آیینی برای شناسایی و قدردانی از حامیان نسخ خطی

1395/10/25 ۰۸:۱۴

پانزدهمین دوره آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی در حالی یکشنبه 26 دی برگزار می‌شود که متولیان مرکز اسناد و کتابخانه ملی نگرانی بسیاری از شرایط نگهداری آن دسته از نسخ خطی کهنی دارند که در تملک شخصی افراد و خانواده‌ها هستند؛ نسخی که بخشی از هویت و سرمایه ملی ما ایرانیان به شمار می‌آید و بیم آسیب دیدن و حتی قاچاق آنها می‌رود.

مریم شهبازی: پانزدهمین دوره آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی در حالی یکشنبه 26 دی برگزار می‌شود که متولیان مرکز اسناد و کتابخانه ملی نگرانی بسیاری از شرایط نگهداری آن دسته از نسخ خطی کهنی دارند که در تملک شخصی افراد و خانواده‌ها هستند؛ نسخی که بخشی از هویت و سرمایه ملی ما ایرانیان به شمار می‌آید و بیم آسیب دیدن و حتی قاچاق آنها می‌رود.
گذشت چهار روز از انتشار خبر درگذشت سردار سازندگی برای آنکه مردم از شوک این واقعه ناگهانی درآیند هم انگار کافی نبوده، آنچنان که هر یک از سخنرانان نشست رسانه‌ای این آیین که ظهر دیروز برگزار شد، قبل از آغاز هر صحبتی درباره نحوه برگزاری مراسم بزرگداشت مذکور، از هاشمی رفسنجانی گفتند و یادی از خدمات او برای حفظ نسخ خطی کردند. غلامرضا امیرخانی معاون کتابخانه ملی ایران ،حفظ نسخ خطی را وظیفه کتابخانه‌های بزرگ کشور دانست و گفت: «این مسأله از چنان اهمیتی برخوردار است که باید فکری اساسی برای حفظ نسخ خطی از خطر نابودی و از سویی قاچاق آنها به خارج از کشور اندیشید.» البته وی تأکید کرد که هر یک از نسخی که در اختیار اشخاص قرار دارد به خود آنان تعلق دارد اما نباید اجازه داد که این سرمایه‌های ملی از کشور خارج شوند. امیر خانی ابراز تأسف کرد که برخی از نسخ خطی کهن شیعی با قیمت‌های بسیار بالایی خریداری شده، از کشور خارج  و نابود شده‌اند.
به گفته معاون کتابخانه ملی ،نسخ مذکور در زمره قدیمی‌ترین نسخ خطی شیعی بوده‌اند که هیچ اطلاعی از سرنوشت آنها نیست و احتمال اینکه معدوم شده باشند بسیار است. وی در این باره ادامه داد: «فراتر از بحث تلاش کتابخانه‌های بزرگ کشور حتی مجلس هم باید بودجه‌ای در نظر گیرد تا ضمن حفظ مالکیت شخصی این نسخ از نابود شدن آنها جلوگیری کند. اگر تلاشی در این زمینه انجام نشود آیندگان هیچگاه ما را برای از میان رفتن این گنجینه‌ها نخواهند بخشید.»
امیرخانی در مورد چگونگی برگزاری این دوره از بزرگداشت حامیان نسخ خطی هم گفت: «همچون 14 دوره قبل قدردانی از یکی از چهره‌های برتر در زمینه حفظ نسخ خطی را خواهیم داشت. امسال از استاد نجیب مایل هروی، نویسنده، محقق و پژوهشگری یاد می‌شود که متولد هرات و اهل کشور افغانستان است.» انتخاب مایل هروی را می‌توان گامی در جهت برگزاری منطقه‌ای این مراسم بزرگداشت دانست؛ مراسمی که تا پیش از این و در دوره‌های قبل به صورت داخلی برگزار می‌شد. البته از امسال با تغییر در آیین نامه این بزرگداشت قرار شده که برگزاری‌اش شکل منظم‌تری به خود بگیرد و از این به بعد شاهد برپایی دوسالانه آن خواهیم بود. ضمن قرائت دوباره بیانیه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی برای چهاردهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی، نجفقلی حبیبی، دبیر علمی این همایش نیز از وی به‌عنوان نویسنده‌ای بزرگ یاد کرد که علاقه خاصی به نسخ خطی و از سویی کتابخانه‌ها داشته است.
وی ادامه داد: «جامعه باید قدر افرادی را که برای نگهداری نسخ خطی تلاش می‌کنند بداند، از همین رو مراسم گرامیداشت نسخ خطی برگزار می‌شود تا به این بهانه هم کارشناسان مذکور شناسایی شوند و هم اینکه از آنان تجلیل شود.»
به گفته حبیبی این گرامیداشت در هشت محور «فهرست نویسی»، «چاپ عکس»، «گروه دین»، «گروه فلسفه»، «ادبیات»، «تاریخ»، «اسناد» و «علوم و فنون» برگزار می‌شود. در برخی از این محور برگزیده و در برخی هم شایسته قدردانی خواهیم داشت. احسان‌الله شکراللهی، مدیر بخش نسخ خطی کتابخانه ملی هم به نقل از عبدالحسین حائری دو خاطره از آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و نگاه وی به ضرورت حفظ نسخ خطی در آستانه انقلاب ذکر کرد و گفت: «راه‌اندازی این همایش، نهضت و تلاشی در جهت حفظ نسخ خطی به شمار می‌آید و از همین رو امسال شکل برگزاری‌اش از ملی به منطقه‌ای ارتقا پیدا کرد.»
شکراللهی تلاش برای احیای علوم کهن از طریق حفظ نسخ خطی و مطالعه  آنها را راهی برای اطلاع از پیشینه تاریخی، علمی و هنری کشورمان عنوان کرد. علی اوجبی، دبیر اجرایی مراسم مذکور با ارائه آمار و ارقامی از جزئیات برگزاری این آیین گرامیداشت گفت: «بازنویسی و آسیب شناسی آیین نامه برگزاری بزرگداشت حامیان نسخ خطی اتفاق بسیار مهمی است که در این دوره شاهد آن خواهیم بود.» به گفته اوجبی در این دوره از تعداد افراد برگزیده کاسته شده تا به این وسیله کیفیت داوری و بررسی‌ها بالاتر برود. آنچنان که 30 داور از بخش‌های مختلف در این دوره همکاری داشته‌اند؛ گرامیداشتی که بخشی از آن از طریق اعلام فراخوان و بخشی هم از طریق بررسی‌های دبیرخانه انجام شده است. این دوره مراسم گرامیداشت حامیان نسخ خطی با نام استاد سید عبدالله انوار نامگذاری شده که یکشنبه، بیست و ششم دی ماه ساعت 15 در مرکز همایش‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار می‌شود.

منبع: ایران