معرفی کتاب: زبان‌شناسی

1387/2/22 ۰۴:۳۰

زبان مانند قطعه يخ شناوري است.بخشي از آن يعني ايجاد سخن در دستگاه گفتار، اشارات ملازم آن، گذر صوت در هوا و برخورد آن با گوش در معرض مشاهده و ديد مستقيم ماست

«زبان مانند قطعه يخ شناوري است.بخشي از آن يعني ايجاد سخن در دستگاه گفتار، اشارات ملازم آن، گذر صوت در هوا و برخورد آن با گوش در معرض مشاهده و ديد مستقيم ماست؛ اما بخش وسيع‌تر آن، يعني تشكيل سخن در مغز گوينده و ادراك آن به وسيله شنونده و همبستگي علائم زباني با تجربه از نظر ما پنهان است و فقط با تعمق مي‌توان به كنه آن پي برد.»
متن بالا چند سطوري است از مقاله «زبان و انسان» از كتاب «زبان‌شناسي». اين كتاب مشتمل بر 10 مقاله با عناوين مختلف، گزيده‌اي است از فصلنامه «فرهنگ و زندگي» از جمله نشرياتي كه پيش از پيروزي انقلاب اسلامي از سوي دبيرخانه شوراي عالي فرهنگ و هنر با هدف جست‌وجوي راه‌ها و شيوه‌هايي كه جامعه را هر چه بيشتر با جهان پيرامون خويش آشنا مي‌كند منتشر شده است.
اولين شماره اين نشريه در دي ماه 1348 منتشر شد و تا سال 1356، 26 شماره از آن با ده‌ها مقاله در موضوعات گوناگون از نويسندگان و انديشمندان ايراني و خارجي انتشار يافت.
مقاله اول كه نوشته «هرمز ميلانيان» است به زبان‌شناسي و تعريف آن مي‌پردازد. مولف پس از برشمردن ويژگي‌هاي زبان به ارائه تعاريف مختصري از ديدگاه «فردينان سوسور» زبان‌شناس سوئيسي و بنيان‌گذار زبان‌شناسي جديد مي‌پردازد و پس از نقد‌و‌بررسي اجمالي آن به سراغ نظريات آندره مارتينه زبان‌شناس فرانسوي مي‌رود.
مقاله بعدي با عنوان «درست و غلط از ديدگاه زبان‌شناسي» باز هم به قلم هرمز ميلانيان است. در اين مقاله نويسنده تعريف «علمي بودن» زبان‌شناسي را كاري دشوار مي‌داند كه حتي برخورد با اين مسئله در هر دوره به نحوي متفاوت جلوه‌گر مي‌شود. بخش عمده‌ اين مقاله به درست و غلط برشمردن معيارهاي آن از ديدگاه زبان‌شناسي اختصاص دارد.
«اجزاي اوليه زبان» عنوان گفت‌وگويي است با «ژرژ مونن» كه رضا سيد حسيني مترجم آن است. در اين مقاله به اقبال متفكران رشته‌هاي مختلفي مثل مردم‌شناسي،روانكاري، فلسفه و نقد ادبي به زبان‌شناسي توجه شده است. اين كه مردم عادي با زبان‌شناسي بيشتر از متخصصان علوم ديگر آشنا شده‌اند تا متخصصان زبان‌شناسي، خلأيي را براي اعضاي مجله راليته ايجاد كرده است. آنها از ژرژ مونن مي‌پرسند چه عقيده‌اي درباره باب
روز شدن زبان‌شناسي دارد؟
آيا اين علم براي ما چيز مهمي را به ارمغان مي‌آورد؟ آيا مونن به عنوان يك زبان‌شناس با استفاده‌اي كه از روش علمي‌شان در ساير شاخه‌هاي علوم انساني به عمل آمده موافق است يا خير؟!
«فرهنگ و زبان» عنوان گفت‌وگوي ديگري است كه ژرژ شاربونيه با كلودي استروس انجام داده است و در سه ماه آخر سال 1952 از راديو-تلويزيون فرانسه پخش شد و حسين معصومي فراهاني آن را ترجمه كرده است.
مقاله «زبان و تنهايي انسان» به قلم ابوالحسن نجفي است كه زبان و جامعه را
2 پديده‌ جدايي‌ناپذير مي‌داند:«انسان سخن مي‌گويد چون در جامعه زندگي مي‌كند و در جامعه زندگي مي‌كند چون سخن مي‌گويد.» به عبارت ديگر، حيوان اجتماعي و حيوان ناطق هر دو از اين ديدگاه تعريفي واحد از انسان است.
«زبان و فكر» فصلي از كتاب «زبان در جهان نو» از سيمون پوتر است كه فريدون سالك و نادر ابراهيمي آن را ترجمه كرده‌اند.
«زبان فارسي و گونه‌هاي مختلف آن» مقاله‌اي است از علي اشرف صادقي كه در آن به دشوار بودن تعريف «زبان فارسي» مي‌پردازد. ولي كليات مطالعات به عمل آمده در خصوص زبان فارسي را داراي جنبه فقه اللغه و ريشه‌شناسي مي‌داند در حالي كه به نظر وي زبان فارسي مردم كه مهم‌ترين صورت زبان فارسي است كمتر مورد توجه قرار گرفته است. وي مي‌كوشد در اين مقاله تعريفي از آن به دست دهد و خطوط كلي برنامه مطالعه زبان فارسي را مشخص كند.
چاپ اول اين كتاب در سال 1381 و چاپ سوم آن در سال 1386است.




منبع: همشهری