1396/5/31 ۰۸:۱۱
اه‌هاست كه نام موزه هنرهای معاصر تهران به خاطر نمایشگاهی از آثار گنجینه‌اش در اروپا هرازگاهی در صدر اخبار هنری قرار می‌گیرد، اما اسفندماه سال گذشته نمایشگاهی با عنوان «مسافران برلین و رم» در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد تا همین نمایشگاه بعدتر بهانه‌ای باشد برای ارسال این آثار برای موزه‌های برلین و رم. در همان روزها اما نمایشگاه عكسی از عكس‌های ژیلا دژم، نخستین عكاس موزه هنرهای معاصر تهران در برلین برگزار شد. دژم كه در روزهای افتتاحیه موزه هنرهای معاصر تهران به عنوان عكاس این موزه فعالیت می‌كرد از سومین شب افتتاحیه موزه عكاسی كرده بود. این عكس‌ها پس از ٤٠ سال این‌بار به بهانه نمایشگاه «مسافران برلین و رم» در برلین به نمایش درآمد. بهانه این گفت‌وگوی كوتاه همین نمایشگاه بود.
هنر زبان خودش را دارد حمید فرید: ماه‌هاست كه نام موزه هنرهای معاصر تهران به خاطر نمایشگاهی از آثار گنجینه‌اش در اروپا هرازگاهی در صدر اخبار هنری قرار می‌گیرد، اما اسفندماه سال گذشته نمایشگاهی با عنوان «مسافران برلین و رم» در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد تا همین نمایشگاه بعدتر بهانه‌ای باشد برای ارسال این آثار برای موزه‌های برلین و رم. در همان روزها اما نمایشگاه عكسی از عكس‌های ژیلا دژم، نخستین عكاس موزه هنرهای معاصر تهران در برلین برگزار شد. دژم كه در روزهای افتتاحیه موزه هنرهای معاصر تهران به عنوان عكاس این موزه فعالیت می‌كرد از سومین شب افتتاحیه موزه عكاسی كرده بود. این عكس‌ها پس از ٤٠ سال این‌بار به بهانه نمایشگاه «مسافران برلین و رم» در برلین به نمایش درآمد. بهانه این گفت‌وگوی كوتاه همین نمایشگاه بود.
همكاری شما با موزه هنرهای معاصر از كی شروع شد و چقدر ادامه داشت؟
من مسوول واحد عكاسی موزه بودم و این همكاری از مردادماه سال ٥٦ تا اردیبهشت ٨٤ ادامه داشت.
یعنی شما از زمان افتتاح موزه هنرهای معاصر با این موزه همكاری داشتید؟
بله، دقیق‌ترش اینكه پیش از افتتاح موزه، به عنوان عكاس در این مركز هنری بودم.
در مورد مراسم افتتاحیه موزه توضیح می‌دهید؟
این مراسم در سه شب متوالی برگزار شد؛ شب اول برای افراد درباری، كاركنان و میهمانان خاص بود. شب دوم مخصوص عده‌ای از هنرمندان داخلی و خارجی و میهمانان خاص و شب سوم افتتاحیه موزه، مخصوص عموم مردم و هنرمندان بود.
شما به عنوان عكاس در هر سه شب حضور داشتید؟
من، در شب اول به عنوان یكی از كاركنان موزه حضور داشتم و شب دوم نبودم. شب نخست عكاسان كانون عكاسان خبری ایران عكاسی می‌كردند چرا كه فقط این عكاسان مجوز عكاسی از مراسمی را داشتند كه شخص اول دربار در آن حضور داشت. تصاویر گرفته شده توسط من اما مربوط به شب سوم افتتاحیه است و همان‌طور كه گفتم بیشتر مربوط به عموم مردم و هنرمندان است.
یعنی به غیر از تصاویری كه شما تهیه كردید از دو شب دیگر این افتتاحیه هم تصاویری موجود است؟
تا جایی كه می‌دانم خیر. فقط تصاویر موجود از آن شب‌ها تصاویری است كه من گرفتم! نكته جالب این بود كه در مراسم شب اول كه مختص دربار بود گویا شاه بر حسب كنجكاوی دست خود را در حوض روغن هاروكوچی فرو می‌كند تا از صحت روغن (نفت سوخته) درون حوض مطمئن شود. در همان لحظه عكاسان مخصوصش از او عكس می‌گیرند و همین بهانه‌ای شد كه همه عكس‌هایی كه در شب اول افتتاحیه موزه توسط عكاسان كانون كه مجوز حضور در این مراسم را داشتند و در آرشیو كانون خبرنگاران عكاس وجود داشت شبانه حذف و امحا شود. كلا اجازه پخش داده نشده بود.
