1395/11/4 ۰۸:۵۳
اهمیت منطقه حاشیه جنوب شرقی بیابان لوت - که از کهن‌ترین تمدن‌های بشری و از خاستگاه‌های شهرنشینی است - از آن رو است که واجد محوطه‌های باستانی شاخصی همچون شهداد، شهر سوخته، تل ابلیس و... است که هر یک دارای اهمیت باستان شناختی خاص خود هستند. «شهداد» را ابتدا علی حاکمی از سال 1347 و سپس، میرعابدین کابلی مورد بررسی و کاوش قرار دادند.
درباره تمدن پیش از تاریخ حاشیه بیابان لوت
کوروش محمدخانی: اهمیت منطقه حاشیه جنوب شرقی بیابان لوت - که از کهن‌ترین تمدن‌های بشری و از خاستگاه‌های شهرنشینی است - از آن رو است که واجد محوطه‌های باستانی شاخصی همچون شهداد، شهر سوخته، تل ابلیس و... است که هر یک دارای اهمیت باستان شناختی خاص خود هستند. «شهداد» را ابتدا علی حاکمی از سال 1347 و سپس، میرعابدین کابلی مورد بررسی و کاوش قرار دادند. «شهر سوخته» در سیستان که متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد - یعنی عصر مفرغ - است، از سال 1346 توسط ایزمئو ایتالیا به سرپرستی مارتیسو توزی مورد کاوش قرار گرفت و پس از انقلاب هم تاکنون توسط سید منصور سیدسجادی ادامه پیدا کرده است. البته در این منطقه، محوطه‌های مهم دیگری هم مانند تل ابلیس و در قسمت جنوبی‌تر تپه یحیی و ارگ‌های خشتی بم و راین و محوطه‌های جدیدتر کشف شده‌ای همچون گسل افراز، خواجه عسکر و... نیز وجود دارد که هر کدام اهمیت ویژه‌ای در باستان شناسی ایران دارند. گسل افراز محوطه‌ای 100 هکتاری متعلق به روزگار هخامنشیان است که پس از زلزله بم در سال 1382 – به همراه محوطه قلعه خرگوشان -، از سوی زنده یاد شهریار عدل کشف و بررسی آنها از جانب محمدتقی عطایی و شهرام زارع به انجام رسید. افزون بر این، نباید گورستان هزاره سومیِ خواجه عسگرِ بم و محوطه تپه یحیی که در آن هم لمبرگ کارلوفسکی؛ باستان شناس امریکایی فعالیت کرد را از یاد ببریم. در دوره اسلامی هم که دو ارگ بم و راین را در این منطقه می‌توان سراغ گرفت. اما مشخصاً دوره پیش از تاریخ در حاشیه بیابان لوت، شهداد، تل ابلیس و شهر سوخته از هزاره‌های چهارم و سوم پیش از میلاد را باید دارنده غنی‌ترین آثار تمدنی جنوب شرق فلات ایران قلمداد کرد که نشان می‌دهد آب و هوا در دوره پیش از تاریخ، متفاوت بوده و قابلیت زیست داشته است. بر این اساس، شاخصه‌هایی که دریاچه‌های هامون در شرق بیابان لوت و جازموریان در بخش جنوبی آن داشته‌اند سبب ساز تعادل اقلیمی در دوران پیش از تاریخ شده‌اند. به لحاظ تجاری، شهر سوخته در هزاره سوم در حاشیه جنوب شرقی لوت از اهمیت خاصی برخوردار بوده است و طبق شواهد باستان شناسی، با دره سند و آسیای مرکزی مراوده خاصی داشته‌اند. اما خاصه شهداد را باید یکی از غنی‌ترین تمدن‌های جنوب شرقی بیابان لوت در هزاره چهارم و سوم پیش از میلاد دانست که به مانند شهر سوخته، وسعت 150 هکتاری نداشته و طبعاً آثار باستان شناسانه کمتری از آن یافت شده اما همان مکشوفه‌ها هم از غنای بالای آن منطقه روایت دارد که افزون بر آثار معماری و همچنین ظروف سنگی با نقوش متنوع مانند نبرد انسان با جانوران اساطیری و نقش مایه‌های هندسی، جانوری و گیاهی، باید از کهن‌ترین درفش (پرچم) تاریخ بشر و پیکره گِلی نیم‌تنه مردی برهنه با دستان جمع شده روی سینه و در حال نیایش نام برد. نمایشگاه «فرهنگ‌های پیش از تاریخ حاشیه بیابان لوت»، به مناسبت ثبت بیابان لوت در فهرست میراث جهانی یونسکو، که 14 دی در موزه ملی ایران واقع در ابتدای خیابان سی تیر گشایش یافت، تا شنبه 23 بهمن از ساعت 9 صبح تا 18 پذیرای علاقه مندان است.
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید