شکرگزاری با رقص محلی به شیوه مردم بلوچ

1396/5/11 ۱۰:۱۶

باد که می‌وزد، خوشه‌های گندم را با خودش می‌برد و می‌آورد. مردم سیستان و بلوچستان بعد از برداشت گندم، یک‌بار دیگر از کاشت گرفته تا وزش باد روی خوشه‌های گندم و برداشت محصول را با حرکاتی آئینی اجرا می‌کنند، حرکاتی که نماد شکرگزاری است.

باد که می‌وزد، خوشه‌های گندم را با خودش می‌برد و می‌آورد. مردم سیستان و بلوچستان بعد از برداشت گندم، یک‌بار دیگر از کاشت گرفته تا وزش باد روی خوشه‌های گندم و برداشت محصول را با حرکاتی آئینی اجرا می‌کنند، حرکاتی که نماد شکرگزاری است.

حرکات آئینی و سنتی «رقص گندم» یا «سه چاپی» بلوچستان قدمتی طولانی دارد و یکی از آئین‌های باقی‌مانده از نیاکان مردم سیستان و بلوچستان است که سینه به سینه منتقل شده است. این حرکات نمادی از شکرگزاری مردم منطقه بلوچستان در زمان کاشت و برداشت گندم است که همچنان هم طرفدار دارد و اجرا می‌شود.

مهران ریگی - سرپرست گروه سه چاپی لادیز آوای بلوچستان - درباره این حرکات آئینی اظهار کرد: «رقص گندم» قدمتی طولانی در سیستان و بلوچستان دارد و از اجداد ما باقی مانده است و همچنان هم اجرا می‌شود. این حرکات آئینی شامل چند مرحله کاشت، داشت و برداشت است که در ۱۳ مرحله انجام می‌شود.

او ادامه داد: این حرکات آئینی همچنان در مراسم عروسی روستای لادیز انجام می‌شود. ما نیز این حرکات را از پدران و در مراسم عروسی و جشن‌هایی که بعد از برداشت محصول گندم برگزار می‌شد، یاد گرفته‌ایم.

ریگی با بیان این‌که مدتی، این حرکات آئینی اجرا نمی‌شد، افزود: در حال حاضر این حرکات دوباره رونق گرفته است. گروه «سه چاپی لادیز آوای بلوچستان» نیز حدود دو سال است که تشکیل شده و با وجود کم و کاستی‌هایی که دارد تا کنون چهار بار در جشنواره‌های مختلف مقام آورده است.

سرپرست گروه «سه چاپی لادیز آوای بلوچستان» درباره اعضای گروهش توضیح داد: همه اعضای گروه ما، فامیل هستند و همه با هم خواهرزاده و برادرزاده هستیم، به عبارتی یک کار قومی را انجام می‌دهیم. فقط نوازنده‌های گروه، از شهرستان خاش و میرجاوه به ما ملحق می‌شوند. به‌دلیل مشغله کاری حدود دوماه می‌شود که هیچ تمرینی نداشته‌ایم. من خودم مغازه‌دار هستم و برخی اعضای گروه هم کشاورزی می‌کنند. در واقع، ما در کنار کار اصلی، این گروه هنری را راه‌اندازی کرده‌ایم تا بتوانیم به حفظ فرهنگ مردم بلوچ کمک کنیم.

او با بیان این‌که گروه‌شان کمبودهایی دارد، گفت: ما هنوز نتوانسته‌ایم سُرنای مخصوص رقص تهیه کنیم. همچنین به‌دلیل کمبود بودجه هنوز نتوانسته‌ایم یک مدل کفش‌ برای اعضای گروه بخریم. با آن‌که برنامه‌های زیادی را در مدت دو سال در استان اجرا کرده‌ایم و حدود دو سال است که مدارک‌مان را به اداره فرهنگ و ارشاد سیستان و بلوچستان داده‌ایم، اما هنوز ما را بیمه نکرده‌اند.

ریگی همچنین درباره لباس‌هایی محلی که اعضای گروه بر تن دارند، بیان کرد: این لباس‌، خاص منطقه لادیز است که از هفت متر پارچه دوخته شده و همراه آن، جلیقه‌ای را که به زبان محلی به آن «باسکت» می‌گوییم، می‌پوشیم. «فاج» نیز پارچه‌ای است که آن را به سر می‌بندیم.

سرپرست گروه «سه چاپی لادیز آوای بلوچستان» درباره این‌که برای انتقال این آئین به نسل جدید، برنامه آموزشی هم دارند؟ گفت: کلاسی نداریم که بخواهیم این آئین را به نسل جدید منتقل کنیم؛ اما در کل، من مشکلی برای آموزش دادن ندارم و اگر جایی به ما بدهند، از این کار استقبال می‌کنم. در گروه ما، کودکان ۷ تا ۸ سال هم فعالیت می‌کنند. در مراسم عروسی‌، بزرگ و کوچک همه با هم به‌صورت یک گروه ۵۰ تا ۶۰ نفره این حرکات را انجام می‌دهند.

او با بیان این‌که بارها پیش آمده در اجرای این حرکات، عضلات بدن دچار گرفتگی شده است، اضافه کرد: باید برای اجرا، خوب تمرین کنیم تا دست و پا دچار گرفتگی عضلات نشود. معمولا گروه ما، در یک ماه، دو تا سه بار تمرین دارد؛ اما گاهی هم پیش می‌آید که به‌دلیل مشغله کاری حدود دو ماه تمرین نداشته‌ایم. گاهی در یک ماه، شش برنامه اجرا می‌کنیم. اگر وقت بیشتری برای تمرین بگذاریم، قطعا اجرای بهتری خواهیم داشت، زیرا در بخشی از اجرا، حرکات دست و پا تندتر است.

ریگی که متولد سال ۱۳۶۰ است، گفت: از شهرستان میرجاوه تا لادیز ۱۵ کیلومتر فاصله است. روستای لادیز مناطق بسیار دیدنی از جمله آبشار و غار دارد.

در فیلم زیر، چند مرحله از حرکات آئینی برداشت و شکرگزاری گندم از جمله مراحل یک چاپی، دو چاپی، سه چاپی، دست به کمر، دست به گردن و رفع خستگی اجرا می‌شود. همان‌طور که باد گندم را به هر طرف خم می‌کند، اعضای گروه نیز با حرکت‌ دست‌ها از راست به چپ این عمل را انجام می‌دهند، همچنین حرکت پاها برگرفته از طبیعت منطقه است.

منبع: ایسنا