روشنفکران تروریست

1396/5/15 ۰۷:۲۸

شیخ فضل‌ا...نوری نامی است قریب و غریب. هم نام‌آشناست و هم ناآشنا. او که از علمای مورد‌اعتماد میرزای‌شیرازی در تهران بوده و درماجرای نهضت تحریم تنباکو نقش داشت و درباره ورود اجناس بیگانه به کشور اولین هشدارها و نامه‌ها را به میرزای‌شیرازی بزرگ مرجع شیعیان می‌نویسد و ایشان را متوجه تهدید اقتصادی غرب می‌کند، شخصیتی است که طی سالیان بعد از مشروطه بسیاری بر او خرده گرفته و به دلیل مخالفتش با بخشی از نیروهای مشروطه‌خواه او را طرفدار استبداد نامیده‌اند؛

چه کسی ترور آیت‌ا... بهبهانی را پیش‌بینی کرد؟

 جعفر حسن‌خانی: شیخ فضل‌ا...نوری نامی است قریب و غریب. هم نام‌آشناست و هم ناآشنا. او که از علمای مورد‌اعتماد میرزای‌شیرازی در تهران بوده و درماجرای نهضت تحریم تنباکو نقش داشت و درباره ورود اجناس بیگانه به کشور اولین هشدارها و نامه‌ها را به میرزای‌شیرازی بزرگ مرجع شیعیان می‌نویسد و ایشان را متوجه تهدید اقتصادی غرب می‌کند، شخصیتی است که طی سالیان بعد از مشروطه بسیاری بر او خرده گرفته و به دلیل مخالفتش با بخشی از نیروهای مشروطه‌خواه او را طرفدار استبداد نامیده‌اند؛ اما او خود هیچ‌گاه این اتهامات را نپذیرفت و نوک پیکان انتقادات خود را متوجه روشنفکرانی کرد که به دنبال این بودند که از نوک‌پا تا فرق سر و حتی زبان ایرانی را غربی کنند تا شاید پیشرفتی حاصل شود.

شیخ شهید شخصیتی با مجموعه‌ای از ویژگی‌ها بوده که ازجمله آن ویژگی‌ها دور‌اندیشی اوست. او در دوران حیات خود سخنانی را به زبان رانده که بعدها محقق شده است.

ازجمله این موارد می‌توان به پیش‌بینی و دور‌اندیشی او درباره محدودیت‌های برگزاری مناسک دینی در چند دهه بعد از مشروطه در دوران رضاشاه پهلوی اشاره کرد. شیخ فضل‌ا...درباره اینکه چرا با مشروطه با خوانش روشنفکری مخالفت داشته و چرا یک‌تنه در برابر جریان روشنفکری ایستاده و مارپیچ سکوت را شکسته، پاسخ‌هایی می‌دهد که بعدها در تاریخ نقل شده است. ازجمله این نقل‌ها، نقل‌قول سیدفخرالدین جزایری است. او قبل از شهادت شیخ فضل‌ا...نوری از ایشان نقل می‌کند: «پدرم به من گفت برو ببین که حال شیخ چطور است (موقعی که مجاهدان تهران را فتح کرده بودند و خطر، شیخ را تهدید می‌کرد) من فکر کردم شیخ حتما به سفارتخانه‌های خارجی پناه برده یا گریخته است. وقتی به خانه‌اش رسیدم، دیدم در باز است. وارد شدم. شیخ را دیدم که با چند نفر نشسته است. مرا که دید، به شوخی گفت: «لوله هنگ دانه‌ای چند است»؟! یعنی سوراخ موش‌ها چند است؟ سپس خندید و گفت: «همه ترسیدند و توی سوراخ موش رفتند». یکی از حضار به شیخ گفت: «آقا شما که می‌دانستید با مخالفت نتیجه‌ای نمی‌گیرید، چرا مخالفت کردید؟ از اول هم معلوم بود که از پس اینها بر نمی‌آیید.» شیخ گفت: «تا اگر صدسال بعد از این بعضی از مسلمانان به قعر زیرزمین و داخل سرداب‌ها رفتند و در آنجا با کمال ترس درد‌دل کردند و گفتند صد سال قبل عده‌ای دست به دست هم دادند و ریشه اسلام را کندند، لااقل یک نفر هم بگوید که در میان آن عده یک آخوند طبرسی و یارانش بودند که مخالفت کردند!»

از دیگر دوراندیشی‌ها و پیش‌بینی‌های شیخ شهید در مواجهه با آیت‌ا...بهبهانی اتفاق افتاده است. زمانی که آیت‌ا...شهید شیخ‌فضل‌ا...نوری در اعتراض به عملکرد برخی مجلسیان سکولار درباره نحوه تدوین قانون اساسی و انتشار برخی مطالب در نشریات و برخی عملکردها به امامزاده عبدالعظیم شهرری می‌رود و متحصن می‌شود. آیت‌ا...سیدعبدا...بهبهانی به همراه آیت‌ا...سیدمحمد طباطبایی از طرف مجلس مامور گفت‌وگو با شیخ دوراندیش می‌شوند تا شاید بتوانند تحصن وی را خاتمه دهند. آیت‌ا...سیدعبدا...بهبهانی بعد از گفت‌وگوی تفصیلی و با ناامیدی از متقاعد کردن شیخ به ترک تحصن، خطاب به شیخ می‌گوید: «آقا بیایید به تهران برویم، آنها شما را می‌کشند.»

آیت‌ا...شهید با اتکا به بینش ژرف خود به آیت‌ا...بهبهانی پاسخ می‌دهد: «اگر من را بکشند شما را نیز می‌کشند.» این پیش‌بینی در کمتر از یک‌سال محقق شد. شیخ شهید در گرمای مردادماه در 13 رجب روز ولادت امام علی (ع) به سال 1327 در تهران توسط جریان روشنفکران تروریست به دار آویخته می‌شود و به شهادت می‌رسد و آیت‌ا...بهبهانی یک‌سال پس از این ماجرا در نهم رجب سال 1328 ه.ق مطابق پیش‌بینی شیخ شهید با گلوله همان روشنفکران تروریست به شهادت می‌رسد.  گفتنی است مهم‌ترین متهم ترور آیت‌ا...بهبهانی حسن تقی‌زاده بوده است. حسن تقی‌زاده از نسل اول روشنفکرانی است که تلاش کردند مدرنیزاسیون در ایران را با طنین صدای کشیده شدن چهارپایه از زیر چوبه دار و صفیر گلوله شلیک شده از اسلحه به پیش ببرند.

منبع: فرهیختگان