1396/4/13 ۰۸:۵۲
امروز سهشنبه سیزدهم تیر ماه در خانه فرهنگ ایران در پاریس، جایزه بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی به ایرانشناس برجسته فرانسوی، «ژیلبر لازار»، اهدا میشود. پژوهشهای لازار درباره دستور زبان فرانسوی، شکلگیری زبان فارسی و کهنترین آثار برجسته نثر فارسی برای محققان و استادان زبان فارسی آشناست.
به شوق اهدای جایزه بنیاد موقوفات افشار به «ژیلبر لازار»
امروز سهشنبه سیزدهم تیر ماه در خانه فرهنگ ایران در پاریس، جایزه بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی به ایرانشناس برجسته فرانسوی، «ژیلبر لازار»، اهدا میشود. پژوهشهای لازار درباره دستور زبان فرانسوی، شکلگیری زبان فارسی و کهنترین آثار برجسته نثر فارسی برای محققان و استادان زبان فارسی آشناست. مهستی بحرینی برخی از آثار او را به فارسی ترجمه کرده که به همت انتشارات هرمس انتشار یافته است. با آثار او از سه دهه گذشته آشنا بودم تا اینکه در بهار ۱۳۸۰ در فرصت کوتاهی که لازار در ایران حضور داشت، دیدار و گفتوگویی با او داشتیم که در این دیدار مرحوم دکتر هرمز میلانیان، دکتر هوشنگ رهنما و دکتر مهستی بحرینی حضور داشتند و بحث خوبی در باب زندگی و آثار او داشتیم که در نشریه کتاب ماه ادبیات و فلسفه منتشر شد. آشنایی ژیلبر لازار با زبان و ادبیات فارسی از کلاس هانری ماسه در مدرسه زبانهای شرقی آغاز شد و در این کلاس بود که لازار مجذوب زبان فارسی شد و آهنگ این زبان در دل او نشست. در آن موقع که همزمان با جنگ جهانی دوم و اشغال فرانسه بود بیش از دو سال نتوانست در کلاسهای ماسه شرکت کند و در ۱۹۴۳ به نهضت مقاومت فرانسه پیوست. بعد از پایان جنگ، دوباره تحصیل در رشته زبان فارسی را ادامه داد.
در اواخر ۱۹۴۸ به ایران آمد و در کلاس استادان دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، بدیع الزمان فروزانفر، عباس اقبال، جلال همایی، ذبیحالله صفا، مجتبی مینوی، محمد معین و پرویز ناتلخانلری حاضر میشد و با دکتر خانلری آشنایی نزدیکتری پیدا کرد. همچنین با صادق هدایت آشنا شد. در دهه پنجاه میلادی، دستور زبان فارسی معاصر را نوشت. رساله دکتری او «زبان کهنترین آثار برجسته نثر فارسی» بود که در اوایل سالهای شصت میلادی منتشر شد و جایزه آکادمی فرانسه را به دست آورد.
کتاب دستور زبان فارسی معاصر لازار نخستین دستوری است که زبان زنده گفتاری و نوشتاری فارسی معاصر را مطرح کرده است و هنوز هم از این نظر معتبر است و نکاتی در آن دیده میشود که نمودار توجه به دقایق و ظرایفی از کارکرد و کاربرد زبان فارسی است که کمتر کسی به آن اشاره کرده است. این کتاب کمنظیر و بسیار مفید است برای کسی که فارسی را بهعنوان زبان بیگانه میآموزد و همچنین برای فارسیزبانانی که مشتاق شناخت عمیقتر ساختار زبان مادری خود هستند که درست به این دلیل که فارسی زبان مادریشان است به بعضی از نکات دستوری بسیار مهم آنکه برایشان عادی و بدیهی مینماید، توجه نکردهاند.
بیتردید، ژیلبر لازار هماکنون در ۹۷ سالگی، پیشکسوت زبان و ادب فارسی در اروپا و فرانسه است. شاید بتوان گفت کمتر ایرانشناسِ زندهای در جهان داریم که دورههایی را که لازار دیده و استادانی را که درک کرده است دیده باشد. دیگر اثر مهم لازار کتاب «زبان کهنترین آثار برجسته نثر فارسی» است که در ۱۹۶۳ به چاپ رسید. در این کتاب تمامی دادههای معتبر از نثر قدیم فارسی جمعآوری شده و تجزیه و تحلیل آواشناختی و دستوری و احیاناً واژگانی این دادهها یعنی شواهد و مثالهای هفتاد اثر کهن نثر فارسی در آن آمده است. با توجه به اینکه در این کتاب نثر فارسی در سه قرن اول پیدایش آن بررسی شده، پایه و بنیادی است برای مقایسه با ساختار این زبان در دورههای بعد تحولش و سرانجام با فارسی کنونی، طوری که بتوان تحول تاریخی و درزمانی آن را ترسیم کرد. کتاب دیگر لازار «اشعار پراکنده نخستین شاعران فارسیزبان» است که مجموعه اشعاری است از آغاز شعر فارسی تا رودکی. حتی شاعرانی را معرفی کرده که فقط دو بیت از آنها به جا مانده است.
البته لازار چند اثر از صادق هدایت مانند سه قطره خون و... را نیز به فرانسوی ترجمه کرده است.
لازار صد و یک رباعی خیام را به فرانسوی ترجمه کرد که چندین سال پیش در فرانسه به صورت دوزبانه منتشر شد و انتشارات هرمس هم مجدداً در ایران این اثر را منتشر کرد. کار دیگر لازار انتشار فرهنگ فارسی ـ فرانسه است و کسانی که از فارسی به فرانسه یا از فرانسه به فارسی ترجمه میکنند، میتوانند از این فرهنگ بهخوبی بهره ببرند. ویژگی اصلی این فرهنگ آن است که زیر هر مدخل اصطلاحات رایجی را که لغت مدخل در آنها به کار رفته، همراه با معادلهای پذیرفتنی آن در فرانسه به دست میدهد.
امروزه در فرانسه، تا آنجا که به دستور و بررسی زبانشناختی فارسی مربوط میشود، غیر از ژیلبر لازار کسی را نمیشناسیم. آیا در آینده میتوانیم ایرانشناسانی همچون لازار را در فرانسه ببینیم یا شرایطی که لازار در آن بالید و استادانی که درک کرد استثنایی است. مسئولان علمی و فرهنگی کشور، بنیادهای ایرانشناسی و سعدی، گروههای زبان و ادبیات فارسی دانشگاهها، وضعیت ایرانشناسی و زبان و ادب فارسی را در ایران و جهان دریابید. اندکی تأمل و حمایت بیشتر.
منبع: روزنامه ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید