب شده‌اند.