بهاء‌الدين خرمشاهی: اكثر ترجمه‌های صورت‌گرفته از قرآن وافی به مقصود نيست

1386/7/30 ۰۳:۳۰

اكثر ترجمه‌های قرآن قطع نظر از اغلاط واژگانی، نحوی يا بلاغی، وافی به مقصود نيست و قابليت آن‌را ندارد كه مستقلاً خوانده شود.

اكثر ترجمه‌های قرآن قطع نظر از اغلاط واژگانی، نحوی يا بلاغی، وافی به مقصود نيست و قابليت آن‌را ندارد كه مستقلاً خوانده شود.
«بهاءالدين خرمشاهی» قرآن‌پژوه در نشست ترجمه‌های گروهی قرآن كه توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی شب گذشته 29 مهر در بنياد ايران‌شناسی برگزار شد با اشاره به نخستين ترجمه‌های گروهی قرآن، بيان كرد: از آن‌جا كه همه‌چيز را همگان می‌دانند و از آن‌جا كه جمع‌آمدن اين همه دانش و فن در حد عالی و متعالی ممكن نخواهد بود؛ لذا اين انديشه به ذهن خطور می‌كند كه چرا تاكنون به ترجمه‌های گروهی قرآن به طور جدی پرداخته نشده است.
وی با توجه به ترجمه‌های گروهی صورت‌گرفته از كتاب مقدس تصريح كرد: به گواهی تاريخ در طول بيش از دو هزار سالی كه از نزول كتاب مقدس (تورات و انجيل) می‌گذرد، چندين اقدام عظيم و دوران‌ساز برای ترجمه دست‌جمعی كتاب مقدس صورت گرفته است.
گردآورنده «فرهنگ موضوعی قرآن مجيد» درباره ترجمه گروهی قرآن‌ در زمان معاصر ادامه داد: پس از هزار سال، نمونه‌های ديگری از ترجمه دست‌جمعی قرآن كريم به فارسی وجود دارد كه دست‌جمعی بودن آن‌ها محرز است، اما نهايی نيست. يكی از آن‌ها ترجمه قرآن به قلم مرحوم «زين‌العابدين رهنماست» و در آن قرآن‌پژوهانی مانند آيت‌الله «حاج ميرزا خليل كمره‌ای»، «ابوالحسن شعرائی»، «محمد استعلامی» و دكتر «علی‌اصغر حلبی» برای اين ترجمه با وی همكاری داشتند.
خرمشاهی با برشمردن محاسن ترجمه‌های قرآن به‌صورت گروهی اظهار كرد: اگر پيشنهاد ترجمه دست‌جمعی قرآن از سوی سازمان‌های ذی‌صلاح پذيرفته شود، ترجمه كاملی انجام شده و احتمال خطای فردی در آن به حداقل می‌رسد.
وی از ويرايش ترجمه‌های قرآن به عنوان يكی از اتفاقات بزرگ در عصر معاصر ياد كرد و گفت: يك اتفاق مبارك در روزگار ما اين است كه ترجمه قرآن، پيش از چاپ و انتشار به دست يك ويراستار صاحب صلاحيت سپرده می‌شود و ترجمه‌های استادان «عبدالحمد آيتی»، «مجتبوی» و «محمدمهدی فولادوند» از انواع اين ترجمه‌های ويرايش‌شده به حساب می‌آيند.
وی با توجه به نخستين شرط مترجم برای ترجمه‌های قرآن يادآوری كرد: نخستين شرط ترجمه، جامع‌العلوم بودن مترجم است. از آن‌جا كه ترجمه با تفسير، فرق ماهوی (عينی) ندارد، لذا مترجم قرآن بايد يكايك و همگی شرايط و صفات مفسر قرآن به اضافه فصل‌ها وهنرهای ديگر را داشته باشد.
اين مترجم قرآن، همكاری 22 گروه سرپرست يا مديران طرح مشاوران و صاحب‌نظران در علوم و معارف اسلامی، گروه تاريخ صدر اول اسلام، گروه صرف، نحو و اشتقاق، گروه لغت و متخصص در مفردات قرآن، گروه كتاب‌شناسی قرآن، گروه متخصص در حديث، گروه متخصص در زبان و ادبيات فارسی، گروه متخصص در علم كلام و عقايد، گروه متخصص در تفسير قرآن، گروه متخصص در كتاب مقدس، گروه ويراستاران و مقابله‌گران ترجمه با نص مقدس قرآن كريم، گروه متخصصان در زبان‌های ديگر، خوانندگان پيشتاز و گروه تدوين جامع‌التراجم را برای ارائه ترجمه‌های گروهی قرآن ضروری خواند.
خرمشاهی در پايان به برخی پرسش‌های حاضر در نشست پاسخ گفت و در جواب پرسش «يداله ثمره» زبان‌شناس و استاد دانشگاه درباره معنای كلمه «قرآن‌شناس» بيان كرد: اين كلمه از سر ميل به لغت‌سازی نبوده است و در اوايل سال‌های انقلاب به نام بزرگانی مانند علامه طباطبايی و آيت‌الله جوادی عاملی كه با پژوهش خود به شناخت قرآن نائل شدند اطلاق شد.
سپس وی به دليل كمبود وقت و خستگی حاضران از پاسخ‌دادن به بسياری از پرسش‌های مكتوب خودداری كرد و پس از بوسيدن پرسش‌‌ها آن را در جيب كت خود گذاشت.


منبع: خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)