تجمیع تناقض‌های مدرن بودن در شعر نو

1396/9/25 ۰۹:۳۹

شامگاه بیست و یک آذر یک‌هزار و سیصد و نود و شش، دوستداران احمد شاملو، در بنیاد موقافات افشار گرد هم آمدند، نود و دوسالگی آقای شاعر را جشن گرفتند و برگزیده دوره‌ سوم جایزه یعنی«آشویتس خصوصی من» سروده حسن همایون را معرفی کردند. جایزه دور سوم در مرحله نهایی را مراد فرهادپور، محمدرضا اصلانی، احمد پوری و ضیاء موحد و شمس لنگرودی داوری کردند. رؤیا تیموریان اجرای این برنامه را به عهده داشت و ستاره اسکندری هم شعر‌هایی از آقای شاعر را اجرا کرد.

 مراد فرهادپور در مراسم پایانی جایزه شعر احمد شاملو مطرح کرد

 

بهاره میری: شامگاه بیست و یک آذر یک‌هزار و سیصد و نود و شش، دوستداران احمد شاملو، در بنیاد موقافات افشار گرد هم آمدند، نود و دوسالگی آقای شاعر را جشن گرفتند و برگزیده دوره‌ سوم جایزه یعنی«آشویتس خصوصی من» سروده حسن همایون را معرفی کردند. جایزه دور سوم در مرحله نهایی را مراد فرهادپور، محمدرضا اصلانی، احمد پوری و ضیاء موحد و شمس لنگرودی داوری کردند. رؤیا تیموریان اجرای این برنامه را به عهده داشت و ستاره اسکندری هم شعر‌هایی از آقای شاعر را اجرا کرد. در این برنامه ویدئو‌هایی کوتاه از شعر‌‌خوانی‌هایی از فروغ فرخ‌زاد، مهدی اخوان‌ثالث، نصرت رحمانی، عمران صلاحی، رضا براهنی و محمد مختاری هم به نمایش درآمد و محمدرضا اصلانی و مراد فرهاد‌پور به طرح دیدگاه‌هایشان درباره شعر مدرن پرداختند. احمد پوری داور جایزه شاملو درباره چگونگی روند برگزاری‌ این دوره به خبرنگار روزنامه ایران گفت:«به اعتقاد من در این دوره جایزه داوری منصفانه بود و ترکیب هیأت داوران هم از چهره‌های صاحبنظر در حوزه ادبیات و شعر بودند. از طرفی این فرصت فراهم شد تا مراسم پایانی جایزه به صورت عمومی برگزار شود و به اعتقاد من در مجموع این دوره از دو دوره پیشین بهتر بود و امید که فعالیت‌های جایزه احمد شاملو برای سال‌های سال ادامه داشته باشد.»
 باید مطلقاً مدرن بود
مراد فرهاد‌پور متفکر علوم انسانی و فلسفه در سخنرانی‌اش مفصلاً از شعر مدرن در ایران سخن گفت و با این جمله آرتور رمبو که «باید مطلقاً مدرن بود» سخن‌اش را آغاز کرد. او گفت: «منظور از مطلقاً مدرن بودن به معنی سرتا پا مدرن شدن نیست. «مطلقاً» به معنای دقیق فلسفی‌اش به کار رفته؛ یعنی به شکلی نامشروط، بدون چون و چرا، با پذیرش همه‌ تناقض‌ها، ابهام‌ها، ناتمامی‌ها و خلأهای درون مدرنیته. در تاریخ معاصر ایران، شعر نو نمونه یک رخدادی کم‌نظیر و شاید بی‌نظیر تاریخی‌ است که تجربه مدرنیته را تا انتها به‌صورت مطلق پیش می‌برد؛ جایی که شعر نو محل تحقق جوهر تاریخی و تجربی معاصر ما می‌شود. شعر نو توانست همه تناقض‌ها و انفجارهای ناشی از مدرن بودن را در خود جمع کند و به نفی همه سوژه‌ها بپردازد و سعی کرد شعر را براساس همین خیال اعلا بسازد.»
او افزود: «رخداد شعر نو گسست کامل از سنت بود و به خلق امر نو انجامید. مرحله‌ جدیدی در تاریخ آغاز کرد و منطق جدیدی را ساخت. گسست به اسم «نیما» گره خورده، دو سوژه‌ اصلی‌ای که منطق حقیقت ناشی از این رخداد بدیع و نو را پیش بردند، بی‌شک «احمد شاملو» و «فروغ‌فرخزاد» هستند. نکته مهم در اینجا، تأکید بر همین منطق گسست است که شعر نو را به تحقق تجربه مطلقاً مدرن بودن و تجربه‌ تن دادن به تناقضات مدرنیته، به نقطه‌ مرکزی در تاریخ معاصر ما تبدیل کرده است.» مرادپور ادامه داد: «این نقطه‌ مرکزی، نه فقط در عرصه‌ هنر بلکه فراتر از آن در عرصه‌ سیاسی بودن شعر نو نیز یک امر فرعی نیست؛ بلکه جزئی است از وجود تاریخی. به همین سبب هم شعر به‌عنوان شکلی از تجربه، نفوذ و تأثیر بیش از حدی بر سیاست ما داشته است و این دیالکتیک بین سیاست و شعر را کمتر می‌شود در تجربه دیگر زبان‌ها و دیگر کشورها پیدا کرد؛ تجربه‌ای که از دل شعر نو در می‌آید به لحاظ اصالت، ماندگاری، خلق امر نو و تولید حقیقت به یک معنا حتی از برخی نامزدهای دیگرِ مفهوم رخداد در تاریخ معاصر ما که درواقع نامزد سیاسی هستند، مثلاً انقلاب مشروطه موفق‌‌تر است. به یک معنا می‌توان گفت رخداد شعر نو توانسته منطق حقیقت ناشی از گسست با سنت را بخوبی نشان دهد؛ حقیقتی که نیما دریچه‌اش را به روی ما گشود.»
اولویت محتوا بر فرم
به گفته داور جایزه‌ احمد شاملو، «اولویت محتوا» بر «فرم» مسأله‌ای‌ اساسی‌ است. او می‌گوید:«نکته‌ای که من از بیست سال پیش در ترجمه‌ شعر روی آن تأکید داشته‌ام دقیقاً مسأله اولویت محتواست؛ بویژه در جایی که فرم تبدیل به یک بازی صرفاً تکنیکی شده است، یعنی رابطه‌ اینکه فرم را به‌عنوان رسوب محتوا در نظر بگیریم، از بین رفته و اتفاقاً می‌شود گفت که یک تأکید اولویت بر محتوا به‌عنوان یکی از اصل‌های زیبا‌یی‌شناسی مدرن فراموش شده و آنچه اتفاقاً این خلأ محتوا را پرکرده خلأ تفکر است. در اینجا خلأ ایده، چیزی نیست جز روانشناسی خرده بورژوازی. جایی که شعر، حدیث نفس می‌شود، به محض اینکه پای شعر به میان می‌آید همه صداها می‌گیرد و سوزناک می‌شود و ما با یک‌جور روان‌شناسی منِ زخم‌خورده‌ روبه‌رو می‌شویم که از قضا اصلاً نمی‌خواهد تن به تجربه مدرنیته به شکل مطلق آن بدهد؛ بلکه برعکس می‌خواهد از دیگری و از تاریخ فرار کند و به پناهگاه آرامش‌اش، نفس خودش برود و همه چیز را تبدیل به ضجه‌ از زخم‌هایی کند که حاضر نیست به صورت واقعی حتی تا ته آنها پیش برود یا نام حقیقی آنها را بر زبان بیاورد. این منی است که فضا را پُر می‌کند اگر چه یگانه مورد تجلی‌اش خود راوی من نیست.»
پایان سومین دوره
در حاشیه‌ این جشن نمایشگاهی از پرتره‌های احمد شاملو دایر بود و شمار زیادی از چهره‌های ادبی هم حضور داشتند و شمس لنگرودی هم که نتوانسته بود به مراسم پایانی برسد پیامی مختصر ارسال کرد. احمد پوری بیانیه‌ هیأت داوران را خواند و سرانجام آیدا شاملو(سرکیسیان) تندیس و لوح تقدیر برگزیده سومین دوره جایزه شعر احمد شاملو را اهدا کرد. در بخشی از بیانیه هیأت داوران سومین جایزه شعر احمد شاملو، آمده است:«هیأت داوران با ابراز خرسندی از وجود مجموعه شعرهایی از شاعران نسل جوان در پی آن بوده‌اند تا حساسیت به جهان از درون حساسیت به زبان و ساختارهای گسترش دهنده معنی را در این مجموعه‌ها ردیابی کنند. از سوی دیگر کوشش داوران بر آن بوده که تنوع و رنگ‌آمیزی و گستردگی نظرات درباره شعر امروز را مد نظر داشته باشد.»

مکث
صلح با خویش و دیگری
حسن همایون شاعر
ادبیات، میدان نبرد نیست، جایی برای کری‌خوانی برنده و بازنده نیست. ادبیات جایی‌ است که آدم‌ها بهم برسند، با هم گپ بزنند، از رنج‌ها، شادی‌ها، سرخوشی‌ها، سرکوب‌‌ها و تنهایی‌ها، عشق‌ها و... ادبیات جایی برای رسیدن به صلح با خویش است و حضور دیگری برای یافتن دیگری. من به این امید می‌نویسم و خلق می‌کنم. من به آن‌چه نویسندگان هم‌نسل‌ام خلق می‌کنند، باور دارم و می‌دانم سرانجام از میان نسل ما هم آثار و متن‌هایی بر جای خواهد ماند که آیندگان برای شناخت این سال‌ها و روزگاری که از سر ما می‌گذرد، به آنها مراجعه خواهند کرد. مهم نیست چه کسی متنی خلاق، ماندگار و روایت‌ صادقانه‌ای از مردم ایران، در این روزگار به دست می‌دهد؛ اما قطعاً و حتماً مهم است هم‌نسل‌های من آثاری با این وصف خلق کنند و من هم به‌عنو

منبع: ایران