گفت‌وگو با غلامرضا اعواني «فلسفه‌ي اسلامي - ايراني كوششي مضاعف مي‌طلبد»

1386/7/28 ۰۳:۳۰

غلامرضا اعواني معتقد است: توجه به فلسفه‌ي اسلامي - ايراني كوششي مضاعف مي‌طلبد.

غلامرضا اعواني معتقد است: توجه به فلسفه‌ي اسلامي - ايراني كوششي مضاعف مي‌طلبد.
رييس مؤسسه‌ي پژوهشي حكمت و فلسفه‌ي ايران در گفت‌وگو با خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در اين‌باره توضيح داد: اگر مي‌بينيم در غرب، فلسفه اين‌چنين جايگاهي دارد، بيش‌تر به جهت اين است كه غرب مجموعه‌ي به‌هم‌پيوسته‌اي است و درواقع تمام جهان غرب متولي فلسفه‌ي غربي است؛ در حالي‌كه تنها متولي فلسفه‌ي اسلامي، جامعه‌ي ايران است.
اعواني در عين حال گفت: دامنه‌ي پژوهش‌هاي فلسفي در ايران گسترده است. درواقع محققان و انديشمندان ايراني ضمن بررسي آراي فيلسوفان ايراني - اسلامي به تتبع، تحقيق و ترجمه در آراي فيلسوفان غربي نيز پرداخته‌اند.
اين پژوهشگر فلسفه در ادامه تصريح كرد: با وجود اين‌كه فلسفه كميت‌بردار نيست، اما از جهاتي ما مي‌توانيم با مؤلفه‌هاي كمي، نتيجه‌ي تلاش‌هاي انجام‌شده در چند دهه‌ي اخير را در ايران ببينيم. البته اين به‌معناي رسيدن فلسفه به جايگاه مد نظر در ايران نيست و ضرورت دارد ما با اين ميراث عظيم فكري - فلسفي، اهتمام بيش‌تري در حوزه‌ي فلسفه داشته باشيم.
استاد فلسفه‌ي دانشگاه شهيد بهشتي تأكيد كرد: توجه به فلسفه مستلزم برنامه‌ريزي صحيح و بلندمدت و همچنين آموزش و هزينه كردن بودجه‌ي لازم است. ضمن اين‌كه ايران از بزرگ‌ترين فرهنگ‌ها در حوزه‌ي فلسفه است و تأثيرپذيري فلسفه‌ي غرب از فرهنگ ايران امري روشن و بديهي است.
اعواني ضمن تأكيد بر سرمايه‌گذاري در اين حوزه، اذعان كرد: ‌يك سرمايه‌گذاري خيلي كم‌تر از آن‌چه در حوزه‌هاي ديگر مي‌شود، در زمينه‌ي فلسفه نتايج بسيار فراوان‌تري خواهد داشت و مي‌توان با صرف بودجه در اين حوزه از افرادي كه قابليت كار دارند، به نحو جدي استفاده كرد، تا فكر فلسفي ما نشاط بيش‌تري پيدا كند
. او در ادامه خاطرنشان كرد: سرمايه‌گذاري اولين مؤلفه است و صرف سرمايه‌گذاري كافي نيست؛ درواقع بايد در سرمايه‌گذاري‌ها نظارت صورت بگيرد و از سويي خلاء سرمايه‌گذاري در علوم انساني كاملا مشهود است و اين ضرورت سرمايه‌گذاري احساس مي‌شود. ضمن اين‌كه پرداختن به اين حوزه نياز جامعه است و نمي‌توان از اين نياز صرف نظر كرد. با اين رقابتي كه در دنيا هست، نمي‌توان از كنار اين حوزه بي‌تفاوت گذشت.
اعواني همچنين يادآور شد: تشويق افرادي كه در حوزه‌ي فلسفه فعاليت مي‌كنند، مي‌تواند در كنار سرمايه‌گذاري، به نشاط و رونق فلسفه در جامعه كمك ‌كند. درواقع سرمايه‌گذاري تنها يك مسأله است و همه‌ي مسأله نيست. به‌زعم من، تشويق به‌كار سرمايه‌هاي عظيمي كه در كار فلسفه هستند، نيز ضروري است و بايد امكانات لازم را اختيار آن‌ها بگذارند. همچنين شناسايي نيروهاي مستعد، وجود مراكز علمي و پژوهشي قوي و... از ديگر شرايط لازم براي احياي فلسفه هستند.
اين استاد فلسفه در بخشي از صحبت‌هاي خود نيز گفت: فلسفه از گذشته در فرهنگ ما وجود داشته، فلاسفه‌ي بزرگي را به جامعه‌ي جهاني تحويل داده و اين يك موهبت خدادادي است، كه در فرهنگ ما وجود دارد. مهم اين است كه چگونه از اين موهبت استفاده كنيم؛ از اين‌رو ضروري است كه گذشته‌ي خود را بشناسيم و معرفي كنيم. درواقع ما بهتر از هر كس ديگر مي‌توانيم مولانا را در جهان بشناسانيم و يا اين‌كه امسال هزاره‌ي تولد ابن سيناست و ما بايد مقدماتي را فراهم مي‌كرديم كه در اين سال، همه‌ي آثار ابن سينا چاپ و در دسترس علاقه‌مندان قرار داده مي‌شد.
اعواني در ادامه تأكيد كرد: معرفي فرهنگ گذشته براي پيش‌برد و رونق سنت فكر فلسفي ايراني - اسلامي بسيار اهميت دارد. ضمن اين‌كه به اين بسنده نشود و لازم است جريان‌هاي فكري جديد نيز مورد شناخت و ارزيابي قرار گيرند. ضمن اين، شناخت سنت فكري گذشته و نحله‌هاي فكري جديد به‌هم پيوسته است.
او همچنين درباره‌ي استقبال جوانان از فلسفه گفت: با توجه به استقبالي كه جوانان و محققان جوان از فلسفه دارند، انتظار مي‌رود در آينده شاهد حركت فرهنگي - فكري در حوزه‌ي فلسفه باشيم.
اعواني سپس درباره‌ي جايگاه فلسفه در غرب تصريح كرد: امروزه در غرب بويژه در آمريكا بيش از 30هزار كرسي تدريس فلسفه وجود دارد. ضمن اين‌كه بيش از اين تعداد، استادان و انديشمندان در دانشگاه‌هاي مختلف آمريكا تدريس و تحقيق مي‌كنند. همچنين در اروپا با جمع كثيري از استادان فلسفه مواجهيم، و اين فراواني استادان فلسفه، تعداد فراواني كرسي‌هاي تدريس و نيز وجود صداهاي گوناگون به حركت فلسفي غرب، قوام و جايگاه بالايي بخشيده است.
اين پژوهشگر فلسفه با رد اين نگاه كه جامعه‌ي ما پس از ملاصدرا دچار ركود و انزوا در حوزه‌ي فلسفه شده است، اذعان كرد: برخلاف نگاه بسياري، به زعم من، چيزي كه بيش از همه ضرورت دارد، وجود حاملان فلسفه است و اين حاملان، استادان فلسفه‌اند، كه سنت فكري - فلسفي ايران و جهان را نسل به نسل منتقل مي‌كنند. درواقع حاملان فلسفه موجبات و مقدمات پرورش فيلسوفان بزرگ را فراهم مي‌آورند. ضمن اين‌كه با نگاهي به فرهنگ و تمدن ايراني - اسلامي مي‌بينيم كه برخلاف فرهنگ غرب، در جامعه‌ي ما هر چندصد سال يك‌بار فيلسوفان بزرگ پا به عرصه‌ي وجود مي‌گذارند و اين اصلا به معناي ركود و بي‌رونقي فلسفه در ايران نيست. اكنون فلسفه در ايران پوياست و بايد اين پويايي را در مسير صحيح حركت داد، تا دچار انحراف و يا تفكرات التقاطي نشود.