شاید دلیل اهمیت این تصاویر كه در نزد شماست همین موضوع باشد؟
بله، می‌توان گفت تنها همین تصاویر است كه از آن شب باقی مانده و این مجموعه از اول انقلاب نزد من بود و به كسی هم قرض داده نشد. در طول این مدت تنها به سفارش تلویزیون آرته فیلم مستندی از موزه توسط بهمن كیارستمی ساخته شد. فكر كنم سال ٨٥ یا ٨٦ بود كه این اتفاق افتاد و حالا دقیق به خاطر ندارم. ایشان تعدادی از این تصاویر را از من گرفته و در فیلم‌شان مورد استفاده قرار دادند ولی این تصاویر تا نمایشگاه برلین در سال ٢٠١٦ در جایی به نمایش گذاشته نشده بود.
در مورد حال و هوای شب افتتاحیه موزه توضیح بیشتری می‌دهید؟
برای من به عنوان یك هنرمند جالب بود كه در آن زمان ما پرفورمنس، هپنینگ و... داشتیم و مردم بیشتر از همین مبهوت بودند. می‌توان گفت بسیاری از مردم عادی كه آمده بودند ارتباط چندانی با كل برنامه‌های متنوع هنری آن شب برقرار نكردند و بیشتر مبهوت بودند، اما برخی برنامه‌ها كه برگرفته از فرهنگ ایرانی بود برای‌شان جذاب‌تر و قابل درك بود.
چه شد كه تصمیم به نمایش این عكس‌ها در آلمان گرفتید؟
ابتدا به بهانه برپایی نمایش آثار هنری موزه در اروپا (مسافران برلین و رم) قرار شد كه در كنار برگزاری آن از تصاویر گرفته شده من نیز كه مربوط به شب افتتاحیه موزه بود نمایشگاهی برپا شود، نمایشگاهی كه قرار بود با این رویداد هنری هم‌خوانی داشته باشد. من این نمایشگاه را با نیت هنری برگزار كردم. این موضوعی بود كه در زمان ساخت مستند موزه هم به آن توجه داشتم و عكس‌ها را صرفا جهت سابقه هنری كشورم در اختیار كارگردان آن مستند قرار دادم. من ترجیح می‌دادم عكس‌هایم به نمایش درآیند، آن هم به عنوان یك رویداد هنری و تاثیرگذار در هنر معاصر كشورم، چون ریشه بسیاری از رویدادهای هنری معاصر را در آنها می‌دیدم و می‌خواستم نسل جوان نیز از آن آگاه باشند و در نهایت این انقطاع تاریخی برداشته شود. بسیاری از رویدادهای هنری كه اكنون در جوامع پیشرفته روی می‌دهد را ما در آن زمان در موزه تجریه كردیم. همه هدف من از برپایی این نمایشگاه همین بود و قرار نبود تبلیغ سیستمی خاص را بكنم. من عكاس موزه هنرهای معاصر بودم و هنگام عكاسی در شب افتتاحیه هم سعی داشتم از جنبه‌های مختلف به این رویداد نگاه كنم و صرفا عكاسی خبری نكنم.
خود شما به افتتاح موزه هنرهای معاصر تهران چطور نگاه می‌كردید؟
واقع امر اینكه ما یك جامعه روشنفكر پیشرویی داشته و داریم. نقشی كه این موزه در ارتقای هنر ایران برای هنرمندان، دانشجویان و محققین داشت را نمی‌توان نادیده گرفت. شاید بتوان افتتاح موزه را نقطه عطفی در هنر معاصرمان دانست.
واكنش خاصی هم در خصوص برپایی نمایشگاه شما در آلمان وجود داشت؟
همیشه یكسری جناح‌ها در حال برداشت به سود خودشان هستند و خیلی‌ها تلاش كردند این نمایشگاه را به سلطنت‌طلب‌های خارج از ایران نسبت دهند كه با مخالفت با این موضوع گفتم كه هدف من هنر بوده است. با صحبت‌هایی كه در افتتاحیه و گزارش تصویری موزه كردم هدفم را تنها توجه به رویداد هنری و موزه هنرهای معاصر بیان كردم. در پاسخ خبرنگار یكی از شبكه‌های معتبر آلمانی كه سوال كرده بود نظرتان نسبت به دستور ترامپ برای جلوگیری از ورود ایرانیان چیست و در این شرایط وضعیت ارتباط هنرمندان را چگونه می‌بینید؟ گفتم در عصر حاضر هیچ نهاد و حكومتی قادر به قطع ارتباط هنری و فكری نخواهد بود و هنرمند در هر شرایطی می‌تواند ارتباط خود را برقرار سازد و نیاز به زبان خاصی ندارد. هنر زبان خودش را دارد كه مرز و بوم نمی‌شناسد.
صحبتی در خصوص موزه و فعالیت‌هایش دارید؟
این موزه نقش بسیار مهمی در هنر معاصر ایران داشته است، ولی اكنون بیشتر مجموعه‌داران خصوصی آثار معاصر را خریداری می‌كنند و در نتیجه بسیاری از مخاطبان هنر معاصر نمی‌توانند آثار را ببینند مگر كتابی چاپ شود یا اثری به فروش برسد. موزه‌ای كه معاصر باشد باید همچون آب رونده در جریان و پویا باشد، آثاری تبادل یا خریداری شود؛ چون استراتژی بنیانگذاری چنین موزه‌ای با موزه ایران باستان تفاوت دارد
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید