محمدجعفر ياحقي: زبان فارسي متولي ندارد

1386/10/25 ۰۳:۳۰

محمدجعفر ياحقي گفت: ‌زبان فارسي متولي ندارد.

محمدجعفر ياحقي گفت: ‌زبان فارسي متولي ندارد.
عضو هيأت علمي دانشگاه فردوسي مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در خراسان، افزود: کسي زبان فارسي را نمي‌شناسد و براي شناخت آن، سرمايه‌گذاري انجام نمي‌دهد و هيچ حساسيتي نسبت به اين زبان در جامعه ايجاد نشده است.
او با بيان اين‌که خطراتي که زبان فارسي را تهديد مي‌کنند، بيش‌تر داخلي هستند، تا خارجي، اظهار كرد: به هر حال، ما در برابر مسائل و حوادث جهاني قرار داريم و احتمال اين‌که نفوذي از فرهنگ جهاني در زبان فارسي باشد، وجود دارد؛ ‌اما من خيلي نگران اين مسأله نيستم؛ ‌يعني آمدن چند لغت و تعبير از زبان خارجي در صورتي که بنيان‌هاي کار در زبان فارسي محکم باشد، اصلا خطري ندارد.
ياحقي تصريح کرد: اگر بخواهيم تمام همت‌مان را بر بيرون کردن تمامي لغات بيگانه بگماريم، اما خود به زبان فارسي بي‌توجه باشيم، هيچ ثمري نخواهد داشت؛ درواقع گاهي دوستان نادان از دشمنان دانا بيش‌تر به کيان زبان ضربه مي‌زنند؛ يعني گاه از سر دلسوزي و ناداني کاري مي‌کنيم که دانايان هرگز نمي‌کنند.
ياحقي خاطرنشان کرد: بنابراين ورود تعدادي از واژه‌هاي خارجي که ناگزير از پذيرفتن آن‌ها هستيم، خيلي خطري ايجاد نمي‌کند، به شرط آن‌که خودمان آگاه باشيم و بنيان کار را صيانت کنيم.
عضو هيأت مديره‌ي انجمن ترويج زبان و ادب فارسي با تأکيد بر اين‌که آنان که نسبت به زبان تعصب دارند، و از اهميت آن آگاه‌اند، از بي‌توجهي به آن پرهيز مي‌کنند، اظهار كرد: هر زباني در طول حيات خود در معرض بده و بستان بوده است و زبان فارسي نيز از اين قاعده مستثنا نيست؛ اما اين‌که ريشه‌ي کار را سست انگاريم و تصور کنيم در مقابل اين تغيير و تحولات هيچ نداريم، نوعي خودباختگي و دلباختگي بي‌جهت است که زمينه را براي هجوم آن سيل بنيان‌کن فراهم مي‌کند.
او تصريح کرد: ‌زبان فارسي در حال تضعيف است؛ اما علت آن، تنها هجوم واژگان و تعبيرات بيگانه نيست. ‌ما نيز بنيان کار را محکم نگرفته‌ايم و خودمان بدتر از بيروني‌ها عمل مي‌کنيم. با اين حال چنان نيست كه بپنداريم زبان فارسي را خطر جدي تهديد مي‌كند.
ياحقي با بيان اين‌که جوانان ايراني به دلايل گوناگون با زبان مادري خود آشنايي ندارند، گفت: همه‌چيز از ناآگاهي سرچشمه مي‌گيرد؛ آن‌ها نه در آموزشگاه‌ها آموزش لازم را مي‌بينند و نه در محيط اجتماعي. رسانه‌ها نيز وظيفه‌ي خود را خوب انجام نمي‌دهند؛ بنابراين تا زماني که جوانان با سرچشمه‌ي فرهنگ خود ارتباط و اتصال نداشته باشند، مجبورند اين نياز خود را از زبان بيگانه تأمين كنند، كه هم تبليغات خوبي براي آن مي‌شود و هم سياست‌هاي خاصي در پس پرده‌ي آن نهفته است.
عضو هيأت علمي دانشگاه فردوسي حل مشکل كم‌توجهي به زبان فارسي را ساده ندانست و اظهار كرد: وقتي قضيه اين‌قدر ريشه‌دار باشد که به بنيان‌هاي کلي فرهنگ و نظام آموزشي ما مربوط باشد، ‌حل آن چندان ساده به نظر نمي‌آيد. در عين حال حل آن محال نيز نيست و مي‌توان برگشت و بنيان‌هاي کار را اصلاح کرد.
ياحقي در اين زمينه دو راه حل پيشنهاد کرد و گفت: براي حل اين معضل بايد دو کار به صورت ويژه انجام شود؛ اول آن‌که مسؤولان ما در مجموع و نه به صورت انفرادي و در قالب فلان معلم، ‌مسؤول، دست‌اندرکار يا وزير، بلكه در شکل يک نظام بايد نسبت به اين مسأله اعتقاد پيدا کنند. ‌بايد به ضرورت اين کار اهميت داد و براي اين قائمه‌ي فرهنگي سرمايه‌گذاري گسترده انجام داد و همه خود را در برابر آن مسؤول بدانند، كه اگر چنين تعهدي به‌وجود آيد، خيلي مسائل ديگر اصلاح خواهند شد؛ اما متأسفانه امروز چنين احساس مسؤوليتي نسبت به زبان صورت نمي‌گيرد و مثلا حاضر نيستند براي حفظ كيان آن سرمايه‌گذاري كنند.
او اصلاح نظام آموزشي زبان فارسي را از ديگر اقدامات ضروري براي حل مشکل کم‌توجهي به زبان فارسي دانست و افزود: نظام آموزشي زبان فارسي بسيار اسف‌بار، ناهمگن و ناجور است؛ ظاهرا بايد بر روي اين مسأله سرمايه‌گذاري و نيروهاي متخصص براي آن تربيت شود.
ياحقي خاطرنشان کرد: اصلاحات در شيوه‌ي آموزش زبان فارسي را بايد از سطوح پايين و بويژه از دوره‌ي ابتدايي آغاز کرد و سپس بر اساس يک نظام برنامه‌ريزي‌شده و مدون، کتاب‌هاي درسي و کمک‌درسي تدوين شوند. ضمن اين‌که رسانه‌ها و جريان اطلاعاتي و ارتباطي بايد دست به دست هم دهند و در يک مسير حرکت کنند تا در درازمدت شاهد تأثيرات مثبت آن باشيم.
او تربيت مربيان دلسوز و متخصص را از ديگر عوامل تأثيرگذار در حل مشکل کم‌توجهي به زبان فارسي دانست و گفت: پس از فراهم آوردن زمينه‌هايي که به آن اشاره شد، بايد مربياني متخصص و دلسوز را تربيت و کارها را به آن‌ها محول کرد؛ خيال نکنيم هر کسي که زبانش فارسي است، مي‌تواند فارسي درس بدهد و يا هر وقت معلمي بي‌کار باشد، او را به سر کلاس فارسي، دستور و انشا بفرستيم و گمان کنيم که اين کار از عهده‌ي هر کسي ساخته است.

اين پژوهشگر اظهار كرد: هر کاري تخصص خاص خود را مي‌طلبد و متخصص امر آموزش زبان فارسي نيز مربيان ورزيده و آموزش‌ديده‌اي هستند که علاوه بر آموزش و تخصص، تعهد و وجدان کاري داشته باشند و خود را در مقابل آن مسؤول بدانند.
عضو هيأت مديره‌ي انجمن ترويج زبان و ادب پارسي با تأکيد بر اين‌که بايد جبهه‌اي ملي و همگاني براي صيانت از زبان فارسي ايجاد شود، افزود: هرگاه اين بسيج همگاني اتفاق بيافتد و نظام اجتماعي، سياسي، فرهنگي و اطلاع‌رساني هماهنگ با يکديگر در اين راستا قرار گيرند و بر استوار کردن بنيان‌هاي زبان فارسي همت گمارند، مي‌توان اميدوار بود که در آينده و نسل‌هاي بعد بهبودي صورت گيرد.
ياحقي درباره‌ي تأثير فرهنگستان زبان و ادب فارسي در حل اين موضوع اظهار كرد: فرهنگستان در برابر نظامي که مي‌تواند چنين کاري انجام دهد، نهاد کوچكي است و آن‌قدر محدود است و کار زياد دارد و نيرو کم، که به نظرم هيچ کاري نمي‌تواند انجام دهد.
وي تصريح کرد: فرهنگستان عملا به نهادي تشريفاتي بدل شده است و از اعضاي انگشت شمار آن نمي‌توان انتظار چنان کار عظيمي را داشت؛ فرهنگستان اگر بخواهد وسعت ملي پيدا کند، بايد همه‌ي مردم عضو آن باشند، همه‌ي معلمان ادبيات عضو فرهنگستان باشند و با آن کار کنند.
او با بيان اين‌که فرهنگستان بايد براي زبان فارسي سياست‌گذاري کند، گفت: اين تصور غلطي است که خيال کنيم تنها وظيفه‌ي فرهنگستان وضع لغت است؛ آن‌قدر تعداد واژه‌ها زياد است و سرعت کار در اين عرصه کم، که كوشش فرهنگستان به هيچ جايي نمي‌رسد.
عضو هيأت علمي دانشگاه فردوسي مشهد با اشاره به اين‌که فرهنگستان بايد سياست‌هاي زباني را تدوين و آن‌ها را به رسانه‌ها، آموزش و پرورش و ناشران ابلاغ، و آنان را موظف به اجراي کند، افزود: متأسفانه فرهنگستان هيچ‌گونه قدرت اجرايي ندارد؛ فرهنگستان تنها انفعالي عملي مي‌کند؛ در برابر مسائل موضع مي‌گيرد، بي آن‌که بتواند آن‌چه را بدان دست مي‌يابد و معلوم هم نيست چقدر درست و کارشناسي شده است، اجرا کند.
وي تأکيد کرد: ‌بايد دستور فرهنگستان همچون قانون مجلس معتبر باشد و همه موظف به انجام آن باشند؛ حال آن‌که هيچ کسي و حتا خود اعضاي فرهنگستان آن را اجرا نمي‌کنند و تا زماني که وضع بر همين منوال باشد، ‌طبيعي است كه فرهنگستان تأثير چنداني در حل مشکلات فراروي زبان فارسي نخواهد داشت.
ياحقي اظهار كرد: من برآنم كه زبان فارسي در بستر آثاري كه به اين زبان توليد مي‌شوند، مي‌تواند دوام و قوام داشته باشد. سهم عامه‌ي مردم و بويژه روستاييان و گويشوران هم در اين ميانه كم نيست، و با توجه به اين دو عامل مهم، به نظر من، زبان فارسي مثل گذشته‌ها از توفان حوادث به سلامت بيرون خواهد آمد.


منبع: ایسنا